Hà Nam: Gìn giữ và phát huy giá trị nghệ thuật chèo truyền thống

Một buổi sinh hoạt của câu lạc bộ đàn và hát dân ca xã Xuân Khê, huyện Lý Nhân. Ảnh: Nguyễn Chinh - TTXV
Một buổi sinh hoạt của câu lạc bộ đàn và hát dân ca xã Xuân Khê, huyện Lý Nhân. Ảnh: Nguyễn Chinh - TTXV

Những năm qua, cùng với sự phát triển của sân khấu chèo chuyên nghiệp, phong trào hát chèo của tỉnh Hà Nam diễn ra sôi nổi thông qua hàng trăm câu lạc bộ dân ca và chèo trải khắp các địa phương trong tỉnh, góp phần tích cực trong việc gìn giữ và phát huy giá trị nghệ thuật chèo truyền thống.

Hà Nam: Gìn giữ và phát huy giá trị nghệ thuật chèo truyền thống ảnh 1Một buổi sinh hoạt của câu lạc bộ đàn và hát dân ca xã Xuân Khê, huyện Lý Nhân. Ảnh: Nguyễn Chinh - TTXV

Xã Xuân Khê, huyện Lý Nhân là một trong những địa phương có phong trào hát chèo nổi tiếng từ lâu của tỉnh Hà Nam. Hiện nay, Xuân Khê có 1 câu lạc bộ hát dân ca và chèo của xã và 5 câu lạc bộ hát dân ca và chèo của 5 thôn. Các thành viên đều là nông dân và có chung một niềm đam mê với nghệ thuật chèo. Trong quá trình tham gia biểu diễn, giao lưu văn nghệ, cùng với việc tái hiện các trích đoạn chèo cổ, các thành viên câu lạc bộ hát dân ca và chèo trong xã Xuân Khê còn tự biên, tự diễn hàng chục tiểu phẩm, trích đoạn với nhiều ý hay, tứ lạ, thấm đẫm tình quê, mang tính thời sự và nhân văn sâu sắc như: Ngôi nhà xóm lẻ; Bà mẹ sông Hồng, Dòng đời đơn bạc…

Nghệ nhân Trương Duy Thọ, Chủ nhiệm Câu lạc bộ hát dân ca và chèo xã Xuân Khê cho biết, xuất phát từ niềm đam mê, yêu thích tiếng hát chèo, các thành viên trong câu lạc bộ dù bận rộn với công việc đồng áng, việc gia đình nhưng đều rất nhiệt tình với các hoạt động của câu lạc bộ. Toàn bộ kinh phí tập luyện, mua sắm nhạc cụ, trang phục biểu diễn… đều do các thành viên của câu lạc bộ tự nguyện đóng góp và vận động nguồn xã hội hóa. Tuy khó khăn, vất vả nhưng ai cũng say mê và hạnh phúc vì được góp sức mình giữ gìn và phát huy giá trị của nghệ thuật chèo.

Hà Nam: Gìn giữ và phát huy giá trị nghệ thuật chèo truyền thống ảnh 2Một buổi sinh hoạt của câu lạc bộ đàn và hát dân ca xã Xuân Khê, huyện Lý Nhân. Ảnh: Nguyễn Chinh - TTXVN

Ông Trần Mạnh Ngọc, Chủ tịch UBND xã Xuân Khê, huyện Lý Nhân cho biết, từ bao đời nay, hát chèo đã trở thành một loại hình sinh hoạt văn hóa văn nghệ quen thuộc của người dân trong xã. Những năm qua, song song với phát triển kinh tế, Xuân Khê đã đặc biệt quan tâm bảo tồn, phát huy loại hình nghệ thuật này. Qua đó, góp phần nâng cao đời sống văn hóa, tinh thần cho nhân dân và xây dựng thành công xã nông thôn mới kiểu mẫu nổi trội về văn hóa. Bên cạnh đó, xã cũng đặc biệt quan tâm đến vấn đề bảo tồn và phát huy giá trị nghệ thuật chèo thông qua việc chỉ đạo thành viên các câu lạc bộ tổ chức dạy hát chèo cho các học sinh cấp 1 và 2 của xã. Nhờ đó, các câu lạc bộ hát dân ca và chèo trên địa bàn xã hiện nay đều đã quy tụ được những diễn viên nhí có niềm đam mê hát chèo.

