Lưu giữ âm thanh cồng chiêng Tây Nguyên

Các nghệ nhân chỉnh chiêng tại làng Mrông Yố 1, xã Ia Ka, huyện Chư Păh (Gia Lai). Ảnh: Hồng Điệp - TTXVN
Các nghệ nhân chỉnh chiêng tại làng Mrông Yố 1, xã Ia Ka, huyện Chư Păh (Gia Lai). Ảnh: Hồng Điệp - TTXVN

Sau hàng chục năm sử dụng, những chiếc cồng, chiêng tại Tây Nguyên đã có phần hao mòn, hư cũ, chất lượng âm thanh không còn được trong trẻo như xưa. Tại nhiều buôn làng, một số nghệ nhân vì yêu quý, trân trọng văn hóa cộng đồng vẫn miệt mài đi từng nơi có cồng chiêng hỏng, lạc nhịp để chỉnh âm với mong mỏi lưu giữ âm thanh cồng chiêng Tây Nguyên đến những thế hệ mai sau...

Lưu giữ âm thanh cồng chiêng Tây Nguyên ảnh 1Các nghệ nhân chỉnh chiêng tại làng Mrông Yố 1, xã Ia Ka, huyện Chư Păh (Gia Lai). Ảnh: Hồng Điệp - TTXVN

Xã Ia Ka, huyện Chư Păh là khu vực có nhiều nghệ nhân chỉnh chiêng nhất tỉnh Gia Lai. Các nghệ nhân thực hiện việc chỉnh chiêng bằng cả niềm đam mê, sự nhiệt huyết của người con dân tộc Jrai bản lĩnh, kiên cường. Mỗi lần chỉnh chiêng, thường đi theo nhóm 5-10 người để sau mỗi lần chỉnh, các nghệ nhân phải đánh thử, hòa tấu xem bộ chiêng đã đúng nhịp chưa. Nếu chưa sẽ chỉnh cho đến khi âm thanh bộ cồng, chiêng hòa vào nhịp.

Bên mái nhà sàn của già làng Rơ Châm Nha, làng Mrông Yố 1, xã Ia Ka, huyện Chư Păh (Gia Lai), ánh mắt của những nghệ nhân như Siu Bít, Rơ Châm Guk như tiếc nuối khi nhìn những chiếc cồng chiêng lạc nhịp. Vừa xoay chiêng, gõ gõ bằng những dụng cụ chuyên dụng, vừa ghé sát tai để cảm nhận âm thanh của từng chiếc chiêng để chỉnh âm thanh về đúng nhịp, thỉnh thoảng cả nhóm người hòa tấu một đoạn nhạc để kiểm tra chất lượng âm thanh chiếc cồng, chiêng vừa chỉnh đã ổn định chưa.

Theo Nghệ nhân Siu Bít, dụng cụ chỉnh cồng, chiêng khá đơn giản, chỉ cần một dùi gỗ và một chiếc búa nhỏ, tuy nhiên để chỉnh được âm cồng, chiêng thì trước tiên phải biết đánh, phải biết cảm nhận sâu sắc âm thanh của dàn cồng, chiêng. Chỉnh chiêng không được vội vàng mà phải từ từ cảm nhận âm thanh bị lỗi chỗ nào. Sau khi thẩm âm, phát hiện được chiếc chiêng nào hư sẽ để riêng ra và sửa. Có những chiếc chiêng sửa rất nhanh, chỉ hơn một giờ nhưng cũng có những chiếc chiêng khó, phải chỉnh mất nhiều ngày.

Lưu giữ âm thanh cồng chiêng Tây Nguyên ảnh 2Nghệ nhân làng Mrông Yố 1, xã Ia Ka, huyện Chư Păh (Gia Lai) chỉnh chiêng. Ảnh: Hồng Điệp - TTXVN

Để lưu giữ những bộ cồng, chiêng cổ có giá trị hàng chục thậm chí hàng trăm triệu đồng, những nghệ nhân rất nâng niu và trân quý chúng. Hiện những bộ chiêng này trong cộng đồng dân tộc thiểu số Tây Nguyên không còn nhiều. Do vậy, để bảo tồn văn hóa dân tộc, gìn giữ nét đẹp riêng của vùng đất đỏ cao nguyên, những nghệ nhân chỉnh chiêng vẫn miệt mài đi từng làng để giữ cho được những âm thanh đặc trưng của rừng núi.

