Khẳng định giá trị khảo cổ học "nơi phát phúc" của hoàng tộc triều Nguyễn

Khẳng định giá trị khảo cổ học "nơi phát phúc" của hoàng tộc triều Nguyễn
Các di vật tìm kiếm được gồm 4 nhóm cơ bản là vật liệu xây dựng, gốm sứ, sành và kim loại. Ảnh: Hoa Mai - TTXVN
Các di vật tìm kiếm được gồm 4 nhóm cơ bản là vật liệu xây dựng, gốm sứ, sành và kim loại. Ảnh: Hoa Mai - TTXVN

Cuộc khai quật khảo cổ học cũng cho thấy giá trị lịch sử, văn hóa tại Khu di tích Lăng miếu Triệu Tường. Khu di tích Lăng miếu Triệu Tường được coi là "nơi phát phúc" của hoàng tộc triều Nguyễn, do đó trong suốt thời kỳ tồn tại của nhà Nguyễn, di tích được quan tâm đầu tư, tôn tạo và canh phòng nghiêm ngặt. Miếu Triệu Tường được lập để thờ Nguyễn Kim khi ông mất năm 1544. Từ khi xây dựng đến lúc hoàn thiện đã tạo thành một tổng thể kiến trúc gồm miếu thờ và thành bảo vệ, trong mỗi kiến trúc lại có những kiến trúc với các chức năng khác nhau. Có thể nói Khu di tích Lăng miếu Triệu Tường là sản phẩm văn hóa của một vương triều, nơi hội tụ tinh hoa trên nhiều lĩnh vực kiến trúc, điêu khắc trang trí, các điển lễ thờ cúng của một thời đại, đóng góp nhiều tư liệu quý để tìm hiểu về lịch sử nhà Nguyễn cũng như văn hóa Nguyễn.

Di tích Lăng miếu Triệu Tường - Quốc miếu của nhà Nguyễn được xây dựng trên khu vực địa hình cảnh quan đồng bằng tương đối bằng phẳng với hệ thống đồi núi thấp bao quanh, nay thuộc thôn Gia Miêu, xã Hà Long, huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa. Cuộc khai quật đã phát hiện các dấu tích nền móng kiến trúc gồm: Tường thành và cổng phía Bắc, tường thành phía Đông, cổng phía Tây, cổng phía Nam; Tường miếu, nghi môn và các cổng phụ; các kiến trúc khác như Tây Đường, Miếu nhỏ, Hồ bán nguyệt, nhà Công quán, nhà kho, cầu, hồ sen....
 
Những di tích đã xuất lộ cho thấy dấu tích khu lăng miếu của hoàng tộc Nguyễn có mặt bằng quy mô, cấu trúc khác lạ, kỹ thuật xây dựng cầu kỳ, công phu vào bậc nhất so với các khu lăng mộ ở Việt Nam. Ảnh: Hoa Mai - TTXVN
Những di tích đã xuất lộ cho thấy dấu tích khu lăng miếu của hoàng tộc Nguyễn có mặt bằng quy mô, cấu trúc khác lạ, kỹ thuật xây dựng cầu kỳ, công phu vào bậc nhất so với các khu lăng mộ ở Việt Nam. Ảnh: Hoa Mai - TTXVN

Trong đó, tường thành và cổng phía Bắc có diện tích khai quật là 1.070,8m2. Móng tường thành phía Bắc Đông Bắc còn nguyên vẹn, dài 80m, rộng 1,8m. Cổng phía Bắc là phần tiếp nối của 2 đoạn tường thành, bên trong có 2 vọng gác bên tả, bên hữu có hình chữ nhật. Đối diện với vọng gác có tường nối xung quanh phía trước tạo thành kiến trúc hình bán nguyệt. Cửa chính của cổng ở giữa 2 vọng gác và nằm về phía sau 2 vọng gác 1,7m.

Như vậy, về mặt quân sự, cổng được bảo vệ nghiêm ngặt bởi 3 vọng gác, có thể xem đây là một thành nhỏ bao bọc lấy cửa thành. Trong lần khai quật này, ngoài các dấu vết kiến trúc đã xuất lộ, các nhà khoa học còn thu được một số lượng lớn di vật gồm 4 nhóm cơ bản là vật liệu xây dựng, gốm sứ, sành và kim loại. Đặc biệt trong đó có tới gần 3.000 hiện vật, chủ yếu là mảnh bát, nậm, vại, lon, bình, vò với các dòng men nâu, men trắng vẽ lam có niên đại trải dài từ thế kỷ XVI đến thế kỷ XX...
 