Tỉnh Hà Nam hiện có gần 100 câu lạc bộ hát dân ca và chèo. Thành viên của các câu lạc bộ đều là những nông dân, công nhân không chuyên, nhưng có một tình yêu sâu sắc với nghệ thuật chèo. Chẳng hạn như câu lạc bộ dân ca phường Đồng Văn, thị xã Duy Tiên, có 40 thành viên đã hoạt động được hơn 10 năm. Mặc dù không có dàn nhạc chuyên nghiệp như một số chiếu chèo nổi tiếng khác, song các thành viên của câu lạc bộ vẫn luôn nhiệt tình, dành nhiều thời gian và tâm huyết để luyện tập và biểu diễn những làn điệu chèo cũng như truyền bá cho thế hệ trẻ, góp phần gìn giữ và phát huy những giá trị của nghệ thuật chèo.

Bà Đặng Tuấn Dung, thành viên câu lạc bộ dân ca phường Đồng Văn, thị xã Duy Tiên chia sẻ, hiện nay, thế hệ trẻ có nhiều hình thức giải trí nên các loại hình văn hóa văn nghệ truyền thống trong đó có hát chèo ít được quan tâm. Điều trăn trở của bà cũng như các thành viên trong câu lạc bộ là làm sao truyền lại cho lớp trẻ để tiếp tục lưu giữ và phát huy vốn quý của nghệ thuật hát chèo của ông cha. Vì vậy, từ nhiều năm nay, với tình yêu nghệ thuật chèo và mong muốn gìn giữ và phát huy giá trị nghệ thuật chèo, bà Dung cùng các thành viên câu lạc bộ đã không quản ngại khó khăn liên hệ với các trường mầm non và tiểu học trên địa bàn thị xã Duy Tiên để đưa các làn điệu chèo vào các tiết mục văn nghệ của các nhà trường. Hiện nay, rất đông học sinh trên địa bàn đã hiểu, cảm nhận và có niềm đam mê với nghệ thuật chèo.

Với sự nỗ lực và tâm huyết của những người yêu chèo, nhiều chiếu chèo trên địa bàn tỉnh Hà Nam không những được khôi phục dưới hình thức các câu lạc bộ hát dân ca và chèo mà còn hoạt động sôi nổi, hiệu quả như tại các địa phương: Đồng Văn, Chuyên Ngoại, Châu Giang, Hợp Lý, Đức Lý, Xuân Khê, Lê Hồ…

Ông Ngô Thanh Tuân, Giám đốc Trung tâm Văn hóa Nghệ thuật, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Hà Nam cho biết, những năm qua, ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Hà Nam luôn quan tâm, chú trọng đến việc bảo tồn và phát huy các giá trị nghệ thuật truyền thống, trong đó có nghệ thuật chèo. Hàng năm, ngành đã tổ chức các lớp tập huấn cho các thành viên câu lạc về các làn điệu dân ca và chèo, việc thực hành các nhạc cụ trong dàn nhạc chèo; đồng thời tổ chức các liên hoan dân ca và chèo, đặc biệt vào dịp đầu Xuân năm mới, tổ chức liên hoan các chiếu chèo.

Hà Nam: Gìn giữ và phát huy giá trị nghệ thuật chèo truyền thống ảnh 3Mỗi buổi sinh hoạt, các thành viên câu lạc bộ đàn và hát dân ca xã Xuân Khê đều tham gia đông đủ. Ảnh: Nguyễn Chinh - TTXVN

Tuy nhiên, việc gìn giữ và phát huy giá trị nghệ thuật chèo trên địa bàn tỉnh Hà Nam cũng đang phải đối diện với nhiều khó khăn, thách thức, đặc biệt là thiếu nhạc công trong các câu lạc bộ chèo; thế hệ trẻ ít mặn mà nên lớp trẻ kế cận không nhiều. Hiện nay, thành viên các câu lạc bộ dân ca và chèo của các địa phương trong tỉnh phần lớn có độ tuổi từ 50 trở lên, trong khi đó, chế độ đãi ngộ với các nghệ nhân chèo cũng còn nhiều khó khăn…

Thời gian tới, Trung tâm Văn hóa Nghệ thuật tỉnh Hà Nam sẽ tiếp tục tổ chức các liên hoan chèo nhằm tạo môi trường cho các câu lạc bộ chèo toàn tỉnh giao lưu, học hỏi, đề xuất những giải pháp nhằm bảo tồn nghệ thuật chèo; nghiên cứu mở các lớp bồi dưỡng hạt nhân; đưa nghệ thuật chèo vào trường học; đào tạo, tuyển chọn thế hệ diễn viên, nhạc công kế cận.

