Tết của người Ơ Đu trên vùng đất mới

Mâm cúng trong Lễ hội “Tiếng sấm đầu năm” của người Ơ Đu. Nguồn ảnh minh họa: qdnd.vn
Mâm cúng trong Lễ hội “Tiếng sấm đầu năm” của người Ơ Đu. Nguồn ảnh minh họa: qdnd.vn

Dân tộc Ơ Đu là một trong 5 dân tộc ít người nhất trong cộng đồng 54 dân tộc trên cả nước, cư trú ở huyện Tương Dương, tỉnh Nghệ An. Trước đây, người Ơ Đu sinh sống tập trung ở hai bản Xốp Pột và Kim Hòa thuộc xã Kim Đa và một số ít hộ sống rải rác ở các bản của hai xã Kim Tiến và Xá Lượng. Tháng 11/2006, người Ơ Đu về sinh sống tập trung ở bản tái định cư Văng Môn, xã Nga My, cách bản cũ khoảng 30km. Trên vùng đất mới Văng Môn, cuộc sống của người Ơ Đu đã có nhiều đổi thay theo chiều hướng tích cực. Tết Giáp Thìn năm 2024 đang đến gần, cộng đồng dân tộc Ơ Đu tất bật, nhộn nhịp chuẩn bị đón một cái Tết đầm ấm, đoàn viên, hạnh ngộ và đoàn kết bản làng.

* Sắc xuân ở Văng Môn

Là một trong 9 bản của xã miền núi Nga My, Văng Môn nằm dọc bên bờ suối Nậm Ngân trong xanh, hiền hòa. Đến Văng Môn dịp này, dễ dàng cảm nhận được không khí nhộn nhịp, háo hức đón Tết của mọi người. Đường vào bản đã được người dân quét dọn sạch sẽ, thoáng đãng, khô ráo. Tại những bãi bồi nơi suối Nậm Ngân vặn mình, người dân đang thau chùi, cọ rửa những vật dụng sinh hoạt hằng ngày với mong muốn “rửa trôi” những điều không vui của năm cũ để bước sang năm mới cùng những điều mới mẻ, vui vẻ.

Trong bản, rộn ràng tiếng loa đài. Nhiều nhà dân đã trang trí cây cảnh, bóng điện màu trong khuôn viên nhà, treo cờ Tổ quốc bên hiên, đầu ngõ. Quốc lộ 48C qua các bản Văng Môn, Đàng, Pột… đã khoác lên mình một màu áo mới khi được trang trí, cắm nhiều cờ hai bên đường, ban đêm được thắp sáng bởi những bóng đèn năng lượng mặt trời.

Những gia đình vừa có người đi làm ăn xa trở về, rộn rã tiếng nói cười của hàng xóm đến thăm hỏi. Mọi người, mọi nhà đã chuẩn bị đủ lượng gạo, nếp, thực phẩm, lá dong, các loại rau xanh, củ, thịt khô, củi đun… để đón Tết.Tạm dừng tay sửa sang kiên cố lại bờ rào khu vườn trồng ớt, ông Lò Văn Cường (60 tuổi) người uy tín của bản Văng Môn tiếp chúng tôi trong căn nhà rộng, khang trang. Không như ngày thường, thay vì tiếp khách bằng nước trà, ngày Xuân, ông Cường đã mời khách những chén rượu siêu (loại rượu được ủ, chưng cất từ nếp trồng trên nương rẫy và men lá rừng) có một mùi thơm đặc trưng, đượm vị.Ông Lo Văn Cường cho biết, trước đây, đồng bào Ơ Đu chỉ tổ chức một cái Tết, đó là dịp Tết Mừng lúa mới. Từ năm 1993 trở lại đây, người Ơ Đu đã đón Tết Nguyên đán cùng người Kinh. Trong những ngày Tết, người Ơ Đu bắt buộc phải có món cá nướng và mọc cá để cúng. Mọc cá là món nổi tiếng, mang đậm sắc thái văn hóa ẩm thực của người Ơ Đu. Các loại cá đánh bắt ở suối về sẽ được làm sạch, rồi trộn với bột gạo nếp, muối, sả, tiêu rừng theo tỷ lệ nhất định. Sau quá trình ủ từ 15 đến 20 phút, người Ơ Đu sẽ chia nhỏ hỗn hợp thành những nhúm nhỏ, gói trong lá chuối và hong trên bếp củi. Sau thời gian khoảng một giờ, món mọc cá sẽ chín, dậy mùi khắp không gian. Với món cá nướng, nguyên liệu là những con cá to hơn, được tẩm ướp với mỳ chính, muối, ớt rồi kẹp từ 4 đến 5 con bằng thanh tre, vầu nhỏ để nướng.

