Lưu giữ âm thanh cồng chiêng Tây Nguyên

Các nghệ nhân chỉnh chiêng tại làng Mrông Yố 1, xã Ia Ka, huyện Chư Păh (Gia Lai). Ảnh: Hồng Điệp - TTXVN
Các nghệ nhân chỉnh chiêng tại làng Mrông Yố 1, xã Ia Ka, huyện Chư Păh (Gia Lai). Ảnh: Hồng Điệp - TTXVN

Sau hàng chục năm sử dụng, những chiếc cồng, chiêng tại Tây Nguyên đã có phần hao mòn, hư cũ, chất lượng âm thanh không còn được trong trẻo như xưa. Tại nhiều buôn làng, một số nghệ nhân vì yêu quý, trân trọng văn hóa cộng đồng vẫn miệt mài đi từng nơi có cồng chiêng hỏng, lạc nhịp để chỉnh âm với mong mỏi lưu giữ âm thanh cồng chiêng Tây Nguyên đến những thế hệ mai sau...

Lưu giữ âm thanh cồng chiêng Tây Nguyên ảnh 1Các nghệ nhân chỉnh chiêng tại làng Mrông Yố 1, xã Ia Ka, huyện Chư Păh (Gia Lai). Ảnh: Hồng Điệp - TTXVN

Xã Ia Ka, huyện Chư Păh là khu vực có nhiều nghệ nhân chỉnh chiêng nhất tỉnh Gia Lai. Các nghệ nhân thực hiện việc chỉnh chiêng bằng cả niềm đam mê, sự nhiệt huyết của người con dân tộc Jrai bản lĩnh, kiên cường. Mỗi lần chỉnh chiêng, thường đi theo nhóm 5-10 người để sau mỗi lần chỉnh, các nghệ nhân phải đánh thử, hòa tấu xem bộ chiêng đã đúng nhịp chưa. Nếu chưa sẽ chỉnh cho đến khi âm thanh bộ cồng, chiêng hòa vào nhịp.

Bên mái nhà sàn của già làng Rơ Châm Nha, làng Mrông Yố 1, xã Ia Ka, huyện Chư Păh (Gia Lai), ánh mắt của những nghệ nhân như Siu Bít, Rơ Châm Guk như tiếc nuối khi nhìn những chiếc cồng chiêng lạc nhịp. Vừa xoay chiêng, gõ gõ bằng những dụng cụ chuyên dụng, vừa ghé sát tai để cảm nhận âm thanh của từng chiếc chiêng để chỉnh âm thanh về đúng nhịp, thỉnh thoảng cả nhóm người hòa tấu một đoạn nhạc để kiểm tra chất lượng âm thanh chiếc cồng, chiêng vừa chỉnh đã ổn định chưa.

Theo Nghệ nhân Siu Bít, dụng cụ chỉnh cồng, chiêng khá đơn giản, chỉ cần một dùi gỗ và một chiếc búa nhỏ, tuy nhiên để chỉnh được âm cồng, chiêng thì trước tiên phải biết đánh, phải biết cảm nhận sâu sắc âm thanh của dàn cồng, chiêng. Chỉnh chiêng không được vội vàng mà phải từ từ cảm nhận âm thanh bị lỗi chỗ nào. Sau khi thẩm âm, phát hiện được chiếc chiêng nào hư sẽ để riêng ra và sửa. Có những chiếc chiêng sửa rất nhanh, chỉ hơn một giờ nhưng cũng có những chiếc chiêng khó, phải chỉnh mất nhiều ngày.

Lưu giữ âm thanh cồng chiêng Tây Nguyên ảnh 2Nghệ nhân làng Mrông Yố 1, xã Ia Ka, huyện Chư Păh (Gia Lai) chỉnh chiêng. Ảnh: Hồng Điệp - TTXVN

Để lưu giữ những bộ cồng, chiêng cổ có giá trị hàng chục thậm chí hàng trăm triệu đồng, những nghệ nhân rất nâng niu và trân quý chúng. Hiện những bộ chiêng này trong cộng đồng dân tộc thiểu số Tây Nguyên không còn nhiều. Do vậy, để bảo tồn văn hóa dân tộc, gìn giữ nét đẹp riêng của vùng đất đỏ cao nguyên, những nghệ nhân chỉnh chiêng vẫn miệt mài đi từng làng để giữ cho được những âm thanh đặc trưng của rừng núi.