Nguyên Miếu trong Khu Di tích lăng miếu Triệu Tường (Xã Hà Long, huyện Hà Trung). Ảnh: Hoa Mai - TTXVN
Nguyên Miếu trong Khu Di tích lăng miếu Triệu Tường (Xã Hà Long, huyện Hà Trung). Ảnh: Hoa Mai - TTXVN

Những di tích đã xuất lộ cho thấy dấu tích khu lăng miếu của hoàng tộc Nguyễn có mặt bằng quy mô, cấu trúc khác lạ, kỹ thuật xây dựng cầu kỳ, công phu vào bậc nhất so với các khu lăng mộ ở Việt Nam. Cùng với thư tịch cổ, các tài liệu cổ học đã mở ra nhận thức về kết cấu tổng thể kiến trúc của Lăng miếu Triệu Tường là "Thành ngoài - Miếu trong", với phần bên ngoài là lũy thành, hào nước, bên trong là tường bao xung quanh, chia thành các khu vực khác nhau, trong đó Nguyên Miếu là trung tâm. Mặt bằng kiến trúc cũng cho thấy tính quy chuẩn, tính đăng đối giữa các công trình. Bước đầu so sánh có thể thấy di tích Lăng miếu Triệu Tường của Hoàng tộc Nguyễn có nét tương đồng với Thế miếu ở kinh thành Huế ở chỗ, nếu như Thế miếu là nơi thờ các chúa Nguyễn và vua Nguyễn thì khu Lăng miếu Triệu Tường là nơi thờ gốc tổ nhà Nguyễn tại cố hương, kết hợp với nơi an táng Triệu tổ Tĩnh Hoàng đế Nguyễn Kim.

Phó Giáo sư, Tiến sỹ Tống Trung Tín, Chủ tịch Hội Khảo cổ học Việt Nam khẳng định: Kết quả khai quật khảo cổ học tại Khu di tích Lăng miếu Triệu Trường đã cung cấp nhiều tư liệu khoa học quan trọng trong việc nghiên cứu hệ thống lăng miếu hoàng gia thời Nguyễn ở Thanh Hóa nói riêng, Việt Nam nói chung, cũng như bổ sung tư liệu cho việc thiết kế, tu bổ công trình này trong tương lai. Việc khai quật khảo cổ đã cho thấy tính xác thực của di tích cũng như làm rõ một phần kỹ thuật xây dựng di tích Lăng miếu Triệu Tường. Đến thời điểm này, có thể nhận thấy Khu di tích Lăng miếu Triệu Tường là thái miếu đầu tiên còn nguyên vẹn mặt bằng tổng thể ở Việt Nam. Vì vậy rất cần sự vào cuộc của các ban, ngành liên quan từ Trung ương đến địa phương quan tâm toàn diện hơn tới việc bảo tồn, tôn tạo khu di tích Lăng miếu Triệu Tường. Tỉnh Thanh Hóa cần bắt tay vào nghiên cứu, lập hồ sơ khoa học trình Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch xem xét công nhận Di tích Quốc gia đặc biệt cho Khu di tích Lăng miếu Triệu Tường.

Di tích Lăng miếu Triệu Tường được vua Gia Long cho xây dựng năm 1803, tại thôn Gia Miêu, xã Hà Long, huyện Hà Trung, là nơi phát tích của 9 chúa, 13 vua triều Nguyễn. Đây là công trình kiến trúc tưởng niệm - miếu thờ của vương triều Nguyễn, được xây dựng với quy mô lớn, có giá trị đặc biệt về kiến trúc và nghệ thuật trang trí điêu khắc. Trải qua những biến động của lịch sử, Lăng miếu Triệu Tường đã bị san phẳng, nay chỉ còn dấu tích nền móng. Qua các cuộc khai quật thám sát khảo cổ đã cho cái nhìn tổng thể về quy mô, loại hình, kiểu kiến trúc cũng như diện tích xây dựng của khu di tích. Điều đó giúp công tác tôn tạo, phục dựng lại di tích có đầy đủ cơ sở khoa học trả lại cho di tích có được hình hài vốn có của nó.

