Lan tỏa tình yêu dân ca Quan họ

Trang phục của liền chị Quan họ. Ảnh: Thanh Thương- TTXVN
Trang phục của liền chị Quan họ. Ảnh: Thanh Thương- TTXVN

Từ khi dân ca Quan họ Bắc Ninh được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, nhiều tổ chức, cá nhân đã nỗ lực bảo tồn di sản bằng những việc làm cụ thể. Trong nỗ lực bảo tồn đó có sự đóng góp của hai chị em nghệ nhân Nguyễn Thị Sang (sinh năm 1954) và Nguyễn Thị Thềm (sinh năm 1959) cùng trú tại khu Viêm Xá, phường Hòa Long, thành phố Bắc Ninh. Hai nghệ nhân không chỉ trực tiếp truyền dạy Quan họ mà còn sưu tầm, thành lập thư viện Quan họ Sang Thềm để giới thiệu văn hóa Quan họ đến mọi người.

Lan tỏa tình yêu dân ca Quan họ ảnh 1Các liền anh, liền chị hát quan họ ở hồ bán nguyệt tại Di tích lịch sử văn hóa Đền Đô (phường Đình Bảng, thành phố Từ Sơn). Ảnh: Trí Dũng – TTXVN

Quan họ là lẽ sống

Ở Bắc Ninh, với những người yêu Quan họ, nhắc đến hai nghệ nhân Nguyễn Thị Sang và Nguyễn Thị Thềm, mọi người đều biết đến. Hai nghệ nhân thường xuyên tham gia các sự kiện lớn liên quan đến Quan họ. Đây còn là hai cái tên quen thuộc trong các cuộc thi dân ca, lớp dạy học Quan họ trên địa bàn tỉnh.

Nói về tình yêu với Quan họ, nghệ nhân Nguyễn Thị Thềm cho biết, chị em bà biết đến Quan họ từ mẹ mình (là chị hai Nguyễn Thị Các nổi tiếng trong nghề chơi Quan họ). Năm 7, 8 tuổi, mẹ bà tổ chức hát canh Quan họ tại nhà, chị em bà được nghe canh hát Quan họ từ đêm này sang đêm khác. Người Quan họ bên cạnh hát giao lưu với nhau còn tổ chức những bữa cơm Quan họ. Các liền chị, liền anh giao tiếp với nhau rất lịch thiệp, thể hiện rõ văn hóa ứng xử, lề lối của người Quan họ.

Cứ như vậy, ngày qua ngày, Quan họ ngấm dần vào hai nghệ nhân qua từng lời hát ru, hơi thở và trở thành lẽ sống của họ. Lớn lên, hai bà đã thuộc hàng trăm câu Quan họ, am hiểu tường tận lề lối sinh hoạt của người Quan họ, văn hóa ứng xử, tín ngưỡng Quan họ… Nối tiếp tình yêu Quan họ từ mẹ, hai bà tham gia sinh hoạt Quan họ trong làng, được đi giao lưu với các câu lạc bộ khác. Không chỉ dừng lại ở đó, hai nghệ nhân tiếp tục truyền tình yêu, niềm đam mê đến thế hệ sau này bằng cách dạy Quan họ miễn phí cho những người yêu Quan họ, thế hệ măng non tại địa phương, Câu lạc bộ Quan họ trong và ngoài tỉnh, trong trường học, nơi đào tạo nghệ thuật truyền thống như: Nhà hát dân ca Quan họ Bắc Ninh, Trường Trung cấp Văn hóa, Nghệ thuật và Du lịch Bắc Ninh...

Lan tỏa tình yêu dân ca Quan họ ảnh 2Thư viện Quan họ lưu giữ các tư liệu, sách ghi chép các làn điệu Quan họ, nghiên cứu văn hóa Quan họ… Ảnh: Thanh Thương- TTXVN

Là một trong số những người yêu Quan họ và được hai nghệ nhân Nguyễn Thị Sang, Nguyễn Thị Thềm truyền dạy, chị Ngô Thị Tiện, (khu Viêm Xá, phường Hòa Long, thành phố Bắc Ninh) chia sẻ, sinh ra, lớn lên tại làng Quan họ gốc, chị rất yêu Quan họ. Chị đã tìm đến hai nghệ nhân để luyện hát. Mỗi câu Quan họ đều được hai nghệ nhân uốn nắn, chỉnh cho thuần thục. Đến nay, chị thuộc được hàng trăm làn điệu và tự tin đi giao lưu với các câu lạc bộ Quan họ khác.