Đến Văng Môn những ngày Tết, du khách được thưởng thức các món đặc trưng như cơm lam, rượu cần, bánh chưng, rượu cẩm, rượu cần, rượu siêu, thịt gà, nhoọc sóc, nhoọc chuột (được chế biến từ thịt sóc, thịt chuột đồng phơi khô cùng với các loại rau, lá môn, hoa chuối rừng, gia vị…) trong mâm cỗ của người Ơ Đu.Sáng mùng 1 Tết, người dân bản Văng Môn sẽ mổ lợn. Việc mổ lợn có sự tham gia của nhiều gia đình trong bản. Thịt lợn chủ yếu để chế biến các món ăn đãi khách đến thăm hỏi, chúc mừng trong dịp Tết và làm nguồn thực phẩm dự trữ, dùng dần. Người Ơ Đu không làm mâm cúng có thịt bò, thịt trâu mà chỉ dùng thịt gà, cá suối. Trong dịp Tết, nhất là vào các ngày mùng 1, 2 và 3, người dân trong bản sẽ đi đến nhà để chúc Tết nhau, cầu cho năm mới nhiều niềm vui, sức khỏe, nhà nhà no ấm, sum vầy, bản làng đoàn kết, yên vui.

* Khởi sắc sau cuộc “thiên di”

Năm 2006, để nhường đất cho Dự án Thủy điện Bản Vẽ (công trình Thủy điện lớn nhất khu vực Bắc Miền Trung), hơn 3.000 hộ dân với hơn 14.300 nhân khẩu của 34 bản đồng bào dân tộc thiểu số đã nhường đất cho dự án. Trong công cuộc "thiên di" quy mô đó, người Ơ Đu đã có tính bước ngoặt trong lịch sử tộc người để từ đại ngàn về sinh sống ở bản tái định cư Văng Môn. Các bản cũ Xốp Pột và Kim Hòa (xã Kim Đa, huyện Tương Dương) trước đây người Ơ Đu sinh sống giờ đã chìm sâu trong lòng hồ Thủy điện Bản Vẽ.Ông Lo Văn Cường, bản Văng Môn cho biết, về Văng Môn, người dân có nhiều thuận lợi vì đường sá đi lại dễ dàng. Trước đây, khi còn ở bản Kim Hòa, đi mua gạo hay mua sắm, người dân phải vất vả đi thuyền trên sông hàng chục km. Về đến bản, lại phải khó nhọc khuân vác, vận chuyển đồ đạc từ bến thuyền lên nhà trên con đường dốc, trơn trượt. Những thiếu thốn, khó khăn trước đây như nhà cửa tranh tre, nứa lá, “ba không” về điện, đường, trường, trạm, giờ đã không còn nữa. Cuộc sống ở Văng Môn đã khác trước rất nhiều, con cháu được đi học đúng độ tuổi. Thiết chế văn hóa bản làng được xây dựng, bảo lưu, trao truyền. Đời sống tinh thần của người dân được nâng lên.

Già làng Lo Thanh Bình, bản Văng Môn không giấu được niềm vui khi chia sẻ: Trước đây, ở bản Kim Hòa, chúng tôi sống biệt lập giữa đại ngàn, suối dữ, ít có điều kiện đi lại, giao lưu. Khi đó, mối quan hệ làng bản chỉ bó hẹp trong ít hộ dân sống gần nhau. Khi chuyển về Văng Môn, chúng tôi ngỡ ngàng, mừng vui khi nhận ra nhiều gia đình ở bản cũ cũng cùng dân tộc Ơ Đu của mình.Theo bà Vi Thị Mùi, Phó Chủ tịch UBND xã Nga My, toàn xã có 9 bản, trong đó có 4 bản thuộc vùng trong, nằm trong đại ngàn Khu Bảo tồn Thiên nhiên Pù Huống, xa trung tâm từ 7 đến gần 20 km, giao thông đi lại rất khó khăn, nhất là mùa mưa, lũ. Với địa thế nằm kề bên trục đường Quốc lộ 48C nên Văng Môn được xếp vào một trong 5 bản vùng ngoài của xã miền núi Nga My. Những năm qua, Đảng, Nhà nước quan tâm hỗ trợ nhiều chương trình, dự án để phát triển sinh kế, giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc Ơ Đu, cùng với sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của Đảng ủy, chính quyền địa phương, đời sống vật chất và tinh thần của bà con Ơ Đu ngày càng được nâng lên, nhiều hộ dân đã chú trọng vào sản xuất, trồng trọt, chăn nuôi và có thu nhập ổn định. Thu nhập bình quân hiện nay của đồng bào Ơ Đu đạt 25 triệu đồng/người/năm. Hoạt động văn hóa như khắc luống, thổi sáo..., đặc biệt là các lễ hội như Lễ hội Tiếng sấm đầu năm, Lễ mừng lúa mới của đồng bào được duy trì và phát huy