Nghệ nhân Rơ Châm Guk chia sẻ, mỗi lần có người nhờ chỉnh chiêng, dù ở gần hay xa, những nghệ nhân làng Mrông Yố 1 cũng sắp xếp công việc để đến chỉnh giúp. Như những bác sỹ chuyên ngành, các nghệ nhân có nghề nhanh chóng "bắt mạch" rồi "chữa bệnh" cho những chiếc chiêng lạc nhịp. Những làng ở gần, người dân sẽ mang cồng, chiêng đến nhờ các nghệ nhân sửa chữa. Với những làng ở xa hàng trăm km, vì điều kiện khó khăn không di chuyển được, đoàn nghệ nhân phải đến tận nơi, ở lại vài ba ngày mới chỉnh xong bộ cồng, chiêng.

Trăn trở của các nghệ nhân chỉnh chiêng tại Tây Nguyên là thế hệ kế cận rất ít, vì giới trẻ hiện nay không mấy mặn mà với cồng, chiêng. Do đó, để tìm được một thanh niên học nghề, đam mê thực sự với văn hóa buôn làng cũng rất khó. Già Rơ Châm Nha, làng Mrông Yố 1, xã Ia Ka, huyện Chư Păh (Gia Lai) cho biết: "Phát huy vai trò người có uy tín, chúng tôi thường xuyên tuyên truyền cho dân làng giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa truyền thống dân tộc trong gia đình cũng như trong cộng đồng. Qua những đợt tuyên truyền, vận độn, đã có một số thanh niên hiểu và đăng ký học nghề, không chỉ nghề chỉnh chiêng mà còn đan lát, dệt thổ cẩm, tạc tượng. Đây là niềm phấn khởi của thế hệ lớn tuổi trong làng cũng như trong cộng đồng người dân tộc thiểu số của chúng tôi."

Sống với già làng Rơ Châm Nha từ nhỏ, em Rơ Châm Tứ lớn lên theo từng mùa rẫy, tiếng cồng, chiêng nuôi dưỡng tâm hồn em, hiện em đã biết đánh cồng, chiêng và chỉnh chiêng thành thạo. Năm nay, Tứ mới trong 12 tuổi nhưng đã theo chân già tham gia vào rất nhiều sự kiện văn hóa lớn, nhỏ của tỉnh cũng như quốc gia. Rơ Châm Tứ được xem như một trường hợp đặc biệt của cả làng vì niềm đam mê văn hóa dân tộc của em như một luồng sinh khí mới cho làng Mrông Yố 1, là tấm gương để thế hệ trẻ học tập, noi theo trong công tác bảo tồn văn hóa dân tộc.

Em Tứ chia sẻ: Cồng chiêng là nét văn hóa đặc sắc của người Jrai. Đồng bào Jrai không được bỏ cồng, chiêng, nếu ai bỏ cồng, chiêng là như bỏ ông bà, cha mẹ mình vậy. Em luôn mong muốn được học đánh cồng, chiêng để giữ gìn văn hóa dân tộc. Rồi em mong muốn học chỉnh chiêng để âm thanh cồng, chiêng được lưu truyền sang những thế hệ kế cận. Nhiều lần tham gia các lễ hội của xã, huyện, em được chọn vào đội nghệ nhân xã Ia Ka được đi biểu diễn nhiều nơi, được học hỏi những nghệ nhân lớn tuổi. Đi diễn có tiền bồi dưỡng, em tích cóp lại và được gia đình cho thêm, em đã mua được một bộ chiêng cho riêng mình với giá 25 triệu đồng. Những bạn cùng tuổi với em nếu ai thích học đánh chiêng em sẽ dạy lại cho các bạn.