Nguyễn Chinh

(TTXVN)

Có thể bạn quan tâm

Ngày hội văn hoá Mông tại Hà Nội

Ngày hội văn hoá Mông tại Hà Nội

Ngày 13/12/2025, tại Văn Miếu – Quốc Tử Giám (Hà Nội) diễn ra Ngày hội văn hoá Mông 2025. Sự kiện do doanh nghiệp Xã hội CRAFT LINK tổ chức quy tụ 8 nhóm Mông đến từ Cao Bằng, Lào Cai, Tuyên Quang, Điện Biên, Phú Thọ, Nghệ An với những trưng bày đặc sắc về trang phục, hoa văn và nghề thủ công truyền thống, nhằm tôn vinh bản sắc văn hóa, nghề thủ công truyền thống và đời sống tinh thần phong phú của cộng đồng người Mông trên cả nước.

Dệt văn hóa Thái trên những khung cửi Pù Luông

Dệt văn hóa Thái trên những khung cửi Pù Luông

Nằm trong vùng lõi của Khu Bảo tồn thiên nhiên Pù Luông, làng nghề dệt thổ cẩm thôn Lặn Ngoài (xã Pù Luông, tỉnh Thanh Hóa) đang trở thành điểm đến hấp dẫn khách du lịch quốc tế bởi những câu chuyện văn hóa qua từng khung cửi. Ở đó, bên nếp nhà sàn, những người phụ nữ dân tộc Thái mỗi ngày cần mẫn đưa thoi, dệt nên những nét hoa văn đặc trưng của núi rừng Pù Luông.

Đồng bào Si La tưng bừng đón Lễ hội mừng cơm mới

Đồng bào Si La tưng bừng đón Lễ hội mừng cơm mới

Ngày 12/12, UBND xã Mường Nhé (tỉnh Điện Biên) tổ chức Lễ công bố quyết định và đón nhận Giấy chứng nhận Di sản văn hóa Phi vật thể quốc gia “Lễ mừng cơm mới của người Si La” và tổ chức Lễ hội mừng cơm mới năm 2025 tại bản Nậm Sin.

Liên hoan Ảnh nghệ thuật khu vực Miền núi phía Bắc lần thứ 24

Liên hoan Ảnh nghệ thuật khu vực Miền núi phía Bắc lần thứ 24

Ngày 12/12, UBND tỉnh Cao Bằng phối hợp với Hội Nghệ sĩ nhiếp ảnh Việt Nam tổ chức Lễ Tổng kết, trao giải và khai mạc triển lãm Liên hoan Ảnh nghệ thuật khu vực Miền núi phía Bắc lần thứ 24 với chủ đề “Vẻ đẹp đất nước - con người miền núi phía Bắc”.

Liên hoan Ảnh nghệ thuật khu vực Miền núi phía Bắc lần thứ 24

Liên hoan Ảnh nghệ thuật khu vực Miền núi phía Bắc lần thứ 24

Ngày 12/12, UBND tỉnh Cao Bằng phối hợp với Hội Nghệ sĩ nhiếp ảnh Việt Nam tổ chức Lễ Tổng kết, trao giải và khai mạc triển lãm Liên hoan Ảnh nghệ thuật khu vực miền núi phía Bắc lần thứ 24 với chủ đề “Vẻ đẹp đất nước - con người miền núi phía Bắc”

Liên hoan câu lạc bộ cồng chiêng tỉnh Lâm Đồng

Liên hoan câu lạc bộ cồng chiêng tỉnh Lâm Đồng

Tối 11/12, tại nhà truyền thống tổ dân phố N’Jriêng (phường Đông Gia Nghĩa), Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Lâm Đồng tổ chức khai mạc Liên hoan các câu lạc bộ cồng chiêng tỉnh lần thứ nhất, năm 2025 với chủ đề “Sắc màu hội tụ và lan tỏa”.