Nơi lưu giữ không gian văn hóa Quan họ

Cùng với niềm đam mê Quan họ, hai nghệ nhân Nguyễn Thị Sang và Nguyễn Thị Thềm đã xây dựng ý tưởng thành lập Thư viện Quan họ Sang Thềm để lưu giữ, bảo tồn những giá trị Quan họ đến muôn đời sau. Hai bà đã dày công sưu tầm các tư liệu, hiện vật Quan họ nhiều năm và chính thức thành lập Thư viện tại nhà nghệ nhân Nguyễn Thị Thềm đầu năm 2022.

Lan tỏa tình yêu dân ca Quan họ ảnh 3Chiếc dép của liền chị Quan họ sau khi đã được cách tân lần 1. Ảnh: Thanh Thương- TTXVN
Lan tỏa tình yêu dân ca Quan họ ảnh 4Chiếc dép lá đa cổ của liền chị Quan họ. Ảnh: Thanh Thương- TTXVN

Trong căn phòng rộng hơn 30m2, vừa cẩn thận sắp xếp vật dụng, tư liệu trong thư viện, nghệ nhân Nguyễn Thị Sang vui vẻ nói: “Đây là thư viện gia đình nên không gian và hiện vật cũng không nhiều nhưng chúng tôi cố gắng bày trí tư liệu, hiện vật một cách khoa học để mỗi người đến đây đều cảm nhận được văn hóa Quan họ. Mỗi tư liệu, hiện vật được trưng bày đều có những câu chuyện riêng nên chỉ cần ai đã từng chơi, tìm hiểu Quan họ đều cảm nhận được. Đây cũng là mục đích mà chúng tôi thành lập thư viện”.

Hiện nay, Thư viện có hàng trăm cuốn tư liệu, lưu giữ các câu Quan họ của các câu lạc bộ trong tỉnh; tư liệu, hiện vật trong sinh hoạt Quan họ như, trang phục, dép của người Quan họ… phục vụ miễn phí cho người dân.

Chia sẻ về quá trình sưu tầm, thành lập Thư viện Quan họ, nghệ nhân Nguyễn Thị Sang cho biết, nhiều người khi biết bà có ý tưởng thành lập thư viện đã góp công, góp của để thư viện ngày càng phong phú. Tuy nhiên, không phải lúc nào việc sưu tầm cũng dễ dàng, nhất là sưu tầm vật dụng cổ, kỷ vật của các anh hai, chị hai...

Lan tỏa tình yêu dân ca Quan họ ảnh 5Chiếc xà tích gồm 1 ống để đựng vôi và 1 chiếc đựng chỉ là vật dụng liền chị Quan họ thường mặc khi đi chơi Quan họ. Ảnh: Thanh Thương- TTXVN

Trong số tư liệu, hiện vật được lưu giữ tại bảo tàng, quý nhất là những bộ trang phục Quan họ, bởi đây là hiện vật rất khó sưu tầm. Thư viện lưu giữ những bộ trang phục cách đây hơn 60 năm, kiểu dáng và chất liệu ngày nay rất khó phục dựng được. Việc sưu tầm tư liệu, hiện vật, bên cạnh niềm đam mê còn phải hiểu văn hóa Quan họ. Ví dụ như bộ trang phục của liền chị xưa kia, một bộ trang phục hoàn chỉnh có chiếc yếm sồi, chiếc áo cánh trắng cộc, áo cánh gụ dài tay và chiếc áo dài 5 thân cùng chiếc váy. "Một vật dụng không thể thiếu trong mỗi bộ trang phục Quan họ là “hai chiếc bao” thắt ngang lưng có thể là một bao hồng và một bao xanh hoặc một bao trắng và một bao xanh tùy sở thích từng người. Ngoài ra, liền chị Quan họ còn thắt thêm chiếc dây sồi để đeo xà tích...", Nghệ nhân Nguyễn Thị Sang cho biết thêm.