Hoa Mai
TTXVN

Có thể bạn quan tâm

Ngày hội văn hoá Mông tại Hà Nội

Ngày hội văn hoá Mông tại Hà Nội

Ngày 13/12/2025, tại Văn Miếu – Quốc Tử Giám (Hà Nội) diễn ra Ngày hội văn hoá Mông 2025. Sự kiện do doanh nghiệp Xã hội CRAFT LINK tổ chức quy tụ 8 nhóm Mông đến từ Cao Bằng, Lào Cai, Tuyên Quang, Điện Biên, Phú Thọ, Nghệ An với những trưng bày đặc sắc về trang phục, hoa văn và nghề thủ công truyền thống, nhằm tôn vinh bản sắc văn hóa, nghề thủ công truyền thống và đời sống tinh thần phong phú của cộng đồng người Mông trên cả nước.

Dệt văn hóa Thái trên những khung cửi Pù Luông

Dệt văn hóa Thái trên những khung cửi Pù Luông

Nằm trong vùng lõi của Khu Bảo tồn thiên nhiên Pù Luông, làng nghề dệt thổ cẩm thôn Lặn Ngoài (xã Pù Luông, tỉnh Thanh Hóa) đang trở thành điểm đến hấp dẫn khách du lịch quốc tế bởi những câu chuyện văn hóa qua từng khung cửi. Ở đó, bên nếp nhà sàn, những người phụ nữ dân tộc Thái mỗi ngày cần mẫn đưa thoi, dệt nên những nét hoa văn đặc trưng của núi rừng Pù Luông.

Đồng bào Si La tưng bừng đón Lễ hội mừng cơm mới

Đồng bào Si La tưng bừng đón Lễ hội mừng cơm mới

Ngày 12/12, UBND xã Mường Nhé (tỉnh Điện Biên) tổ chức Lễ công bố quyết định và đón nhận Giấy chứng nhận Di sản văn hóa Phi vật thể quốc gia “Lễ mừng cơm mới của người Si La” và tổ chức Lễ hội mừng cơm mới năm 2025 tại bản Nậm Sin.

Liên hoan Ảnh nghệ thuật khu vực Miền núi phía Bắc lần thứ 24

Liên hoan Ảnh nghệ thuật khu vực Miền núi phía Bắc lần thứ 24

Ngày 12/12, UBND tỉnh Cao Bằng phối hợp với Hội Nghệ sĩ nhiếp ảnh Việt Nam tổ chức Lễ Tổng kết, trao giải và khai mạc triển lãm Liên hoan Ảnh nghệ thuật khu vực Miền núi phía Bắc lần thứ 24 với chủ đề “Vẻ đẹp đất nước - con người miền núi phía Bắc”.

Liên hoan Ảnh nghệ thuật khu vực Miền núi phía Bắc lần thứ 24

Liên hoan Ảnh nghệ thuật khu vực Miền núi phía Bắc lần thứ 24

Ngày 12/12, UBND tỉnh Cao Bằng phối hợp với Hội Nghệ sĩ nhiếp ảnh Việt Nam tổ chức Lễ Tổng kết, trao giải và khai mạc triển lãm Liên hoan Ảnh nghệ thuật khu vực miền núi phía Bắc lần thứ 24 với chủ đề “Vẻ đẹp đất nước - con người miền núi phía Bắc”

Liên hoan câu lạc bộ cồng chiêng tỉnh Lâm Đồng

Liên hoan câu lạc bộ cồng chiêng tỉnh Lâm Đồng

Tối 11/12, tại nhà truyền thống tổ dân phố N’Jriêng (phường Đông Gia Nghĩa), Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Lâm Đồng tổ chức khai mạc Liên hoan các câu lạc bộ cồng chiêng tỉnh lần thứ nhất, năm 2025 với chủ đề “Sắc màu hội tụ và lan tỏa”.