.Điều mà nhiều người Ơ Đu cao tuổi ở Văng Môn vui mừng nhất là hiện nay con em dân tộc Ơ Đu đều được đi học đầy đủ, đúng độ tuổi; được chăm sóc và thụ hưởng đầy đủ chính sách đặc thù của Nhà nước dành cho học sinh vùng dân tộc thiểu số. Đến nay, dân tộc Ơ Đu đã có 5 người tốt nghiệp Cao đẳng, Đại học, hiện làm công an, bác sĩ, cán bộ huyện, xã.

Những ngày Tết, nếu ngược miền Tây xứ Nghệ, du Xuân về với Văng Môn, du khách sẽ có dịp được khám phá một tiểu vùng văn hóa Ơ Đu, được trải nghiệm những nét văn hóa độc đáo, tiêu biểu, mang tính nhận diện văn hóa trong sinh hoạt, ẩm thực, tín ngưỡng của người Ơ Đu. Đặc biệt hơn, du khác sẽ được cảm nhận văn hóa trọng tình, mến khách, hồn hậu, chân chất từ bao đời nay của người dân nơi đây.

Xuân Tiến

(TTXVN)

Có thể bạn quan tâm

Nông dân Đồng Tháp tất bật thu hoạch lúa, đón mùa nước nổi

Nông dân Đồng Tháp tất bật thu hoạch lúa, đón mùa nước nổi

Hiện nay, nước từ thượng nguồn đang đổ về, tỉnh Đồng Tháp sắp bước vào mùa nước nổi. Nông dân ở phường Thường Lạc cũng như những địa phương khác thuộc khu vực đầu nguồn của tỉnh Đồng Tháp đang tất bật thu hoạch lúa vụ Hè thu để chuẩn bị đón mùa nước nổi.

Đồng Tháp xác định tăng trưởng dựa trên sự bổ trợ giữa ba khu vực kinh tế

Đồng Tháp xác định tăng trưởng dựa trên sự bổ trợ giữa ba khu vực kinh tế

Theo UBND tỉnh Đồng Tháp, thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, UBND tỉnh chỉ đạo các sở, ngành và địa phương tổ chức thực hiện thắng lợi mục tiêu tăng trưởng kinh tế GRDP 6 tháng cuối năm 2025 đạt trên 8,8% (hoàn thành kế hoạch năm trên 8%), dựa trên sự phát triển bổ trợ lẫn nhau và bền vững giữa ba khu vực kinh tế, gồm khu vực nông - lâm - thủy sản, khu vực công nghiệp - xây dựng và khu vực thương mại - dịch vụ.

Những mái ấm mới vùng biên cương - nền tảng phát triển nơi phên dậu của Tổ quốc

Những mái ấm mới vùng biên cương - nền tảng phát triển nơi phên dậu của Tổ quốc

Thực hiện phong trào “Chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát” do Thủ tướng Chính phủ phát động, những ngày qua, các đơn vị thuộc Binh đoàn 15 đã phối hợp cùng lực lượng Bộ đội Biên phòng và chính quyền địa phương tích cực triển khai xây dựng nhà ở cho hộ nghèo, hộ khó khăn tại khu vực biên giới tỉnh Gia Lai. Những mái nhà mới được hoàn thành giúp người dân có nơi ở kiên cố, góp phần giữ vững bình yên phên dậu Tổ quốc.

Người dân vùng sâu Nậm Kè mong có một cây cầu kiên cố

Người dân vùng sâu Nậm Kè mong có một cây cầu kiên cố

Mùa mưa đến, nước suối Nậm Chà dâng cao, chảy xiết. Dù biết nguy hiểm nhưng người dân bản Huổi Lích 1 (xã Nậm Kè, tỉnh Điện Biên) vẫn phải dùng những chiếc bè tre tự chế để qua suối hằng ngày. Không có cầu, không có đường kiên cố, mỗi chuyến vượt suối như một lần đánh cược mạng sống, nhất là với các em nhỏ.