Lan tỏa tình yêu dân ca Quan họ ảnh 6 Trang phục của liền chị Quan họ. Ảnh: Thanh Thương- TTXVN

Thành lập Thư viện Quan họ, hai nghệ nhân mong muốn thường xuyên đón tiếp mọi người đến tham quan. Đây cũng sẽ là địa điểm giao lưu của những người yêu Quan họ, câu lạc bộ, đoàn khách du lịch tới nghe Quan họ và tìm hiểu về văn hóa dân ca Quan họ Bắc Ninh… Để làm được điều đó rất cần sự phối hợp của các cấp chính quyền trong việc giới thiệu thư viện cũng như làm cầu nối, tổ chức buổi giao lưu Quan họ.

Lan tỏa tình yêu dân ca Quan họ ảnh 7Những câu Quan họ được các nghệ nhân truyền dạy cho các thế hệ được ghi chép lại. Ảnh: Thanh Thương- TTXVN
Lan tỏa tình yêu dân ca Quan họ ảnh 8Bộ trang phục của liền chị Quan họ xưa (bên trái) và nay (bên phải). Ảnh: Thanh Thương- TTXVN
Lan tỏa tình yêu dân ca Quan họ ảnh 9Mâm, bát của người Quan họ xưa. Ảnh: Thanh Thương- TTXVN
Lan tỏa tình yêu dân ca Quan họ ảnh 10Chiếc bình vôi, cối giã trầu và cơi trầu của người Quan họ thường dùng. Ảnh: Thanh Thương- TTXVN

Bí thư Chi bộ, Trưởng khu Viêm Xá, phường Hòa Long, thành phố Bắc Ninh Nguyễn Văn Tý cho biết, thời gian qua, với tình yêu và niềm đam mê Quan họ, hai nghệ nhân Nguyễn Thị Sang, Nguyễn Thị Thềm đã có nhiều cống hiến trong việc bảo tồn, phát huy giá trị dân ca Quan họ Bắc Ninh. Hai nghệ nhân vinh dự được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, UBND tỉnh, các cấp chính quyền tặng Bằng khen vì có nhiều thành tích trong quá trình xây dựng hồ sơ trình UNESCO ghi danh dân ca Quan họ Bắc Ninh vào danh sách Di sản Văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, trong bảo tồn Quan họ… Thư viện Quan họ Sang Thềm được thành lập như không gian văn hóa Quan họ thu nhỏ, là minh chứng cho thấy sức sống mãnh liệt của dân ca Quan họ Bắc Ninh trong cộng đồng, khẳng định dân ca luôn trường tồn và lan tỏa.

Thanh Thương

(TTXVN)

Có thể bạn quan tâm

Sapa mùa lúa xanh: Bình yên nép giữa thung lũng mây

Sapa mùa lúa xanh: Bình yên nép giữa thung lũng mây

Nếu mùa lúa chín vào tháng 9, 10 là thời điểm Sapa rực rỡ trong sắc vàng, mùa lúa xanh lại mang đến vẻ đẹp nguyên sơ, dịu dàng và đầy sức sống. Những thửa ruộng bậc thang mướt mát trải dài theo triền núi như mời gọi du khách dừng chân, hít hà hương đồng gió núi và tận hưởng vẻ thanh bình của núi rừng Tây Bắc.

Giải pháp bảo tồn và phát huy giá trị Đờn ca tài tử Nam Bộ

Giải pháp bảo tồn và phát huy giá trị Đờn ca tài tử Nam Bộ

Được xem là cái nôi của nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam Bộ, Long An (nay là Tây Ninh mới) đã và đang từng bước khẳng định vai trò trong việc gìn giữ, bảo tồn và phát triển loại hình nghệ thuật truyền thống được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể của nhân loại.