Người giữ nhịp dân ca Bru - Vân Kiều giữa đại ngàn Trường Sơn

Người giữ nhịp dân ca Bru - Vân Kiều giữa đại ngàn Trường Sơn

Cứ mỗi buổi chiều đến, trong căn Nhà sinh hoạt văn hóa cộng đồng ở khóm 6, xã Lao Bảo, tỉnh Quảng Trị lại vang lên những âm thanh mộc mạc mà quen thuộc. Đó là tiếng đàn, tiếng hát của lớp học dân ca Bru - Vân Kiều. Giữa không gian ấy, hình ảnh ông Hồ Văn Mang, chỉnh từng câu hát, từng âm, từng vần, bắt từng nhịp đàn, vẫn cần mẫn truyền dạy cho thanh thiếu niên trong bản đã trở nên quen thuộc với bao thế hệ học trò.

Nét văn hóa dân tộc Chứt mở hướng du lịch vùng biên

Nét văn hóa dân tộc Chứt mở hướng du lịch vùng biên

Dân tộc Chứt ở tỉnh Quảng Trị hiện có 2.054 hộ với 8.227 nhân khẩu, sinh sống tập trung chủ yếu tại các xã Kim Phú, Kim Điền, Tuyên Lâm, Dân Hóa và Thượng Trạch. Tỉnh Quảng Trị đang nỗ lực bảo tồn các nét văn hóa dân tộc Chứt thông qua việc xây dựng các Câu lạc bộ văn hóa dân gian, mở ra hướng phát triển du lịch văn hóa vùng biên.

Rộn ràng chợ phiên vùng cao Keo Lôm

Rộn ràng chợ phiên vùng cao Keo Lôm

Trong tiết trời se lạnh của buổi sớm mai nơi vùng cao Na Son (Điện Biên), chợ phiên Keo Lôm bừng lên sức sống khi đồng bào các dân tộc mang nông sản, sản vật rừng xuống chợ trao đổi, mua bán. Phiên chợ được họp vào ngày thứ 7 hàng tuần, không chỉ là nơi giao thương quen thuộc của người dân địa phương mà còn trở thành điểm đến hấp dẫn để du khách khám phá, trải nghiệm những nét văn hóa đặc trưng của vùng cao Điện Biên.

Giữ tiếng chiêng linh thiêng giữa đại ngàn Trường Sơn

Giữ tiếng chiêng linh thiêng giữa đại ngàn Trường Sơn

Giữa đại ngàn Trường Sơn hùng vĩ, ở phía Tây tỉnh Quảng Trị, nơi những ngọn núi trùng điệp xanh mướt nối tiếp nhau trập trùng, có những bản làng bình yên của người Pa Cô, Vân Kiều sinh sống bao đời nay. Ở nơi đây, tiếng hát, tiếng đàn, điệu khèn vẫn ngân vang mỗi buổi sớm, chiều. Giữa nhịp sống hiện đại, vẫn có những con người thầm lặng, bền bỉ cống hiến cả cuộc đời để bảo tồn tiếng hát, điệu múa, tiếng cồng chiêng và linh hồn của núi rừng quê hương. Đó chính là cội nguồn, bản sắc độc đáo riêng của dân tộc không thể nào bị lãng quên.

“Dáng giày nét Giáy”: Khi người trẻ tham gia bảo tồn nghề làm giày truyền thống của người Giáy

“Dáng giày nét Giáy”: Khi người trẻ tham gia bảo tồn nghề làm giày truyền thống của người Giáy

Trước nguy cơ mai một của một trong những di sản văn hóa độc đáo, dự án “Dáng giày nét Giáy” do InterArts Agency thực hiện đã mang đến một hướng tiếp cận mới mẻ thông qua chuỗi hoạt động trải nghiệm thực tế. Nổi bật trong số đó là workshop làm giày thủ công, nơi kết nối các nghệ nhân bản địa với thế hệ trẻ, biến di sản thành chất liệu sáng tạo đầy sức sống trong bối cảnh hiện đại.

Gần 400 nghệ nhân, diễn viên thi tài ở các tiết mục Then cổ

Gần 400 nghệ nhân, diễn viên thi tài ở các tiết mục Then cổ

Tối 26/11 tại Trung tâm Văn hoá - Triển lãm tỉnh, Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch tỉnh Bắc Ninh tổ chức khai mạc Liên hoan hát Then, đàn Tính tỉnh Bắc Ninh lần thứ nhất năm 2025 với chủ đề “Bảo tồn, phát huy nghệ thuật hát Then, đàn Tính các dân tộc Tày, Nùng trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh trong giai đoạn hiện nay”.

