Giữ hồn thổ cẩm cho đại ngàn

Giữ hồn thổ cẩm cho đại ngàn
Nghệ nhân K’Chiên đã qua 72 mùa rẫy vẫn lưu giữ nét đẹp của nghề dệt thổ cẩm truyền thống
Nghệ nhân K’Chiên đã qua 72 mùa rẫy vẫn lưu giữ nét đẹp của nghề dệt thổ cẩm truyền thống
Đã 72 mùa rẫy, bên khung cửa ngôi nhà gỗ, nghệ nhân K’Chiên (thôn 1, xã Đưng K’Nớ, huyện Lạc Dương, Lâm Đồng) say sưa ngồi dệt thổ cẩm trong cơn mưa trắng trời. Đôi tay hằn sâu vết thời gian thoăn thoắt đưa qua đưa lại, luồn cuộn chỉ qua tấm ùi dang dở, ánh mắt không rời tành ùi (khung dệt đơn sơ là những thanh lồ ô vót nhẵn và khúc lồ ô tròn). Bà K’Chiên kể, khi còn là một em bé gái, bà đã học nghề dệt thổ cẩm truyền thống từ mẹ và bà ngoại. Khi thành thiếu nữ 15 tuổi, bà đã dệt thành thạo được váy áo, chăn và cái tấm ùi. Thời của bà, các thiếu nữ K’Ho trong buôn làng đều biết dệt thổ cẩm. Đời sống khó khăn, đường đến buôn làng xa xôi khó đi, phụ nữ trong gia đình không chỉ đi nương làm rẫy mà phải dệt vải lo cái mặc cho cả gia đình. Công việc tỉ mỉ từ việc trồng bông trên rẫy, xe sợi, nhuộm sợi (bằng nhựa cây rừng) đến giăng sợi, rồi dệt thành những tấm ùi có chiều ngang chừng 1,2 m (vừa tầm với 1 sải tay), còn dài bao nhiêu là tuỳ công dụng (làm váy áo, chăn đắp, ùi địu con...). Khâu quan trọng nhất chính là dệt, không chỉ đòi hỏi từng mũi vải, canh chỉ đều, đẹp, bền chắc, mà hoa văn trên tấm ùi cũng làm nên vẻ đẹp chính của thổ cẩm. Vừa dệt, nghệ nhân K’Chiên vừa chú ý đến mép vải, đến chỗ phải lên - xuống, nhấn nhá để những nét họa tiết từ những sợi chỉ màu đỏ, màu vàng (tượng trưng cho mặt trời và ánh nắng) nổi bật trên nền màu xanh đậm (tượng trưng cho màu của núi rừng). 
Chỉ vào khung dệt đang dang dở, nghệ nhân K’Chiến nói: “Hơn 1 tuần mà mới dệt được chỉ từng này thôi, lâu lắm”. Nằm lọt thỏm giữa đại ngàn, mùa mưa ở Đưng K’Nớ kéo dài tối - ngày, mưa giăng trắng, mây mù bao phủ núi rừng như thể chỉ thấy trời và nước, không ai có thể lên rẫy, hay đi ra khỏi nhà làm bất cứ việc gì. Từ thời còn chưa bắt chồng, K’Chiên vẫn dùng thời gian mùa mưa để dệt vải, hết ngày này qua ngày kia, kéo dài 6 tháng. Đến khi có chồng con, bà dệt vải để có cái mặc cho chồng con, còn bây giờ dệt để ai mua thì bán. Cặm cụi dệt nhưng cả tuần cũng chỉ được một khúc thổ cẩm chưa tới 1 m. Để hoàn thành một tấm thổ cẩm thì cũng phải mất cả tháng, bán được chừng 800 ngàn đến 1 triệu đồng. Bây giờ có sợi công nghiệp, đỡ đi công đoạn tạo ra và chế biến nguyên liệu (trồng bông vải, kéo sợi, nhuộm sợi). Nghệ nhân K’Chiên so sánh: Sợi công nghiệp được xe bằng máy móc nên đều, đẹp và bền, không làm kém đi mà còn làm tăng thêm vẻ đẹp của thổ cẩm truyền thống. Tác tạo nên thổ cẩm không chỉ mất công sức, mà còn là cả sự sáng tạo, óc thẩm mỹ, công phu, lại ít người “cạnh tranh”, nhưng sản phẩm của nghệ nhân K’Chiên dù được ưa chuộng cũng không phải dễ bán.
Trong số hơn 10 người cả con và cháu gái của bà K’Chiên chỉ có vài người “chịu” học dệt, nhưng cũng không ai muốn bắt tay làm công việc cần sự kiên trì, tỉ mỉ, khéo léo này. Ai cũng bảo, muốn có cái mặc, chỉ cần đi làm rẫy lấy tiền mua quần áo may sẵn, tiện dụng, mặc nhẹ, giặt mau khô... Trong buôn làng, những nghệ nhân lành nghề, yêu nghề như K’Chiên đang dần hiếm đi, chỉ số ít người ở tầm tuổi 50 - 60 là biết dệt, nhưng trong đó rất ít người tha thiết với tành ùi. Bà K’Chiên ngậm ngùi nhớ lại: Xưa kia, đường vào buôn gập ghềnh, phải đi Cổng Trời cheo leo, làng buôn nằm sâu giữa rừng già, núi thẳm, nên trai gái trong buôn, người già, trẻ em ai cũng mặc váy áo thổ cẩm, mỗi người vài ba bộ, giữ ấm cơ thể. Nhiều bộ thổ cẩm mặc nửa đời mới rách... Bây giờ váy áo truyền thống trở thành một vật dụng “xa xỉ”, mỗi năm chỉ mặc đôi lần dịp lễ, Tết, biểu diễn trên sân khấu, người biết dệt sẵn có để mặc, những người không biết dệt thì không phải ai cũng mua sắm cho mình. 
Trong cơn mưa nặng hạt, K’Chiên vẫn say sưa ngồi dệt, một mình, con cháu mỗi người mỗi việc. Yêu tành ùi, yêu thổ cẩm, bà vẫn quyết tâm giữ nghề, nghề cũng làm bà vui tuổi già. Bà luôn mong muốn mỗi khi bà mang ta tành ùi ra dệt, các con các cháu quẩn quanh bên mình, để bà được truyền “bí kíp” của nghề, giống như bà đã từng quanh quẩn bên bà và mẹ từ thời bé.
Theo baolamdong.vn