'Đắk Lắk - Âm vang ngày mới'

'Đắk Lắk - Âm vang ngày mới'

Tối 19/7, tại quảng trường Tháp Nghinh Phong (phường Tuy Hòa, tỉnh Đắk Lắk) diễn ra chương trình nghệ thuật - thời trang với chủ đề “Đắk Lắk - Âm vang ngày mới”.

Dạy chữ Khmer, giúp học sinh gắn kết với cội nguồn văn hóa dân tộc

Dạy chữ Khmer, giúp học sinh gắn kết với cội nguồn văn hóa dân tộc

Đã thành thông lệ, vào dịp hè, các chùa Phật giáo Nam tông Khmer tại tỉnh Vĩnh Long tổ chức các lớp dạy chữ Khmer cho học sinh là con em đồng bào Khmer tại địa phương. Hoạt động này không chỉ góp phần bảo tồn tiếng nói, chữ viết của dân tộc thiểu số mà còn tạo nên sân chơi bổ ích trong dịp hè, giúp các em gắn kết với cội nguồn văn hóa dân tộc.

Tiếng nói đầy cảm hứng của những em gái dân tộc thiểu số

Tiếng nói đầy cảm hứng của những em gái dân tộc thiểu số

Tại Hà Nội, Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam phối hợp cùng Văn phòng UNESCO Hà Nội đã tổ chức triển lãm tranh “Chúng tôi CÓ THỂ”. Sự kiện đặc biệt này giới thiệu gần 30 tác phẩm do các em học sinh thực hiện, được tuyển chọn từ hai cuộc thi “Vươn xa - Tỏa sáng” và “Trẻ em gái làm chủ tương lai”, một sáng kiến nhằm hỗ trợ phụ nữ và trẻ em gái dân tộc thiểu số tại vùng khó khăn tiếp cận cơ hội học tập và phát triển toàn diện.

Nhạc cụ truyền thống giữ hồn văn hóa dân tộc

Nhạc cụ truyền thống giữ hồn văn hóa dân tộc

Trong đời sống văn hóa tinh thần của đồng bào các dân tộc vùng cao Lào Cai, nhạc cụ truyền thống đã giúp truyền tải nét đẹp tâm hồn với các thanh âm, điệu múa và nhạc điệu của tâm linh hiện hữu trong những nghi lễ thiêng liêng của đồng bào nơi đây, thể hiện sức sống bền bỉ, mộc mạc, tính gắn kết cộng đồng cao.

Yên Bái khát vọng vào thời kỳ đổi mới

Yên Bái khát vọng vào thời kỳ đổi mới

Tối 29/6, tại Quảng trường 19/8, thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái tổ chức Chương trình nghệ thuật đặc biệt với chủ đề “80 năm - Sáng mãi niềm tin” nhân kỷ niệm 80 năm Ngày thành lập Đảng bộ tỉnh Yên Bái (30/6/1945 - 30/6/2025) và chào mừng thành lập tỉnh Lào Cai mới.

UNESCO trao Bằng công nhận Công viên địa chất toàn cầu Lạng Sơn

UNESCO trao Bằng công nhận Công viên địa chất toàn cầu Lạng Sơn

Chiều 28/6, UBND tỉnh Lạng Sơn tổ chức đón nhận Danh hiệu Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn. Danh hiệu này đánh dấu một bước ngoặt quan trọng đưa tỉnh Lạng Sơn gia nhập Mạng lưới Công viên địa chất toàn cầu UNESCO gồm 229 điểm đến thuộc 50 quốc gia trên thế giới.

Tháp Bà Ponagar: Tinh hoa kiến trúc Chăm và giá trị tâm linh được vinh danh

Tháp Bà Ponagar: Tinh hoa kiến trúc Chăm và giá trị tâm linh được vinh danh

Với tư cách là một trong những quần thể kiến trúc Chăm tiêu biểu và nguyên vẹn nhất còn lại, Tháp Bà Ponagar (Nha Trang, Khánh Hòa) hội tụ những giá trị đặc sắc của nghệ thuật xây dựng và điêu khắc. Sự độc đáo thể hiện ở cấu trúc tháp nhiều tầng, kỹ thuật xử lý vật liệu và sự hòa quyện giữa tín ngưỡng bản địa với ảnh hưởng Ấn Độ giáo. Việc được công nhận là di tích quốc gia đặc biệt tháng 1/2025, không chỉ vinh danh giá trị vật thể mà còn là sự thừa nhận tầm quan trọng của một trung tâm tâm linh đã tồn tại và phát triển qua nhiều thế kỷ.