Cần Thơ: Người dân mong mỏi sớm khắc phục cầu bị sụp lún

Cần Thơ: Người dân mong mỏi sớm khắc phục cầu bị sụp lún

Gần hai tháng qua, người dân tại Khu vực 1 và Khu vực 2, phường Tân An (trước đây là phường Hưng Lợi), thành phố Cần Thơ đang rất mong mỏi các cơ quan chức năng sớm khắc phục tình trạng sụp lún của cầu Bà Lễ để việc đi lại và giao thương hàng hóa được thuận tiện trở lại.

Khai thác lợi thế để phát triển công nghiệp và xây dựng

Khai thác lợi thế để phát triển công nghiệp và xây dựng

Trong bức tranh kinh tế vùng Trung du miền núi phía Bắc, khu vực công nghiệp và xây dựng của tỉnh Tuyên Quang đang ghi nhận những dấu hiệu khởi sắc, đóng góp quan trọng vào tốc độ tăng trưởng GRDP toàn vùng. Đặc biệt, sau khi hợp nhất, tỉnh Tuyên Quang tiếp tục phát huy những thế mạnh, phấn đấu tạo cú “bứt phá” về phát triển khu vực công nghiệp, xây dựng nói riêng và kinh tế - xã hội toàn tỉnh nói chung.

Chính quyền địa phương 2 cấp: Nhanh, gọn, tận tâm

Chính quyền địa phương 2 cấp: Nhanh, gọn, tận tâm

Sau gần 20 ngày chính thức vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, hai xã cù lao ở An Giang là Mỹ Hòa Hưng và Cù Lao Giêng ghi nhận nhiều tín hiệu tích cực. Người dân đánh giá cao tinh thần phục vụ tận tâm, chuyên nghiệp, thủ tục hành chính nhanh chóng.

Nhà ở nằm trong hành lang an toàn giao thông cao tốc, người dân mong sớm được tái định cư

Nhà ở nằm trong hành lang an toàn giao thông cao tốc, người dân mong sớm được tái định cư

Thời gian qua tỉnh Quảng Ngãi đã quyết liệt trong thực hiện bồi thường giải phóng mặt bằng tái định cư cho hàng nghìn hộ dân bị ảnh hưởng bởi cao tốc Quảng Ngãi - Hoài Nhơn. Tuy nhiên, vẫn còn một số hộ dân có nhà, đất ở nằm sát hoặc trong hành lang bảo vệ an toàn cao tốc không thuộc diện được bố trí tái định cư đang gặp nhiều khó khăn trong sinh hoạt, đời sống. Các hộ dân mong muốn được bố trí tái định cư đến nơi an toàn.

Thanh Hóa lên phương án bảo vệ đê điều mùa mưa bão

Thanh Hóa lên phương án bảo vệ đê điều mùa mưa bão

Là địa phương có 1.008 km đê lớn nhỏ, Thanh Hóa được xếp vào những địa phương có chiều dài đê lớn nhất cả nước. Năm nay, Thanh Hóa còn 42 vị trí đê và kè, cống trên đê được xác định là trọng điểm xung yếu về đê điều cần được bảo vệ.

Cà Mau ứng phó với diễn biến sạt lở, sụt lún đất ven sông, ven biển

Cà Mau ứng phó với diễn biến sạt lở, sụt lún đất ven sông, ven biển

Trước tình trạng sạt lở, sụt lún đất ven sông, ven biển diễn biến phức tạp và có nguy cơ gia tăng trên địa bàn tỉnh, ngày 16/7, Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau đã có Công văn chỉ đạo hoả tốc số 0691/UBND-NNXD yêu cầu các cấp, ngành, địa phương chủ động ứng phó với diễn biến sạt lở, sụt lún đất ven sông, ven biển trên địa bàn tỉnh.

Đắk Lắk: Phấn đấu tỷ lệ hộ nghèo là đồng bào dân tộc thiểu số giảm hơn 4%

Đắk Lắk: Phấn đấu tỷ lệ hộ nghèo là đồng bào dân tộc thiểu số giảm hơn 4%

Ngày 16/7, HĐND tỉnh Đắk Lắk khóa X, nhiệm kỳ 2021-2026 tổ chức kỳ họp chuyên đề lần thứ nhất để thảo luận, xem xét, quyết định nhiều nội dung quan trọng nhằm kịp thời giao chỉ tiêu kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2025; hoàn thiện cơ chế, chính sách; góp phần tháo gỡ khó khăn trong quá trình vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Từ mái ấm đến niềm tin trong hành trình sẻ chia

Từ mái ấm đến niềm tin trong hành trình sẻ chia

Sau khi hợp nhất hai tỉnh Tuyên Quang và Hà Giang, một trong những mục tiêu quan trọng được cả hệ thống chính trị tỉnh Tuyên Quang tập trung thực hiện là việc gấp rút hoàn thành Chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát; qua đó, góp phần xoa dịu, sẻ chia những khó khăn với những hộ gia đình nghèo, người có công, thân nhân liệt sỹ... dựng xây một “hạ tầng an sinh” bền vững, lấy niềm tin làm điểm tựa.