Toàn tỉnh Gia Lai hiện đang lưu giữ khoảng 5.655 bộ cồng chiêng, có hơn 900 nghệ nhân chỉnh chiêng. Những người như em Rơ Châm Tứ được xem là "của hiếm" của làng, đây là tín hiệu đáng mừng cho cộng đồng dân tộc thiểu số tại Gia Lai nói riêng cũng như Tây Nguyên nói chung vì sẽ có thế hệ kế cận tâm huyết với văn hóa truyền thống của dân tộc./.

Hồng Điệp

(TTXVN)

Có thể bạn quan tâm

Bộ đội Biên phòng Khánh Hoà dầm mình trong lũ đưa dân đến nơi an toàn

Bộ đội Biên phòng Khánh Hoà dầm mình trong lũ đưa dân đến nơi an toàn

Đoàn công tác của Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng do Thiếu tướng Trần Ngọc Hữu, Phó Tư lệnh Bộ đội Biên phòng, làm trưởng đoàn, đã đến Khánh Hòa trực tiếp chỉ đạo việc ứng phó với mưa lũ đặc biệt lớn gây thiệt hại nặng nề về tính mạng và tài sản của nhân dân.

Lễ phát động 'Hành trình đồng hành với học sinh biên giới' tại xã Na Sang, Điện Biên

Lễ phát động 'Hành trình đồng hành với học sinh biên giới' tại xã Na Sang, Điện Biên

Sáng 22/11, tại xã Na Sang (tỉnh Điện Biên), Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tổ chức Lễ phát động "Hành trình đồng hành với học sinh biên giới", triển khai Đề án "Tuổi trẻ Việt Nam đồng hành với thanh thiếu nhi vùng biên giới giai đoạn 2025 - 2030"; ra mắt các đội hình thanh niên tình nguyện.

Đắk Lắk tập trung mọi nguồn lực ứng cứu người dân vùng lũ

Đắk Lắk tập trung mọi nguồn lực ứng cứu người dân vùng lũ

Ngày 21/11, một số địa phương trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk nước lũ bắt đầu rút, chính quyền địa phương và các lực lượng chức năng, hội đoàn thể tiếp cận những vùng bị ngập nặng, ứng cứu người dân về lương thực, thực phẩm, thuốc men… sau nhiều ngày “vật lộn” với mưa lũ.

Đắk Lắk: Tuyệt đối không để người dân bị cô lập trong nhà

Đắk Lắk: Tuyệt đối không để người dân bị cô lập trong nhà

Ngày 21/11, ông Trương Công Thái, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đắk Lắk đã ký công điện khẩn gửi các lực lượng chức năng về việc tập trung ứng phó và kịp thời khắc phục hậu quả lũ đặc biệt lớn, ngập lụt, sạt lở đất và lũ quét trên địa bàn tỉnh.

Bác tin đồn đập thủy điện Buôn Tua Srah 'đang không an toàn'

Bác tin đồn đập thủy điện Buôn Tua Srah 'đang không an toàn'

Ngày 21/11, Công ty Thủy điện Buôn Kuốp, đơn vị vận hành nhà máy thủy điện Buôn Tua Srah trên sông Sêrêpốk (thuộc địa phận xã Nam Ka, tỉnh Đắk Lắk và xã Quảng Phú, tỉnh Lâm Đồng) đã phát đi thông báo khẳng định tất cả các thiết bị và công trình hồ thủy điện đều đảm bảo an toàn.

Sạt lở đá trên đường Hồ Chí Minh nhánh Tây

Sạt lở đá trên đường Hồ Chí Minh nhánh Tây

Chiều 20/11, UBND xã Trường Sơn, tỉnh Quảng Trị cho biết, trên tuyến đường Hồ Chí Minh nhánh Tây, đoạn qua xã Trường Sơn vừa xảy ra vụ sạt lở đá. Rất may, vụ sạt lở không gây thiệt hại về người và tài sản.

