Ngày 20/11, Quốc hội dành cả ngày để thảo luận về các dự án luật sửa đổi, nghị quyết của Quốc hội về lĩnh vực giáo dục. Việc xây dựng cơ chế chính sách đặc thù ưu tiên phát triển giáo dục vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, vùng khó khăn là một trọng tâm của Nghị quyết 71-NQ/TW nhằm tháo gỡ điểm nghẽn về chất lượng và công bằng giáo dục. Tỉnh Nghệ An với địa hình rộng và nhiều xã miền núi, cử tri đặc biệt quan tâm đến vấn đề này.
Cần đầu tư đồng bộ xây dựng trường phổ thông dân tộc nội trú liên cấp
Xã Môn Sơn có 8 cơ sở giáo dục công lập gồm 2 trường mầm non, 3 trường tiểu học, 2 trường trung học cơ sở và 1 trường trung học phổ thông với 25 điểm trường, 146 lớp học. Dù cơ bản đáp ứng nhu cầu dạy - học song hệ thống cơ sở vật chất vẫn còn nhiều thiếu thốn, đặc biệt ở các điểm trường lẻ cách trung tâm xã hơn 25 km, giao thông cách trở, phải vượt qua nhiều khe suối. Không ít phòng học đã xuống cấp, thiếu nhà vệ sinh đạt chuẩn, phòng chức năng, thư viện, nhà ăn, khu bán trú - nội trú cho học sinh dân tộc thiểu số. Thiết bị và đồ dùng dạy học theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018 vẫn còn thiếu và chưa đồng bộ.
Thầy giáo Nguyễn Văn Vỹ, Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Môn Sơn cho biết, với việc đầu tư xây dựng Trường Phổ thông Dân tộc nội trú liên cấp tiểu học và trung học cơ sở Môn Sơn, khi hoàn thành đáp ứng các điều kiện dạy học hiện đại, đồng bộ, gồm khu học tập, nội trú, hành chính, thể thao, nhà ăn - bếp ăn tập thể và hệ thống hạ tầng kỹ thuật phụ trợ. Công trình khi đưa vào sử dụng góp phần nâng cao chất lượng giáo dục vùng biên giới Môn Sơn, tạo môi trường học tập an toàn, thân thiện, bình đẳng cho học sinh vùng sâu vùng xa, giáo viên thuận lợi hơn trong triển khai chuyên môn, phụ huynh yên tâm gửi gắm con em mình.
Thầy giáo Nguyễn Văn Vỹ bày tỏ băn khoăn, sau khi sáp nhập 5 trường trở thành Trường Phổ thông Dân tộc nội trú liên cấp tiểu học và trung học cơ sở Môn Sơn, số lượng học sinh lên đến 2.700 em. Với số học sinh lớn này đặt ra nhiều vấn đề về nhân sự, quản lý, chất lượng chăm sóc và giáo dục khi mô hình này vận hành, hoạt động.
Thầy Vỹ bày tỏ, sau sáp nhập, có thể xảy ra tình trạng dôi dư hoặc thiếu cục bộ giáo viên, nhân viên. Việc sắp xếp lại đội ngũ (giáo viên, quản lý, nhân viên phục vụ, bảo vệ) cần công bằng, minh bạch và đảm bảo quyền lợi cho người lao động.
Bên cạnh đó, mỗi trường có nền nếp riêng, sáp nhập có thể dẫn đến xáo trộn và cần thời gian thống nhất phương thức quản lý, giảng dạy và sinh hoạt. Vì vậy, Ban Giám hiệu và giáo viên phải có khả năng quản lý, giảng dạy cả hai cấp học (Tiểu học và Trung học cơ sở) với đặc điểm tâm sinh lý và chương trình khác nhau. Việc đào tạo, bồi dưỡng để giáo viên tiểu học có thể chăm sóc, quản lý học sinh nội trú trung học cơ sở và ngược lại là thách thức.
Chăm sóc học sinh tiểu học nội trú với số lượng lớn là băn khoăn lớn nhất bởi học sinh tiểu học còn quá nhỏ để tự lập hoàn toàn. Vì vậy, nhà trường cần có đội ngũ quản lý, chăm sóc bán trú/nội trú (cô nuôi, y bác sĩ) đông đảo và chuyên nghiệp hơn, đảm bảo sự an toàn, dinh dưỡng và tình cảm như ở nhà.
Mô hình giáo dục nội trú liên cấp cần có sự phân tách rõ ràng về không gian sinh hoạt, học tập và quản lý giữa học sinh Tiểu học và Trung học cơ sở, tránh ảnh hưởng tiêu cực lẫn nhau, đảm bảo môi trường phát triển phù hợp từng lứa tuổi.