Người giữ nhịp dân ca Bru - Vân Kiều giữa đại ngàn Trường Sơn

Người giữ nhịp dân ca Bru - Vân Kiều giữa đại ngàn Trường Sơn

Cứ mỗi buổi chiều đến, trong căn Nhà sinh hoạt văn hóa cộng đồng ở khóm 6, xã Lao Bảo, tỉnh Quảng Trị lại vang lên những âm thanh mộc mạc mà quen thuộc. Đó là tiếng đàn, tiếng hát của lớp học dân ca Bru - Vân Kiều. Giữa không gian ấy, hình ảnh ông Hồ Văn Mang, chỉnh từng câu hát, từng âm, từng vần, bắt từng nhịp đàn, vẫn cần mẫn truyền dạy cho thanh thiếu niên trong bản đã trở nên quen thuộc với bao thế hệ học trò.

Nét văn hóa dân tộc Chứt mở hướng du lịch vùng biên

Nét văn hóa dân tộc Chứt mở hướng du lịch vùng biên

Dân tộc Chứt ở tỉnh Quảng Trị hiện có 2.054 hộ với 8.227 nhân khẩu, sinh sống tập trung chủ yếu tại các xã Kim Phú, Kim Điền, Tuyên Lâm, Dân Hóa và Thượng Trạch. Tỉnh Quảng Trị đang nỗ lực bảo tồn các nét văn hóa dân tộc Chứt thông qua việc xây dựng các Câu lạc bộ văn hóa dân gian, mở ra hướng phát triển du lịch văn hóa vùng biên.

Rộn ràng chợ phiên vùng cao Keo Lôm

Rộn ràng chợ phiên vùng cao Keo Lôm

Trong tiết trời se lạnh của buổi sớm mai nơi vùng cao Na Son (Điện Biên), chợ phiên Keo Lôm bừng lên sức sống khi đồng bào các dân tộc mang nông sản, sản vật rừng xuống chợ trao đổi, mua bán. Phiên chợ được họp vào ngày thứ 7 hàng tuần, không chỉ là nơi giao thương quen thuộc của người dân địa phương mà còn trở thành điểm đến hấp dẫn để du khách khám phá, trải nghiệm những nét văn hóa đặc trưng của vùng cao Điện Biên.

Giữ tiếng chiêng linh thiêng giữa đại ngàn Trường Sơn

Giữ tiếng chiêng linh thiêng giữa đại ngàn Trường Sơn

Giữa đại ngàn Trường Sơn hùng vĩ, ở phía Tây tỉnh Quảng Trị, nơi những ngọn núi trùng điệp xanh mướt nối tiếp nhau trập trùng, có những bản làng bình yên của người Pa Cô, Vân Kiều sinh sống bao đời nay. Ở nơi đây, tiếng hát, tiếng đàn, điệu khèn vẫn ngân vang mỗi buổi sớm, chiều. Giữa nhịp sống hiện đại, vẫn có những con người thầm lặng, bền bỉ cống hiến cả cuộc đời để bảo tồn tiếng hát, điệu múa, tiếng cồng chiêng và linh hồn của núi rừng quê hương. Đó chính là cội nguồn, bản sắc độc đáo riêng của dân tộc không thể nào bị lãng quên.

“Dáng giày nét Giáy”: Khi người trẻ tham gia bảo tồn nghề làm giày truyền thống của người Giáy

“Dáng giày nét Giáy”: Khi người trẻ tham gia bảo tồn nghề làm giày truyền thống của người Giáy

Trước nguy cơ mai một của một trong những di sản văn hóa độc đáo, dự án “Dáng giày nét Giáy” do InterArts Agency thực hiện đã mang đến một hướng tiếp cận mới mẻ thông qua chuỗi hoạt động trải nghiệm thực tế. Nổi bật trong số đó là workshop làm giày thủ công, nơi kết nối các nghệ nhân bản địa với thế hệ trẻ, biến di sản thành chất liệu sáng tạo đầy sức sống trong bối cảnh hiện đại.

Gần 400 nghệ nhân, diễn viên thi tài ở các tiết mục Then cổ

Gần 400 nghệ nhân, diễn viên thi tài ở các tiết mục Then cổ

Tối 26/11 tại Trung tâm Văn hoá - Triển lãm tỉnh, Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch tỉnh Bắc Ninh tổ chức khai mạc Liên hoan hát Then, đàn Tính tỉnh Bắc Ninh lần thứ nhất năm 2025 với chủ đề “Bảo tồn, phát huy nghệ thuật hát Then, đàn Tính các dân tộc Tày, Nùng trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh trong giai đoạn hiện nay”.