Người dân tích cực quyên góp, ủng hộ nhân dân vùng lũ

Người dân tích cực quyên góp, ủng hộ nhân dân vùng lũ

Những ngày qua, thời tiết diễn biến phức tạp, mưa lớn kéo dài khiến nhiều địa phương khu vực phía Đông và Tây của tỉnh Đắk Lắk bị ngập sâu, người dân chịu thiệt hại nặng nề. Trước tình hình trên, các tổ chức, cá nhân, cán bộ và nhân dân tỉnh Đắk Lắk đã phối hợp, vận động nhiều nguồn lực nhằm giúp người dân vùng thiệt hại.

Gỡ điểm nghẽn về chất lượng và công bằng giáo dục

Gỡ điểm nghẽn về chất lượng và công bằng giáo dục

Ngày 20/11, Quốc hội dành cả ngày để thảo luận về các dự án luật sửa đổi, nghị quyết của Quốc hội về lĩnh vực giáo dục. Việc xây dựng cơ chế chính sách đặc thù ưu tiên phát triển giáo dục vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, vùng khó khăn là một trọng tâm của Nghị quyết 71-NQ/TW nhằm tháo gỡ điểm nghẽn về chất lượng và công bằng giáo dục. Tỉnh Nghệ An với địa hình rộng và nhiều xã miền núi, cử tri đặc biệt quan tâm đến vấn đề này.

Kiểm tra, cảnh báo ngập lụt, sạt lở tại nhiều địa phương phía Tây tỉnh Lâm Đồng

Kiểm tra, cảnh báo ngập lụt, sạt lở tại nhiều địa phương phía Tây tỉnh Lâm Đồng

Ngày 20/11, lãnh đạo một số xã ven sông Krông Nô, tỉnh Lâm Đồng cho biết, do mưa lớn kéo dài, nước từ thượng nguồn đổ về với lưu lượng lớn đã khiến đất đai, hoa màu, nhà cửa của nhiều hộ dân ven sông bị ngập. Hiện chính quyền các địa phương đang tập trung hỗ trợ ứng phó với ưu tiên cao nhất là đảm bảo an toàn cho người dân.

Trải nghiệm 'thế giới thu nhỏ' của Khu dự trữ sinh quyển Pù Huống

Trải nghiệm 'thế giới thu nhỏ' của Khu dự trữ sinh quyển Pù Huống

Thành lập từ năm 2008, Nhà bảo tàng Khu bảo tồn thiên nhiên Pù Huống (xã Quỳ Hợp, tỉnh Nghệ An) là nơi lưu giữ và bảo tồn các nguồn gen quý hiếm của hệ động, thực vật của Khu bảo tồn thiên nhiên Pù Huống - một trong ba khu rừng đặc dụng thuộc vùng lõi khu dự trữ sinh quyển miền Tây Nghệ An, được UNESCO công nhận năm 2007. Nơi đây còn phục vụ công tác nghiên cứu khoa học cho các cá nhân và tổ chức khi đến với khu bảo tồn.

Công bố tình huống khẩn cấp về thiên tai đối với đèo Mimosa

Công bố tình huống khẩn cấp về thiên tai đối với đèo Mimosa

Sáng 20/11, lãnh đạo UBND tỉnh Lâm Đồng đã ra Quyết định số 2220/QĐ-UBND, công bố tình huống khẩn cấp về thiên tai đối với các đoạn tuyến bị sạt lở nghiêm trọng trên Quốc lộ 20, chủ yếu tại đèo Mimosa, cửa ngõ chính vào đô thị Đà Lạt, trung tâm tỉnh lỵ Lâm Đồng sau khi đèo Prenn bị sạt lở nghiêm trọng, phải phong tỏa ngày 17/11.

Nhiều tuyến đường bộ, đường sắt tại Đắk Lắk bị ngập, hư hỏng do mưa lũ

Nhiều tuyến đường bộ, đường sắt tại Đắk Lắk bị ngập, hư hỏng do mưa lũ

Mưa lớn trong những ngày qua khiến nhiều tuyến quốc lộ, tỉnh lộ, đường liên xã, đường sắt… trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk bị ngập, hư hỏng gây chia cắt giao thông. Hiện các lực lượng chức năng, đơn vị liên quan đang khắc phục hậu quả và chốt chặn trên các tuyến đường hư hỏng, ngập nước.