“Mặc dù là trường phổ thông dân tộc nội trú, việc tập trung học sinh từ nhiều dân tộc, bản làng khác nhau có thể dẫn đến nguy cơ đồng hóa văn hóa. Vì vậy, các nhà trường cần có chương trình giáo dục chuyên biệt và hoạt động ngoại khóa để duy trì, phát huy, bảo tồn ngôn ngữ và bản sắc văn hóa của từng dân tộc. Để việc sáp nhập thành công, cần có sự đầu tư đồng bộ về cơ sở vật chất, sắp xếp nhân sự hợp lý và xây dựng quy trình chăm sóc, quản lý chuyên biệt cho học sinh tiểu học và trung học cơ sở nội trú”, thầy Nguyễn Văn Vỹ đề xuất.
Tháo gỡ điểm nghẽn tạo ra bước đột phá về giáo dục miền núi
Giáo dục miền núi luôn là một trong những ưu tiên hàng đầu của tỉnh Nghệ An. Mặc dù đã có nhiều chính sách đặc thù và nguồn lực được đầu tư nhưng khu vực này vẫn còn nhiều điểm nghẽn cản trở việc nâng cao chất lượng toàn diện.
Để tạo ra bước đột phá, cần có giải pháp căn cơ, đồng bộ và mang tính khả thi cao, tập trung giải quyết vấn đề cốt lõi về cơ sở vật chất, đội ngũ và phương pháp giáo dục.
Nghệ An cụ thể hóa tinh thần Nghị quyết 71-NQ/TW bằng Nghị quyết 17/2024/NQ-HĐND ngày 19/8/2024 của Hội đồng nhân dân tỉnh, tập trung vào việc tăng cường chất lượng giáo dục toàn diện tại các trường phổ thông dân tộc bán trú.
Tỉnh sử dụng hiệu quả nguồn vốn từ các Chương trình mục tiêu quốc gia và Nghị quyết 17/2024/NQ-HĐND của tỉnh để đẩy nhanh tiến độ sáp nhập các điểm trường lẻ thành trường Phổ thông Dân tộc bán trú/nội trú trung tâm.
Mỗi cụm trường phổ thông dân tộc bán trú phải được trang bị tối thiểu 1 Phòng Tin học và 1 Phòng Tiếng Anh theo tiêu chuẩn, đảm bảo học sinh được tiếp cận công nghệ từ sớm. Địa phương kêu gọi nguồn lực xã hội hóa đầu tư xây dựng nhà công vụ khang trang, giúp giáo viên yên tâm công tác.
Theo ông Thái Văn Thành, Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Nghệ An, điểm mấu chốt là phải giải quyết được "bài toán" giáo viên. Khắc phục tình trạng thiếu giáo viên, mới đây ngành đã có thông báo tuyển dụng gần 800 giáo viên đáp ứng Chương trình giáo dục phổ thông 2018 (như tiếng Anh, Tin học, Khoa học tự nhiên, Âm nhạc, Mỹ thuật...).
Theo Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Nghệ An, để nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, cần có chế độ chính sách khuyến khích phù hợp để thu hút giáo viên có năng lực từ vùng đồng bằng hoặc địa bàn khác về công tác lâu dài tại miền núi. Bên cạnh đó, tạo điều kiện cho các giáo viên công tác lâu năm tại vùng cao về vùng đồng bằng nếu có nhu cầu và đủ điều kiện, tiêu chí.
Ngành thường xuyên tăng cường công tác bồi dưỡng chuyên môn, trao đổi nghiệp vụ cho giáo viên, đặc biệt là kỹ năng sư phạm riêng đối với giáo viên dạy học tại các trường ở vùng dân tộc thiểu số và miền núi, đảm bảo đáp ứng yêu cầu của Chương trình giáo dục phổ thông 2018.
Ông Thái Văn Thành, Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Nghệ An cho biết, ngành đặt mục tiêu tập trung nguồn lực, tạo đột phá, hướng đến nâng cao chất lượng, rút ngắn khoảng cách giữa các vùng miền; từ đó, góp phần phát triển bền vững và cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao cho sự phát triển của tỉnh.
Ngành tiếp tục xây dựng, triển khai có kết quả một số mô hình trường học, hoạt động giáo dục thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông 2018, tạo đột phá trong đổi mới căn bản, toàn diện. Bên cạnh đó, xây dựng chương trình dạy học linh hoạt, tích hợp nội dung giáo dục về văn hóa, tiếng nói, chữ viết của đồng bào dân tộc thiểu số vào chương trình chính khóa. Ngành thúc đẩy chuyển đổi số trong giáo dục và đào tạo để hỗ trợ công tác quản lý, giảng dạy và học tập, nhất là ở vùng khó khăn.
Những đề xuất này cho thấy Nghệ An đang nỗ lực chuyển từ chính sách hỗ trợ cơ bản sang tăng cường chất lượng giáo dục và cải thiện điều kiện làm việc cho giáo viên, đúng với mục tiêu đột phá của Nghị quyết 71-NQ/TW./.