Có thể bạn quan tâm

Kon Tum tăng cường các biện pháp ứng phó mưa bão

Kon Tum tăng cường các biện pháp ứng phó mưa bão

Ngày 11/6, Ban Chỉ huy phòng chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn và phòng thủ dân sự tỉnh Kon Tum đã ban hành công văn số 29/PCTT về việc chủ động ứng phó với mưa, bão trên địa bàn tỉnh Kon Tum, nhằm ứng phó kịp thời nguy cơ mưa lớn gây sạt lở đất, lũ quét.

Đề phòng lũ quét, sạt lở đất ở 3 tỉnh Tây Nguyên

Đề phòng lũ quét, sạt lở đất ở 3 tỉnh Tây Nguyên

Theo Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn Quốc gia, từ 19 giờ 30 ngày 11/6 đến 00 giờ 30 ngày 12/6, các tỉnh Đắk Lắk, Đắk Nông và Lâm Đồng tiếp tục có mưa với lượng mưa lũy tích phổ biến từ 20-40mm, có nơi trên 90mm. Nguy cơ xảy ra lũ quét trên các sông, suối nhỏ, sạt lở đất trên sườn dốc tại các tỉnh trên, đặc biệt tại các huyện: Cư Kuin, Ea H'leo, Ea Súp, Krông A Na, Krông Bông, Krông Búk, Krông Năng, Lắk (tỉnh Đắk Lắk); Cư Jút, Đăk Glong, Đắk Mil, Đắk R'Lấp, Đắk Song, Krông Nô, thành phố Gia Nghĩa, Tuy Đức (tỉnh Đắk Nông); Bảo Lâm, Đam Rông, Đơn Dương, Lạc Dương, Lâm Hà (tỉnh Lâm Đồng). Cảnh báo cấp độ rủi ro thiên tai do lũ quét, sạt lở đất, sụt lún đất do mưa lũ hoặc dòng chảy cấp 1.