Di dời khẩn cấp 113 hộ dân Tây Trà Bồng do nứt núi

Di dời khẩn cấp 113 hộ dân Tây Trà Bồng do nứt núi

Chiều 19/11, Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Tây Trà Bồng (Quảng Ngãi) Bùi Thanh Dũng cho biết, mưa lớn những ngày qua khiến một số khu dân cư trên địa bàn bị sụt lún, sạt lở, các vết nứt núi mở rộng gây nguy hiểm cho người dân.

Mưa lũ gây sạt lở, chia cắt nhiều tuyến giao thông tại Đắk Lắk

Mưa lũ gây sạt lở, chia cắt nhiều tuyến giao thông tại Đắk Lắk

Tình hình mưa lũ liên tục trong những ngày qua trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk, đặc biệt mưa lớn từ tối 18 đến ngày 19/11 khiến nhiều tuyến giao thông bị sạt lở, hư hỏng, ngập lụt gây chia cắt. Hiện lực lượng chức năng đang tổ chức cảnh báo, chốt chặn và thu dọn đất đá để khắc phục hậu quả mưa lũ gây ra.

Khẩn trương di dời, tiếp tế lương thực cho người dân Gia Lai vùng ngập lụt

Khẩn trương di dời, tiếp tế lương thực cho người dân Gia Lai vùng ngập lụt

Từ đêm 18/11 đến sáng 19/11, mưa lớn kéo dài khiến mực nước trên các sông suối dâng cao, gây ngập sâu và chia cắt nhiều xã khu vực phía Đông tỉnh Gia Lai. Theo Ban Chỉ huy Phòng thủ dân sự tỉnh, toàn tỉnh có 10.256 hộ với 42.525 khẩu bị ngập, cô lập. Đến 10 giờ ngày 19/11, lực lượng Công an tỉnh và Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh đã tổ chức di dời hơn 2.460 hộ với trên 6.700 khẩu.

Nghệ An phân bổ vốn hỗ trợ các xã triển khai dự án hạ tầng

Nghệ An phân bổ vốn hỗ trợ các xã triển khai dự án hạ tầng

Ngày 19/11, thông tin từ UBND tỉnh Nghệ An cho biết, tỉnh vừa có quyết định giao bổ sung dự toán chi đầu tư phát triển cho ngân sách cấp xã với tổng số tiền 533,8 tỷ đồng. Nguồn kinh phí này được bố trí theo tiến độ thu tiền sử dụng đất, nhằm hỗ trợ các địa phương cơ sở có thêm nguồn lực đầu tư hạ tầng thiết yếu, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội tại khu vực nông thôn.

Khám phá 'kỳ quan trong lòng núi' giữa đại ngàn vùng Mường cổ

Khám phá 'kỳ quan trong lòng núi' giữa đại ngàn vùng Mường cổ

Ẩn mình dưới tán rừng già xóm Tớn, xã Vân Sơn, tỉnh Phú Thọ, động Nam Sơn hay còn gọi là động Tớn là một trong những hang động được các nhà khoa học công nhận với quá trình hình thành khoảng 250 triệu năm thuộc Khu bảo tồn thiên nhiên Ngọc Sơn - Ngổ Luông.

Hiệu quả 'Tiếng loa Biên phòng' nơi biên giới Lai Châu

Hiệu quả 'Tiếng loa Biên phòng' nơi biên giới Lai Châu

Tại xã biên giới Pa Tần, tỉnh Lai Châu, những năm qua, công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho đồng bào các dân tộc thiểu số đã được triển khai hiệu quả thông qua nhiều hình thức. Trong đó, mô hình “tiếng loa biên phòng” của Đồn Biên phòng Pa Tần đã thực sự phát huy vai trò rõ nét.