Tôn vinh giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào Cơ Tu, Xơ Đăng, Giẻ Triêng, Cor

Tôn vinh giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào Cơ Tu, Xơ Đăng, Giẻ Triêng, Cor

Nhân Ngày Di sản văn hóa Việt Nam (23/11), Bảo tàng Đà Nẵng tổ chức “Ngày hội Di sản văn hóa Đà Nẵng năm 2025” với chủ đề “Đa dạng sắc màu văn hóa vùng cao Đà Nẵng”, nhằm giới thiệu, tôn vinh các giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào Cơ Tu, Xơ Đăng, Giẻ Triêng, Cor đang sinh sống tại khu vực miền núi phía Tây thành phố.

Tái hiện đời sống và tín ngưỡng các dân tộc thiểu số qua hàng trăm hình ảnh, hiện vật

Tái hiện đời sống và tín ngưỡng các dân tộc thiểu số qua hàng trăm hình ảnh, hiện vật

Ngày 21/11, tại Bảo tàng tỉnh Bắc Ninh số 1, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh tổ chức khai mạc trưng bày chuyên đề “Kỷ niệm Ngày Di sản Văn hóa Việt Nam 23/11 và kết quả khảo sát, kiểm kê, sưu tầm, tư liệu hóa di sản văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Sán Dìu tỉnh Bắc Ninh”. Sự kiện thu hút sự tham dự của đông đảo đại biểu các sở, ngành, địa phương cùng nhiều nghệ nhân, cán bộ văn hóa, đại diện cộng đồng các dân tộc thiểu số.

Đặc sắc không gian văn hóa nhà dài Ê Đê

Đặc sắc không gian văn hóa nhà dài Ê Đê

Ngày 17/11, tại khuôn viên Bảo tàng tỉnh Đắk Lắk, Bảo tàng tỉnh tổ chức khai mạc không gian trưng bày, trải nghiệm nhà dài truyền thống và tái hiện “Lễ lên nhà mới” của người Ê Đê. Đây là một trong những nét đặc sặc trong đời sống văn hóa của dân tộc Ê Đê trên cao nguyên Đắk Lắk.

Triển lãm ảnh 'Sắc màu các dân tộc Việt Nam'

Triển lãm ảnh 'Sắc màu các dân tộc Việt Nam'

Chiều 15/11, tại Công viên bờ biển Nha Trang (cạnh Tháp Trầm Hương – Quảng trường 2/4), phường Nha Trang, Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) phối hợp với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Khánh Hòa khai mạc trưng bày triển lãm 250 bức ảnh với chủ đề “Sắc màu các dân tộc Việt Nam”. Đây là hoạt động góp phần gìn giữ, tôn vinh, lan tỏa và phát huy những giá trị văn hóa đặc sắc, quý báu của các dân tộc Việt Nam.

Gìn giữ sợi dây văn hóa kết nối quá khứ với hiện tại

Gìn giữ sợi dây văn hóa kết nối quá khứ với hiện tại

Múa dân gian của đồng bào các dân tộc thiểu số Tây Nguyên không chỉ là loại hình nghệ thuật mà còn là biểu tượng văn hóa gắn bó mật thiết với đời sống tinh thần, tín ngưỡng và phong tục của cộng đồng. Tại tỉnh Đắk Lắk, thời gian qua, ngành Văn hóa đã nỗ lực gìn giữ và lan tỏa những điệu múa, nhịp xoang của các dân tộc để tiếp tục “giữ hồn” múa dân gian Tây Nguyên.

Di sản văn hóa Dao trên sân khấu: Từ nghệ thuật đến du lịch bền vững

Di sản văn hóa Dao trên sân khấu: Từ nghệ thuật đến du lịch bền vững

Với mục tiêu gìn giữ, trao truyền và quảng bá những giá trị văn hóa của người Dao, thông qua nghệ thuật trình diễn kết hợp công nghệ hiện đại như ánh sáng, sắp đặt sân khấu, 3D mapping, nhưng vẫn tôn trọng nguyên bản văn hóa…, vở diễn thực cảnh “Thiêng”, diễn ra tại Sân Quần (Sa Pa, Lào Cai), đã trở thành sự kiện đặc biệt, không chỉ bởi quy mô và công nghệ trình diễn hiện đại, mà bởi thông điệp sâu sắc về văn hóa, niềm tin và bản sắc dân tộc.