Gia Lai chỉ đạo xử lý vụ khai thác đất trái phép tại khu vực giáp ranh Chư Đang Ya – Biển Hồ

Gia Lai chỉ đạo xử lý vụ khai thác đất trái phép tại khu vực giáp ranh Chư Đang Ya – Biển Hồ

Sau phản ánh của TTXVN và người dân về tình trạng khai thác đất trái phép tại khu vực giáp ranh giữa xã Chư Đang Ya (huyện Chư Păh) và xã Biển Hồ (thành phố Pleiku), UBND tỉnh Gia Lai đã chỉ đạo quyết liệt các cơ quan liên quan vào cuộc kiểm tra, làm rõ và xử lý nghiêm theo quy định pháp luật.

Tìm thấy thi thể nạn nhân bị mất tích do lũ cuốn ở Lào Cai

Tìm thấy thi thể nạn nhân bị mất tích do lũ cuốn ở Lào Cai

Theo thông tin từ UBND thị trấn Mường Khương, tỉnh Lào Cai, vào khoảng 12 giờ ngày 11/6, các lực lượng chức năng đã tìm thấy thi thể nạn nhân bị mất tích do lũ cuốn trôi từ ngày 8/6 và đã bàn giao cho gia đình để lo mai táng theo phong tục địa phương.

Phát triển các vùng trồng cây ăn quả cho giá trị kinh tế cao

Phát triển các vùng trồng cây ăn quả cho giá trị kinh tế cao

Khai thác lợi thế về đất đai và điều kiện khí hậu, tỉnh Ninh Thuận đang đẩy mạnh phát triển và đa dạng hóa các loại cây ăn quả cho giá trị kinh tế cao, trở thành sản phẩm nông nghiệp thế mạnh của địa phương. Hướng đi này không chỉ giúp nông dân tránh phụ thuộc vào một loại cây duy nhất, mà còn giúp nâng cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường.

Thăm, chúc mừng Đại lễ kỷ niệm 86 năm Ngày khai sáng đạo Phật giáo Hòa Hảo

Thăm, chúc mừng Đại lễ kỷ niệm 86 năm Ngày khai sáng đạo Phật giáo Hòa Hảo

Sáng 11/6, tại chùa An Hòa Tự (thị trấn Phú Mỹ, huyện Phú Tân, tỉnh An Giang), Đoàn công tác của Tỉnh ủy, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh An Giang, do Bí thư Tỉnh ủy An Giang Lê Hồng Quang làm Trưởng đoàn, đã tới thăm, chúc mừng Ban Trị sự Trung ương Giáo hội Phật giáo Hòa Hảo cùng toàn thể đồng bào Phật giáo Hòa Hảo nhân kỷ niệm 86 năm Ngày Đức Huỳnh Giáo chủ khai sáng đạo Phật giáo Hòa Hảo (18/5 năm Kỷ Mão 1939 - 18/5 năm Ất Tỵ 2025).

Mưa lớn kéo dài, Quốc lộ 25 bị chia cắt giao thông

Mưa lớn kéo dài, Quốc lộ 25 bị chia cắt giao thông

Mưa lớn kéo dài khiến nhiều địa phương trên địa bàn tỉnh Gia Lai bị cô lập, giao thông qua Quốc lộ 25 bị chia cắt. Hiện lực lượng chức năng đang nỗ lực khắc phục hậu quả và đảm bảo an toàn cho người dân.