Nghệ nhân Rơ Châm Guk chia sẻ, mỗi lần có người nhờ chỉnh chiêng, dù ở gần hay xa, những nghệ nhân làng Mrông Yố 1 cũng sắp xếp công việc để đến chỉnh giúp. Như những bác sỹ chuyên ngành, các nghệ nhân có nghề nhanh chóng "bắt mạch" rồi "chữa bệnh" cho những chiếc chiêng lạc nhịp. Những làng ở gần, người dân sẽ mang cồng, chiêng đến nhờ các nghệ nhân sửa chữa. Với những làng ở xa hàng trăm km, vì điều kiện khó khăn không di chuyển được, đoàn nghệ nhân phải đến tận nơi, ở lại vài ba ngày mới chỉnh xong bộ cồng, chiêng.

Trăn trở của các nghệ nhân chỉnh chiêng tại Tây Nguyên là thế hệ kế cận rất ít, vì giới trẻ hiện nay không mấy mặn mà với cồng, chiêng. Do đó, để tìm được một thanh niên học nghề, đam mê thực sự với văn hóa buôn làng cũng rất khó. Già Rơ Châm Nha, làng Mrông Yố 1, xã Ia Ka, huyện Chư Păh (Gia Lai) cho biết: "Phát huy vai trò người có uy tín, chúng tôi thường xuyên tuyên truyền cho dân làng giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa truyền thống dân tộc trong gia đình cũng như trong cộng đồng. Qua những đợt tuyên truyền, vận độn, đã có một số thanh niên hiểu và đăng ký học nghề, không chỉ nghề chỉnh chiêng mà còn đan lát, dệt thổ cẩm, tạc tượng. Đây là niềm phấn khởi của thế hệ lớn tuổi trong làng cũng như trong cộng đồng người dân tộc thiểu số của chúng tôi."

Sống với già làng Rơ Châm Nha từ nhỏ, em Rơ Châm Tứ lớn lên theo từng mùa rẫy, tiếng cồng, chiêng nuôi dưỡng tâm hồn em, hiện em đã biết đánh cồng, chiêng và chỉnh chiêng thành thạo. Năm nay, Tứ mới trong 12 tuổi nhưng đã theo chân già tham gia vào rất nhiều sự kiện văn hóa lớn, nhỏ của tỉnh cũng như quốc gia. Rơ Châm Tứ được xem như một trường hợp đặc biệt của cả làng vì niềm đam mê văn hóa dân tộc của em như một luồng sinh khí mới cho làng Mrông Yố 1, là tấm gương để thế hệ trẻ học tập, noi theo trong công tác bảo tồn văn hóa dân tộc.

Em Tứ chia sẻ: Cồng chiêng là nét văn hóa đặc sắc của người Jrai. Đồng bào Jrai không được bỏ cồng, chiêng, nếu ai bỏ cồng, chiêng là như bỏ ông bà, cha mẹ mình vậy. Em luôn mong muốn được học đánh cồng, chiêng để giữ gìn văn hóa dân tộc. Rồi em mong muốn học chỉnh chiêng để âm thanh cồng, chiêng được lưu truyền sang những thế hệ kế cận. Nhiều lần tham gia các lễ hội của xã, huyện, em được chọn vào đội nghệ nhân xã Ia Ka được đi biểu diễn nhiều nơi, được học hỏi những nghệ nhân lớn tuổi. Đi diễn có tiền bồi dưỡng, em tích cóp lại và được gia đình cho thêm, em đã mua được một bộ chiêng cho riêng mình với giá 25 triệu đồng. Những bạn cùng tuổi với em nếu ai thích học đánh chiêng em sẽ dạy lại cho các bạn.

Toàn tỉnh Gia Lai hiện đang lưu giữ khoảng 5.655 bộ cồng chiêng, có hơn 900 nghệ nhân chỉnh chiêng. Những người như em Rơ Châm Tứ được xem là "của hiếm" của làng, đây là tín hiệu đáng mừng cho cộng đồng dân tộc thiểu số tại Gia Lai nói riêng cũng như Tây Nguyên nói chung vì sẽ có thế hệ kế cận tâm huyết với văn hóa truyền thống của dân tộc./.