Khai mạc Ngày hội Gia đình Việt Nam năm 2025

Khai mạc Ngày hội Gia đình Việt Nam năm 2025

Tối 25/6, tại Trung tâm Văn hóa - Du lịch tỉnh Đắk Lắk (thành phố Buôn Ma Thuột), Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp với UBND tỉnh Đắk Lắk tổ chức Lễ Khai mạc Ngày hội Gia đình Việt Nam năm 2025.

Fraser's Hill International Birdrace 2025: Giải thưởng quốc tế cho Việt Nam giữa “thiên đường hoang dã”

Fraser's Hill International Birdrace 2025: Giải thưởng quốc tế cho Việt Nam giữa “thiên đường hoang dã”

Từ TP.HCM, 10 thành viên Câu lạc bộ Nhiếp ảnh Thiên nhiên Hoang dã Việt Nam đã lên đường sang Malaysia, tham dự Cuộc thi nổi tiếng Fraser's Hill International Birdrace 2025. Đây là sân chơi lớn nhất Đông Nam Á dành cho những người yêu chim hoang dã và bảo tồn thiên nhiên. Đoàn Việt Nam do nhiếp ảnh gia Nguyễn Hoài Bảo, Giảng viên Trường ĐH Khoa học tự nhiên - ĐH Quốc gia TP.HCM làm trưởng đoàn đã xuất sắc giành Giải Nhì chung cuộc (First Runner-up) hạng mục Advanced - hạng mục cao nhất dành cho các đội chuyên nghiệp.

Báo chí, đồng hành cùng đồng bào dân tộc thiểu số

Báo chí, đồng hành cùng đồng bào dân tộc thiểu số

Trong những năm qua, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đã có những chuyển biến quan trọng trong phát triển kinh tế-xã hội. Đời sống vật chất của đồng bào các dân tộc thiểu số ngày càng được nâng lên, tỷ lệ hộ nghèo giảm nhanh hằng năm. Những thành tựu đó có đóng góp to lớn của các cơ quan báo chí, trong đó có báo Tin tức và Dân tộc, TTXVN trong việc tuyên truyền, cổ vũ, phổ biến kiến thức tới đồng bào.

Báo chí góp sức vì Đất Sen hồng bền vững và nhân văn

Báo chí góp sức vì Đất Sen hồng bền vững và nhân văn

Ngày 19/6, Hội Nhà báo tỉnh Đồng Tháp tổ chức trao Giải báo chí tỉnh lần thứ VIII năm 2025. Năm nay, Ban Tổ chức nhận được 339 tác phẩm của 226 tác giả, nhóm tác giả thuộc các loại hình báo in, báo điện tử, báo nói, báo hình, ảnh báo chí. Kết quả, có 81 tác phẩm đoạt giải, gồm 5 giải A, 9 giải B, 15 giải C, 23 giải Khuyến khích và các giải thưởng theo thể loại gồm 4 giải Nhất, 7 giải Nhì, 12 giải Ba và 6 giải Khuyến khích.

Long An trao Giải Báo chí Nguyễn An Ninh lần thứ I

Long An trao Giải Báo chí Nguyễn An Ninh lần thứ I

Ngày 19/6, UBND tỉnh Long An long trọng tổ chức lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 – 21/6/2025). Tham dự có nguyên Chủ tịch nước Trương Tấn Sang; lãnh đạo tỉnh Long An; đại diện các đơn vị, địa phương cùng đại diện lãnh đạo, phóng viên cơ quan báo chí.