Nỗ lực tuyên truyền thay đổi ‘nếp nghĩ, cách làm’ cho phụ nữ dân tộc thiểu số

Nỗ lực tuyên truyền thay đổi ‘nếp nghĩ, cách làm’ cho phụ nữ dân tộc thiểu số

Từ những buôn làng heo hút tại xã Trường Sơn (tỉnh Quảng Bình) đến các thôn bản xa xôi tại xã Ea Sô (tỉnh Đắk Lắk), những người phụ nữ dân tộc thiểu số vốn lâu nay bị bó buộc bởi định kiến giới, hủ tục và nghèo đói đang từng bước thay đổi “nếp nghĩ, cách làm” với sự tiếp sức của dự án 8.

Cánh tay nối dài của Đảng với đồng bào dân tộc thiểu số

Cánh tay nối dài của Đảng với đồng bào dân tộc thiểu số

Ông Điểu Dũng làm Trưởng thôn Thác Dài, xã Phú Văn, huyện Bù Gia Mập, tỉnh Bình Phước đã được gần 10 năm. Với sự tận tâm và trách nhiệm, ông đã trở thành điểm tựa vững chắc, tiếp thêm động lực cho nhiều hộ đồng bào dân tộc thiểu số vươn lên thoát nghèo, ổn định cuộc sống.

Ứng dụng công nghệ cao giúp nông dân tăng thu nhập gấp từ 3 - 10 lần

Ứng dụng công nghệ cao giúp nông dân tăng thu nhập gấp từ 3 - 10 lần

Ông Lê Văn Đông, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Trà Vinh cho biết, hiện toàn tỉnh có hơn 29.700 ha đất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao như: tưới phun bán tự động, nhà lưới, sản xuất đạt tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP, hữu cơ, ASC; nuôi tôm siêu thâm canh công nghệ cao... Các mô hình này cho năng suất, chất lượng vượt trội, hiệu quả kinh tế cao hơn từ 3 đến 10 lần so với phương thức truyền thống.

Nâng cao ‘quyền năng’ kinh tế cho phụ nữ dân tộc thiểu số

Nâng cao ‘quyền năng’ kinh tế cho phụ nữ dân tộc thiểu số

Từ những tổ tiết kiệm nhỏ trong cộng đồng đến các mô hình sinh kế hiệu quả, nhiều phụ nữ dân tộc thiểu sốn tại các vùng miền trên cả nước đang từng bước chuyển đổi mạnh mẽ. Khi được hỗ trợ đúng lúc, đúng cách, chị em không chỉ cải thiện thu nhập, mà còn tự tin làm chủ cuộc sống, trở thành điểm tựa vững chắc cho gia đình và cộng đồng.

Thắm tình quân dân trên cánh đồng lúa Rục Làn và Ka Ai

Thắm tình quân dân trên cánh đồng lúa Rục Làn và Ka Ai

Từ ngày 5 - 9/6, Đồn Biên phòng cửa khẩu Quốc tế Cha Lo và Đồn Biên phòng Cà Xèng (Bộ đội Biên phòng tỉnh Quảng Bình) đã huy động cán bộ, chiến sĩ xuống ruộng giúp nhân dân thu hoạch vụ lúa Đông - Xuân tại các cánh đồng bản Rục Làn, xã Thượng Hóa và bản Ka Ai, xã Dân Hóa, huyện Minh Hóa.

Vượt cầu tràn cầu tràn Bộc Bố, một người dân bị nước lũ cuốn trôi

Vượt cầu tràn cầu tràn Bộc Bố, một người dân bị nước lũ cuốn trôi

Theo thông tin ban đầu từ huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn, do ảnh hưởng của trận mưa lớn vào rạng sáng 9/6, nước lũ đầu nguồn Sông Năng đổ về. Đến khoảng 9 giờ sáng cùng ngày, tại khu vực cầu tràn Bộc Bố - Nhạn Môn thuộc địa bàn xã Bộc Bố nước dâng cao, chảy xiết. Lúc đó, một người dân trong khi đi qua cầu tràn này không may đã bị nước lũ cuốn trôi, tử vong.