Tôn vinh giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào Cơ Tu, Xơ Đăng, Giẻ Triêng, Cor

Tôn vinh giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào Cơ Tu, Xơ Đăng, Giẻ Triêng, Cor

Nhân Ngày Di sản văn hóa Việt Nam (23/11), Bảo tàng Đà Nẵng tổ chức “Ngày hội Di sản văn hóa Đà Nẵng năm 2025” với chủ đề “Đa dạng sắc màu văn hóa vùng cao Đà Nẵng”, nhằm giới thiệu, tôn vinh các giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào Cơ Tu, Xơ Đăng, Giẻ Triêng, Cor đang sinh sống tại khu vực miền núi phía Tây thành phố.

Tái hiện đời sống và tín ngưỡng các dân tộc thiểu số qua hàng trăm hình ảnh, hiện vật

Tái hiện đời sống và tín ngưỡng các dân tộc thiểu số qua hàng trăm hình ảnh, hiện vật

Ngày 21/11, tại Bảo tàng tỉnh Bắc Ninh số 1, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh tổ chức khai mạc trưng bày chuyên đề “Kỷ niệm Ngày Di sản Văn hóa Việt Nam 23/11 và kết quả khảo sát, kiểm kê, sưu tầm, tư liệu hóa di sản văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Sán Dìu tỉnh Bắc Ninh”. Sự kiện thu hút sự tham dự của đông đảo đại biểu các sở, ngành, địa phương cùng nhiều nghệ nhân, cán bộ văn hóa, đại diện cộng đồng các dân tộc thiểu số.

Đặc sắc không gian văn hóa nhà dài Ê Đê

Đặc sắc không gian văn hóa nhà dài Ê Đê

Ngày 17/11, tại khuôn viên Bảo tàng tỉnh Đắk Lắk, Bảo tàng tỉnh tổ chức khai mạc không gian trưng bày, trải nghiệm nhà dài truyền thống và tái hiện “Lễ lên nhà mới” của người Ê Đê. Đây là một trong những nét đặc sặc trong đời sống văn hóa của dân tộc Ê Đê trên cao nguyên Đắk Lắk.

Triển lãm ảnh 'Sắc màu các dân tộc Việt Nam'

Triển lãm ảnh 'Sắc màu các dân tộc Việt Nam'

Chiều 15/11, tại Công viên bờ biển Nha Trang (cạnh Tháp Trầm Hương – Quảng trường 2/4), phường Nha Trang, Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) phối hợp với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Khánh Hòa khai mạc trưng bày triển lãm 250 bức ảnh với chủ đề “Sắc màu các dân tộc Việt Nam”. Đây là hoạt động góp phần gìn giữ, tôn vinh, lan tỏa và phát huy những giá trị văn hóa đặc sắc, quý báu của các dân tộc Việt Nam.

Gìn giữ sợi dây văn hóa kết nối quá khứ với hiện tại

Gìn giữ sợi dây văn hóa kết nối quá khứ với hiện tại

Múa dân gian của đồng bào các dân tộc thiểu số Tây Nguyên không chỉ là loại hình nghệ thuật mà còn là biểu tượng văn hóa gắn bó mật thiết với đời sống tinh thần, tín ngưỡng và phong tục của cộng đồng. Tại tỉnh Đắk Lắk, thời gian qua, ngành Văn hóa đã nỗ lực gìn giữ và lan tỏa những điệu múa, nhịp xoang của các dân tộc để tiếp tục “giữ hồn” múa dân gian Tây Nguyên.

Di sản văn hóa Dao trên sân khấu: Từ nghệ thuật đến du lịch bền vững

Di sản văn hóa Dao trên sân khấu: Từ nghệ thuật đến du lịch bền vững

Với mục tiêu gìn giữ, trao truyền và quảng bá những giá trị văn hóa của người Dao, thông qua nghệ thuật trình diễn kết hợp công nghệ hiện đại như ánh sáng, sắp đặt sân khấu, 3D mapping, nhưng vẫn tôn trọng nguyên bản văn hóa…, vở diễn thực cảnh “Thiêng”, diễn ra tại Sân Quần (Sa Pa, Lào Cai), đã trở thành sự kiện đặc biệt, không chỉ bởi quy mô và công nghệ trình diễn hiện đại, mà bởi thông điệp sâu sắc về văn hóa, niềm tin và bản sắc dân tộc.