Chuyện về những giáo viên xung phong 'cắm bản' tại điểm trường giữa đại ngàn

Chuyện về những giáo viên xung phong 'cắm bản' tại điểm trường giữa đại ngàn

Là một trong những điểm trường “vệ tinh” của Trường Phổ thông Dân tộc bán trú Tiểu học Nga My (tỉnh Nghệ An), điểm trường bản Na Ngân nằm lọt giữa đại ngàn Pù Huống. Cuộc sống giữa đại ngàn nhiều khó khăn, thiếu thốn, giao thông cách trở, môi trường giáo dục còn nhiều thách thức nhưng bằng tình thương, trách nhiệm với học trò, tâm huyết với nghề, các thầy cô giáo nơi đây vẫn miệt mài “gieo” chữ, hoàn thành tốt nhiệm vụ và tạo được niềm tin, sự trân quý đối với cộng đồng dân bản.

Hành trình mang con chữ đến với học sinh vùng cao Trà Linh

Hành trình mang con chữ đến với học sinh vùng cao Trà Linh

Tại Trường Phổ thông Dân tộc bán trú Tiểu học Ngọc Linh (xã Trà Linh, thành phố Đà Nẵng), tình hình sạt lở sau mưa lũ còn hiện hữu song những tiếng cười và bước chân học sinh vẫn rộn ràng ở vùng miền núi nơi đây. Để có được điều này chính là sự đóng góp không ngừng nghỉ của mỗi giáo viên vùng cao trong việc chăm lo từng bữa ăn, giấc ngủ bằng tất cả trách nhiệm, tình yêu thương và nỗ lực vận động các em đến lớp.

Trắng đêm cùng người dân vùng lũ

Trắng đêm cùng người dân vùng lũ

Do ảnh hưởng của đợt không khí lạnh gây mưa lớn trên diện rộng, từ tối 18/11 đến nay, nhiều địa phương trên địa bàn tỉnh Gia Lai, đặc biệt là các xã phía Đông tỉnh nước lũ về nhanh, nhiều vùng trũng, thấp bị ngập lụt.

Hỗ trợ nâng cao chất lượng giáo dục khu vực biên giới

Hỗ trợ nâng cao chất lượng giáo dục khu vực biên giới

Chiều 18/11, tại xã Ia Krel, tỉnh Gia Lai, Binh đoàn 15 tổ chức khánh thành và bàn giao Trường Mầm non Sao Mai do Đoàn Kinh tế - Quốc phòng 75 quản lý. Đây là một trong bốn trường mầm non được Bộ Quốc phòng và các đơn vị thuộc Bộ Quốc phòng đầu tư phục vụ dạy và học cho con em người lao động, nhân dân trên địa bàn các xã biên giới của tỉnh Gia Lai, tỉnh Quảng Ngãi.

Mưa lớn tiếp tục gây ngập lụt, sạt lở nhiều nơi ở Đắk Lắk

Mưa lớn tiếp tục gây ngập lụt, sạt lở nhiều nơi ở Đắk Lắk

Trong ngày 18/11, mưa lớn trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk tiếp tục gây ngập lụt nhiều khu dân cư, chia cắt một số tuyến quốc lộ, tỉnh lộ. Lực lượng chức năng các xã, phường đã khẩn trương di dời nhiều hộ dân đến nơi an toàn. Trong khi đó, cơ quan chức năng cảnh báo nguy cơ ngập lụt cao trong ngày mai 19/11 tại nhiều khu vực hạ lưu các sông.

Đắk Lắk chủ động các biện pháp ứng phó mưa lớn, lũ lụt và sạt lở đất

Đắk Lắk chủ động các biện pháp ứng phó mưa lớn, lũ lụt và sạt lở đất

Chiều 17/11, UBND tỉnh Đắk Lắk đã có công điện yêu cầu cơ quan, đơn vị liên quan và các xã, phường khẩn trương triển khai các biện pháp ứng phó với mưa lớn, lũ, ngập lụt, sạt lở đất, lũ quét trên địa bàn với phương châm “chủ động từ sớm, từ xa”, tinh thần quyết liệt nhất, lường trước kịch bản xấu nhất để bảo đảm tuyệt đối an toàn tính mạng cho người dân, hạn chế thiệt hại về tài sản của nhân dân và nhà nước.