Hồng Điệp

(TTXVN)

Có thể bạn quan tâm

Diện mạo mới vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi Lâm Đồng

Diện mạo mới vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi Lâm Đồng

Việc thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2025 đã giúp tỉnh Lâm Đồng hoàn thiện hệ thống cơ sở hạ tầng thiết yếu, giúp đồng bào dân tộc thiểu số vươn lên thoát nghèo bền vững. Nhờ đó, hệ thống chính trị cơ sở thêm vững mạnh, khối đại đoàn kết các dân tộc được củng cố, tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội được đảm bảo.

Tạo động lực phát triển cho kinh tế biên giới Tây Nam

Tạo động lực phát triển cho kinh tế biên giới Tây Nam

Khép kín sản xuất, mở rộng thị trường đang trở thành động lực quan trọng thúc đẩy kinh tế khu vực biên giới Tây Nam phát triển bền vững. Trong đó, Tây Ninh, tỉnh có đường biên giới giáp Campuchia dài gần 369 km, đang nổi lên như điểm sáng trong liên kết hợp tác.

Thăm, tặng quà đồng bào Khmer nhân dịp Lễ Sene Dolta

Thăm, tặng quà đồng bào Khmer nhân dịp Lễ Sene Dolta

Ngày 17/9, Đoàn công tác của Thành ủy, HĐND, UBND, MTTQ thành phố Cần Thơ do ông Đỗ Thanh Bình, Bí thư Thành ủy Cần Thơ làm Trưởng đoàn đã đến thăm hỏi, chúc mừng, tặng quà nhân dịp Lễ Sene Dolta của đồng bào Khmer.

Đồng Tháp: Giá tôm cuối vụ tăng mạnh

Đồng Tháp: Giá tôm cuối vụ tăng mạnh

Hiện giá tôm thẻ chân trắng trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp đang tăng mạnh vào thời điểm cuối vụ, người nuôi thu lãi cao. Đây được xem là tín hiệu tích cực đối với ngành nuôi tôm vốn chịu nhiều biến động trong thời gian dài do chi phí đầu vào cao và thị trường xuất khẩu không ổn định.

Lâm Đồng: Ngân hàng máu thiếu hụt, bệnh viện kêu gọi hiến máu cứu người

Lâm Đồng: Ngân hàng máu thiếu hụt, bệnh viện kêu gọi hiến máu cứu người

Những tuần gần đây, nguồn máu phục vụ cấp cứu và điều trị bệnh nhân tại Bệnh viện Đa khoa Bình Thuận, tỉnh Lâm Đồng bị thiếu hụt nghiêm trọng, ảnh hưởng đến công tác chăm sóc y tế. Để khắc phục, bên cạnh duy trì “ngân hàng máu sống”, bệnh viện kêu gọi hiến máu tình nguyện từ cộng đồng, cơ quan, đơn vị nhằm đảm bảo đủ máu phục vụ công tác cấp cứu và điều trị.

Giá bò tăng trở lại, nông dân Vĩnh Long mạnh dạn đầu tư

Giá bò tăng trở lại, nông dân Vĩnh Long mạnh dạn đầu tư

Thị trường bò thịt tại Vĩnh Long hiện có nhiều tín hiệu khởi sắc khi giá bò hơi tăng trở lại sau giai đoạn giảm sâu. Đây là tín hiệu tích cực giúp nhiều hộ chăn nuôi vui mừng, mạnh dạn đầu tư mở rộng chuồng trại, tăng đàn để nâng cao thu nhập.

Thanh Hóa: Người dân bất an vì sạt lở bờ đê sông Chu

Thanh Hóa: Người dân bất an vì sạt lở bờ đê sông Chu

Khu vực bờ sông Chu thuộc thôn 7, xã Lam Sơn, tỉnh Thanh Hóa, đã xuất hiện tình trạng sạt lở nghiêm trọng. Trải qua các trận mưa bão, tình trạng sạt lở bờ sông Chu ngày càng nghiêm trọng gây thiệt hại nhiều đất đai và hoa màu, nhà cửa của người dân. Người dân khu vực này mong UBND xã Lam Sơn sớm triển khai dự án xây kè chống sạt lở, để bảo vệ nhà cửa và những diện tích đất nông nghiệp còn lại.