Nhiều hoạt động hấp dẫn tại Festival Tinh hoa Tây Bắc - Điện Biên năm 2025

Nhiều hoạt động hấp dẫn tại Festival Tinh hoa Tây Bắc - Điện Biên năm 2025

Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Điện Biên đã ban hành kế hoạch tổ chức triển lãm ảnh đẹp du lịch “Sắc màu Tây Bắc”; Trưng bày, giới thiệu điểm đến du lịch đặc sắc và Liên hoan ẩm thực Tây Bắc. Đây là một trong chuỗi những hoạt động hấp dẫn tại Festival Tinh hoa Tây Bắc - Điện Biên năm 2025

Giao lưu nghệ thuật Việt Nam - Campuchia

Giao lưu nghệ thuật Việt Nam - Campuchia

Tối 13/6, Ủy ban nhân dân tỉnh Vĩnh Long phối hợp với Đoàn Bộ Văn hóa và Nghệ thuật Vương quốc Campuchia tổ chức chương trình giao lưu nghệ thuật Việt Nam - Campuchia.

Sôi nổi Giải đua ngựa truyền thống trên Cao nguyên trắng Bắc Hà

Sôi nổi Giải đua ngựa truyền thống trên Cao nguyên trắng Bắc Hà

Ngày 7/6, huyện Bắc Hà, tỉnh Lào Cai đã tổ chức Giải đua ngựa truyền thống huyện Bắc Hà lần thứ 18. Đây được xem là cuộc đua "độc nhất vô nhị" ở Việt Nam bởi những nài ngựa tham gia cuộc thi là những nông dân thực thụ ở các xã vùng cao của huyện Bắc Hà, huyện Si Ma Cai, huyện Bát Xát tỉnh Lào Cai và các nài ngựa đến từ tỉnh Tuyên Quang và Sơn La.

Sau ánh hào quang là những em thơ nơi bản làng

Sau ánh hào quang là những em thơ nơi bản làng

Với các giải thưởng tại Liên hoan phim tài liệu quốc tế Amsterdam và tác phẩm lọt vào danh sách rút gọn Oscar, đạo diễn Hà Lệ Diễm (dân tộc Tày, Bắc Kạn) đang khẳng định tên tuổi ở những sân khấu điện ảnh lớn nhất thế giới. Sau ánh đèn hào quang, chị lại lặng lẽ quay về những bản làng xa xôi, truyền cảm hứng về hành trình theo đuổi con chữ, vun đắp mơ ước cho những em nhỏ.

Người Cơ Tu gửi lời tạ ơn thần núi, thần rừng

Người Cơ Tu gửi lời tạ ơn thần núi, thần rừng

Lễ hội Tấc Giàng Ka Coong, Tấc Giàng Xứ (Cúng thần núi, thần rừng), nghi lễ tâm linh quan trọng của đồng bào Cơ Tu huyện A Lưới (Huế) vừa được tái hiện tại Làng Văn hóa – Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội).

Giữ hồn khèn Mông ở vùng cao Trạm Tấu

Giữ hồn khèn Mông ở vùng cao Trạm Tấu

Người Mông ở vùng cao Trạm Tấu (Yên Bái) hiện còn giữ được nhiều nét văn hóa đặc sắc của đồng bào. Cây khèn với họ không chỉ là nhạc cụ, mà còn là tiếng nói của núi rừng, tiếng lòng của người Mông và sợi dây kết nối giữa quá khứ, hiện tại với tương lai. Để tiếng khèn trường tồn với thời gian, các thế hệ người Mông huyện Trạm Tấu luôn miệt mài gìn giữ nét văn hóa đặc sắc này.

Bảo tồn, phát huy giá trị gốm Quảng Đức gắn với du lịch làng nghề

Bảo tồn, phát huy giá trị gốm Quảng Đức gắn với du lịch làng nghề

Gốm cổ Quảng Đức là một trong những di sản văn hóa tiêu biểu của tỉnh Phú Yên. Tỉnh đang tổ chức nhiều hội thảo, triển lãm chuyên đề và nghiên cứu nhằm đánh giá, nhận diện một cách tổng quan, đầy đủ về giá trị di sản văn hóa gốm Quảng Đức, từ đó đề xuất các giải pháp bảo tồn, phát huy giá trị di sản gắn với phát triển du lịch làng nghề trong thời gian tới.