Tây Ninh: Học và làm theo Bác hiện thực hóa mục tiêu đổi mới đất nước

Tây Ninh: Học và làm theo Bác hiện thực hóa mục tiêu đổi mới đất nước

Ngày 9/6, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Tây Ninh tổ chức Hội nghị tổng kết 10 năm thực hiện Chỉ thị 05-CT/TW, ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị khóa XII về "Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh", gặp mặt, biểu dương, khen thưởng tập thể, cá nhân tiêu biểu, xuất sắc trong học và làm theo Bác.

Chắp cánh ước mơ cho trẻ khuyết tật ở Yên Bái

Chắp cánh ước mơ cho trẻ khuyết tật ở Yên Bái

Ngày 9/6, Hội Cứu trợ trẻ em tàn tật Việt Nam phối hợp với Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Yên Bái, Hội Chữ thập đỏ tỉnh và UBND thành phố Yên Bái tổ chức chương trình “Chắp cánh ước mơ cho trẻ em khuyết tật tỉnh Yên Bái”. Hoạt động nhằm lan tỏa tình yêu thương, chia sẻ những khó khăn, thiệt thòi và tạo điều kiện cho trẻ em khuyết tật tỉnh Yên Bái có cơ hội học tập, phát triển bản thân.

Kon Tum tiếp tục yêu cầu kiểm tra lại việc mã số vùng trồng cho sâm Ngọc Linh

Kon Tum tiếp tục yêu cầu kiểm tra lại việc mã số vùng trồng cho sâm Ngọc Linh

Liên quan đến những bất cập trong việc cấp mã vùng trồng sâm Ngọc Linh của Chi cục Nông nghiệp, Ủy ban nhân dân tỉnh Kon Tum tiếp tục có văn bản yêu cầu Sở Nông nghiệp và Môi trường khẩn trương kiểm tra, rà soát toàn bộ hồ sơ đề nghị, quy trình, trình tự cấp mã số vùng trồng đối với Công ty cổ phần Rượu sâm Ngọc Linh (số 2056/UBND-KTN ngày 6/6/2025).

Dự án đường dây 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên: Bám tiến độ giữa mưa rừng, núi đá

Dự án đường dây 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên: Bám tiến độ giữa mưa rừng, núi đá

Mặc dù đối mặt với nhiều khó khăn do thời tiết và địa hình hiểm trở, các đơn vị thi công thuộc dự án đường dây 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên đang nỗ lực huy động tối đa nhân lực, thiết bị, linh hoạt tổ chức thi công để đảm bảo hoàn thành toàn tuyến trước ngày 19/8 theo chỉ đạo mới nhất của Thủ tướng Chính phủ.

Mùa xuân ‘gõ cửa’ trên những mái ấm xứ Thanh

Mùa xuân ‘gõ cửa’ trên những mái ấm xứ Thanh

Trong những thôn xóm tại huyện Như Xuân (tỉnh Thanh Hóa), một ngày mới bắt đầu như bao miền quê yên bình khác. Nhưng phía sau khung cảnh quen thuộc ấy là những thay đổi tích cực trong đời sống gia đình và vị thế người phụ nữ.

Tạo sự đồng thuận trong xây dựng nông thôn mới

Tạo sự đồng thuận trong xây dựng nông thôn mới

Từ vùng quê với muôn vàn khó khăn, xã Bình Hòa Nam (huyện Đức Huệ, tỉnh Long An) đang từng bước chuyển mình trở thành xã nông thôn mới vào năm 2020, mục tiêu thành xã nông thôn mới nâng cao vào cuối năm 2025 với sự chung sức đồng lòng của người dân và những định hướng quyết liệt từ chính quyền.