Khởi công tuyến đường chào mừng Đại hội Đảng bộ tỉnh Lai Châu

Khởi công tuyến đường chào mừng Đại hội Đảng bộ tỉnh Lai Châu

Chiều 16/9, UBND tỉnh Lai Châu tổ chức Lễ khởi công Dự án đầu tư xây dựng đường tránh thị trấn Tân Uyên, huyện Tân Uyên (nay là xã Tân Uyên, tỉnh Lai Châu). Dự án được lựa chọn là công trình trọng điểm chào mừng Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ XV, nhiệm kỳ 2025-2030.

Người dân nơi 'rốn lũ' chủ động sống chung với thiên tai

Người dân nơi 'rốn lũ' chủ động sống chung với thiên tai

Tích trữ lương thực, thực phẩm thiết yếu đủ dùng trong ít nhất hai tuần, đưa vật dụng giá trị lên cao từ sớm để tránh thiệt hại là kinh nghiệm sống chung với lũ của người dân xã Tuy Phước Đông, nơi được coi là “rốn lũ” phía Đông tỉnh Gia Lai. Nhờ sự chủ động này, nhiều năm qua bà con đã hạn chế đến mức thấp nhất thiệt hại do thiên tai gây ra, kể cả trong những đợt mưa lũ kéo dài.

Nỗ lực giúp người dân vùng lũ Điện Biên ổn định cuộc sống

Nỗ lực giúp người dân vùng lũ Điện Biên ổn định cuộc sống

Những ngày này, hàng trăm cán bộ, chiến sĩ lực lượng vũ trang đang khẩn trương ngày đêm dựng lại nhà cửa, giúp người dân các xã Xa Dung, Na Son, Tìa Dình, Mường Luân và Sín Thầu (tỉnh Điện Biên) có nhà mới kiên cố sau thiên tai xảy ra vào đầu tháng 8/2025, sớm ổn định cuộc sống. Mỗi căn nhà mới không chỉ là công trình dân sinh mà còn là “cột mốc” vững chãi ấm tình quân dân.

Gỡ vướng trong hoạt động tư pháp - hộ tịch

Gỡ vướng trong hoạt động tư pháp - hộ tịch

Sau hơn hai tháng triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, tỉnh Tây Ninh đạt nhiều kết quả tích cực, bộ máy bước đầu vận hành ổn định, đúng hướng, đáp ứng nguyện vọng nhân dân. Tuy nhiên, thực tiễn cũng bộc lộ nhiều khó khăn, nhất là trong lĩnh vực tư pháp - hộ tịch.

Khẩn trương khắc phục thiệt hại do mưa lớn, dông lốc ở Cà Mau

Khẩn trương khắc phục thiệt hại do mưa lớn, dông lốc ở Cà Mau

Ngày 16/9, tin từ Văn phòng UBND tỉnh Cà Mau cho biết, Chủ tịch UBND tỉnh đã có chỉ đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường, Công ty Điện lực Cà Mau cùng UBND các xã, phường nhanh chóng khắc phục thiệt hại do mưa lớn, dông lốc; bảo vệ sản xuất nông nghiệp, thủy sản, đảm bảo an toàn điện, giao thông và ổn định đời sống nhân dân.

Gia Lai kiến nghị mức thanh toán bảo hiểm y tế 100% cho người hưởng trợ cấp hưu trí xã hội

Gia Lai kiến nghị mức thanh toán bảo hiểm y tế 100% cho người hưởng trợ cấp hưu trí xã hội

UBND tỉnh Gia Lai cho biết đã gửi công văn kiến nghị Bộ Y tế xem xét, chủ trì, phối hợp với Bảo hiểm xã hội Việt Nam và các bộ, ngành liên quan nghiên cứu, trình Chính phủ điều chỉnh chính sách theo hướng thống nhất áp dụng một mức hưởng bảo hiểm y tế là 100% chi phí khám, chữa bệnh cho toàn bộ đối tượng hưởng trợ cấp hưu trí xã hội hằng tháng theo Nghị định số 176/2025/NĐ-CP, không phân biệt thời điểm bắt đầu hưởng.