Gần 2,3 tỷ đồng khắc phục sạt lở tuyến sông Ba Rày

Gần 2,3 tỷ đồng khắc phục sạt lở tuyến sông Ba Rày

Chủ tịch UBND xã Hiệp Đức (tỉnh Đồng Tháp) Phạm Công Trang cho biết, được sự hỗ trợ từ ngân sách, địa phương đang đầu tư gần 2,3 tỷ đồng xử lý khắc phục 4 điểm sạt lở nghiêm trọng bờ sông Ba Rày chảy qua địa bàn, giúp khôi phục giao thương, đi lại, khắc phục và giảm nhẹ thiên tai, bảo vệ an toàn về sản xuất và đời sống người dân.

Dịch tả lợn châu Phi xuất hiện ở 35 xã của Cao Bằng

Dịch tả lợn châu Phi xuất hiện ở 35 xã của Cao Bằng

Tính đến thời điểm hiện tại, tỉnh Cao Bằng đã ghi nhận 42 ổ dịch, làm gần 6.000 con lợn bị tiêu hủy với tổng khối lượng lên đến hơn 261 tấn tại 1.142 hộ chăn nuôi. Dịch vẫn hiện diện tại 35 xã chưa qua thời gian cách ly 21 ngày, khiến nguy cơ lan rộng tiếp tục gia tăng.

Quảng Ngãi sớm khắc phục sạt lở do mưa lũ trên Tỉnh lộ 624B

Quảng Ngãi sớm khắc phục sạt lở do mưa lũ trên Tỉnh lộ 624B

Tỉnh lộ 624B là tuyến giao thông trọng điểm kết nối Quốc lộ 1 với các xã phía Tây tỉnh Quảng Ngãi. Tuyến đường có lưu lượng phương tiện vận tải và người dân đi lại khá lớn. Tuy nhiên, đợt mưa lũ tháng 11/2024 đã xuất hiện điểm sạt lở nghiêm trọng tại Km14+500 (đoạn qua xã Đình Cương) đe dọa đến an toàn của người và phương tiện tham gia giao thông.

Hiệu quả thiết thực từ chương trình 'Đồng hành cùng phụ nữ biên cương'

Hiệu quả thiết thực từ chương trình 'Đồng hành cùng phụ nữ biên cương'

Ngày 15/7, tại xã A Dơi và xã Lìa, Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh, Ban Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh Quảng Trị, Hội Liên hiệp Phụ nữ TP Hồ Chí Minh và Ban Chỉ huy Bộ đội Biên phòng Thành phố phối hợp tổ chức Hội nghị tổng kết chương trình “Đồng hành cùng phụ nữ biên cương” giai đoạn 2021 - 2025.

Tưởng nhớ các anh hùng liệt sỹ tại Ngã ba Cò Nòi

Tưởng nhớ các anh hùng liệt sỹ tại Ngã ba Cò Nòi

Nhân kỷ niệm 75 năm Ngày truyền thống lực lượng thanh niên xung phong Việt Nam (15/7/1950 - 15/7/2025), ngày 15/7, Tỉnh đoàn Sơn La tổ chức Chương trình dâng hương, dâng hoa tưởng nhớ các anh hùng liệt sỹ thanh niên xung phong và những người Việt Nam yêu nước đã hy sinh tại Ngã ba Cò Nòi và trong Chiến dịch Điện Biên Phủ tại Khu di tích lịch sử Ngã ba Cò Nòi, xã Mai Sơn.

Dịch tả lợn châu Phi xuất hiện ở 14 xã của Phú Thọ

Dịch tả lợn châu Phi xuất hiện ở 14 xã của Phú Thọ

Ngày 15/7, theo báo cáo của Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Phú Thọ, hiện nay tình hình bệnh dịch tả lợn châu Phi trên địa bàn tỉnh diễn biến phức tạp, đã phát sinh trên địa bàn 14 xã, với tổng số lợn ốm, chết, tiêu hủy 722 con, nguy cơ dịch bệnh tiếp tục phát sinh, lây lan là rất cao, nhất là đối với các hộ chăn nuôi nhỏ lẻ không áp dụng biện pháp chăn nuôi an toàn sinh học.