Đắk Lắk: Mở rộng cơ hội học tập cho con em vùng biên

Đắk Lắk: Mở rộng cơ hội học tập cho con em vùng biên

Thực hiện chủ trương của Bộ Chính trị về xây dựng trường học tại khu vực biên giới, tỉnh Đắk Lắk triển khai kế hoạch đầu tư, xây dựng 4 trường nội trú liên cấp tiểu học - trung học cơ sở tại các xã biên giới: Ea Bung, Ia Rvê, Ia Lốp và Buôn Đôn.

Người dân xã biên giới làm giàu nhờ mô hình kinh tế tổng hợp

Người dân xã biên giới làm giàu nhờ mô hình kinh tế tổng hợp

Xã biên giới Thanh Nưa (tỉnh Điện Biên) có đông đồng bào dân tộc Thái sinh sống. Trước đây, để phát triển kinh tế, đa số người dân chỉ dựa vào sản xuất nông nghiệp thuần túy gắn với cây lúa, ngô, sắn... khiến đời sống của bà con gặp rất nhiều khó khăn. Nhiều năm trở lại đây, nhờ thay đổi nếp nghĩ, cách làm, nhiều hộ dân mạnh dạn phát triển mô hình kinh tế tổng hợp, vươn lên làm giàu.

Sạt lở nghiêm trọng ven sông Krông Nô (Lâm Đồng)

Sạt lở nghiêm trọng ven sông Krông Nô (Lâm Đồng)

Tình trạng sạt lở ven sông Krông Nô (đoạn qua xã Nâm Nung, tỉnh Lâm Đồng) tiếp tục diễn biến phức tạp, khiến nhiều công trình hạ tầng thiết yếu như đường giao thông nội đồng, hệ thống kênh mương, đất đai ven sông… bị cuốn theo dòng nước.

Người dân cần cẩn trọng tái đàn sau dịch tả lợn châu Phi

Người dân cần cẩn trọng tái đàn sau dịch tả lợn châu Phi

Trong thời điểm bệnh dịch tả lợn châu Phi vẫn đang diễn biến phức tạp, cùng với thực hiện các biện pháp kiểm soát và khống chế dịch bệnh, ngành chức năng khuyến cáo, người chăn nuôi cẩn trọng trong việc tái đàn để bảo đảm hiệu quả, tránh thiệt hại trong chăn nuôi.

Tín ngưỡng nghi thức đặt cơm vắt của đồng bào Khmer Nam Bộ

Tín ngưỡng nghi thức đặt cơm vắt của đồng bào Khmer Nam Bộ

Nghi thức đặt cơm vắt (bayben) là một nét văn hóa tín ngưỡng đặc trưng của đồng bào Phật giáo Nam tông Khmer. Vào khoảng 4 giờ sáng, người dân mang cơm vắt làm từ xôi trộn chuối, đậu, mè và dừa đến chùa để hồi hướng phước báu đến thân nhân những người đã khuất. Tập tục này thể hiện lòng hiếu kính tổ tiên, đồng thời góp phần giáo dục tinh thần hướng thiện, sẻ chia với người nghèo và các loài hữu hình, vô hình.

Độc đáo 'làng tranh' nơi xứ đạo

Độc đáo 'làng tranh' nơi xứ đạo

Xã Hải Anh, tỉnh Ninh Bình không chỉ nổi tiếng với cầu ngói chợ Lương - cây cầu dáng rồng hơn 500 năm tuổi và nghề gỗ mỹ nghệ truyền thống, mà còn được xem là “cái nôi” hội họa. Nơi đây, nhiều nông dân với đôi tay khéo léo, dù chưa qua trường lớp, đã sáng tác những bức tranh có tính thẩm mỹ và nhân văn, hình thành nên một “làng tranh” độc đáo.

Hiệu quả thiết thực từ phong trào Hội Nông dân chung sức xây dựng nông thôn mới

Hiệu quả thiết thực từ phong trào Hội Nông dân chung sức xây dựng nông thôn mới

Hướng tới kỷ niệm 95 năm Ngày thành lập Hội Nông dân Việt Nam (14/10/1930 - 14/10/2025), chào mừng Đại hội Đảng các cấp tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng (nhiệm kỳ 2025 - 2030) và thực hiện phong trào Hội Nông dân chung sức xây dựng nông thôn mới, thời gian qua, Hội Nông dân tỉnh An Giang thực hiện nhiều công trình, phần việc có ý nghĩa thiết thực, hướng về cộng đồng, góp phần nâng cao đời sống, sinh hoạt của người dân.