Nghệ nhân Ưu tú Ksor Krôh - Người đi tìm "hồn gỗ"

Nghệ nhân Ưu tú Ksor Krôh - Người đi tìm "hồn gỗ"
Nghệ nhân ưu tú Ksor Krôh tạc tượng dân gian Tây Nguyên. Ảnh: Hồng Điệp - TTXVN
Nghệ nhân ưu tú Ksor Krôh tạc tượng dân gian Tây Nguyên.
Ảnh: Hồng Điệp - TTXVN

Để có một bức tượng như ý từ kiểu dáng đến chất liệu, từ nhiều tháng trước, trong khi lên rừng lên rẫy, các nghệ nhân tạc tượng sẽ chú ý đến những thân cây gỗ vừa mắt. Trước đây, cây của rừng, rừng là của dân làng, cứ thế, họ lên đốn về để tạc tượng, nên tượng đa phần là gỗ quý, thời gian sử dụng hàng chục năm, có khi hàng trăm năm. Nay, rừng được quản lý chặt chẽ nên hiếm có cây rừng để tạc tượng, các nghệ nhân thường mua các loại cây trồng như mít, xoan đào hay cà chít, xà cừ để thỏa đam mê.

Dậy từ sáng sớm, Nghệ nhân Ksor Krôh cùng vài thanh niên trong làng mài dao, rựa, rìu để sáng sớm mai tập trung đi đốn cây. Cây gỗ phải đốn hạ lúc mặt trời chưa ló dạng, được chặt thành từng khúc theo chỉ đạo của nghệ nhân. Thường một thân cây sẽ được tận dụng để cho ra vài ba bức tượng tùy theo kích thước.

Các thân gỗ thường được mang về trong khuôn viên nhà rông của làng để các nghệ nhân thực hiện các công đoạn tạc tượng trước sự chứng kiến của đông đảo người dân. Gọi là tượng gỗ dân gian bởi chỉ từ những khúc cây như thế, rồi bằng bàn tay khéo léo, óc sáng tạo và một trái tim yêu mến cộng đồng, các nghệ nhân phác thảo ra bức tượng chỉ bằng rìu, rựa, dao, đục. Đơn sơ, mộc mạc, nhưng bức tượng gỗ dân gian nào ở Tây Nguyên cũng trông rất sinh động, lôi cuốn ánh nhìn người chiêm ngưỡng bởi từ chúng toát ra được cái hồn con người Tây Nguyên chân chất, thật thà.
 
Nghệ nhân ưu tú Ksor Krôh hướng dẫn các em nhỏ tạc tượng gỗ. Ảnh: Hồng Điệp - TTXVN
Nghệ nhân ưu tú Ksor Krôh hướng dẫn các em nhỏ tạc tượng gỗ.
Ảnh: Hồng Điệp - TTXVN

Nghệ nhân Ksor Krôh cho hay, từ lúc còn chưa biết con chữ, ông đã theo bố là nghệ nhân tạc tượng có tiếng trong vùng, đi khắp nơi tạc tượng cho bà con mỗi mùa lễ Pơthi (Lễ bỏ mả, một nghi lễ lớn vẫn còn được lưu giữ cho đến tận bây giờ của người Tây Nguyên). Nghĩ con còn nhỏ, bố ông chưa truyền dạy nghề, bắt đi học chữ trước. Với đam mê truyền nối như máu chảy trong người con Jrai, ông Ksor Krôh lén bố, trộm một khúc gỗ nhỏ ra sau nhà đục đẽo. Từ đó, hàng ngày, hàng năm cứ nuôi dưỡng niềm đam mê đến năm 12 tuổi, sau một tuần miệt mài, ông đã tạc hoàn chỉnh một bức tượng nhỏ với tên gọi “người đàn ông Jrai đánh trống”.

Ông cũng cho biết thêm, cái khó của việc cho ra một tác phẩm tượng gỗ dân gian của người Tây Nguyên là lột tả được thần thái nhân vật. Mỗi bức tượng có các trạng thái cảm xúc khác nhau. Những bức tượng được đặt ở các khu nhà mồ thường diễn tả tâm trạng đau buồn, nhung nhớ của người còn sống đối với người đã mất. Các tượng gỗ miêu tả hoạt động sinh hoạt thường ngày được trưng bày ở nhà rông, nhà sàn hay các khu du lịch thường có trạng thái vui mừng, phấn khởi, niềm hân hoan vụ mùa bội thu hay hạnh phúc với con cháu…

Thời trẻ, ông không quản ngại khó khăn đi khắp các vùng, miền tạc tượng cho bà con có nhu cầu. Về già, lo sợ văn hóa dân tộc mai một, ông lại đi tìm lớp trẻ để truyền dạy nghề. Hàng chục lớp truyền dạy nghề tạc tượng trong và ngoài tỉnh đã được Nghệ nhân Ksor Krôh đứng lớp và có hàng chục nghệ nhân trẻ tiếp nhận được "lửa nghề" của thầy Ksor Krôh. Mải miết đi tìm hồn tượng trong những thân cây, truyền thần thái đó cho thế hệ trẻ, cho đến bây giờ, ông vẫn luôn mang nặng một niềm đam mê tượng gỗ dân gian, niềm đam mê đó được biết đến với một cái tên Ksor Krôh vang danh trong lĩnh vực tạc tượng dân gian tại Tây Nguyên.
 
Nghệ nhân ưu tú Ksor Krôh truyền dạy nghề cho lớp trẻ trong làng. Ảnh: Hồng Điệp - TTXVN
 Nghệ nhân ưu tú Ksor Krôh truyền dạy nghề cho lớp trẻ trong làng.
Ảnh: Hồng Điệp - TTXVN

Những đóng góp của ông được ghi nhận bằng nhiều phần thưởng, giấy khen, bằng khen. Ngày 8/3/2019, Nghệ nhân Ksor Krôh được Chủ tịch nước tặng danh hiệu Nghệ nhân Ưu tú vì đã có cống hiến xuất sắc trong gìn giữ và phát huy di sản văn hóa phi vật thể của dân tộc, cụ thể là nghề tạc tượng dân gian. Đây là món quà tinh thần cho bản thân ông Ksor Krôh và cũng là niềm động viên khích lệ cho những nghệ nhân chưa được vinh danh tại các buôn, làng Tây Nguyên.

Theo Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể Thao và Du lịch tỉnh Gia Lai Nguyễn Đức Hoàng, nhằm khuyến khích người dân tộc thiểu số trên địa bàn lưu giữ và phát huy nghề tạc tượng, tỉnh Gia Lai tiếp tục đề nghị, khuyến khích các địa phương duy trì tổ chức các cuộc thi văn hóa các dân tộc thiểu số, qua đó đẩy mạnh khuyến khích các nghệ nhân say mê với nghề. Đồng thời, đơn vị đã có kế hoạch phối hợp với sở Công Thương và các doanh nghiệp du lịch trên địa bàn làm những tượng gỗ nhỏ dân gian làm quà lưu niệm, điểm nhấn cho du khách khi đến với Gia Lai.
 
Hồng Điệp
TTXVN

Có thể bạn quan tâm

Ngày hội văn hoá Mông tại Hà Nội

Ngày hội văn hoá Mông tại Hà Nội

Ngày 13/12/2025, tại Văn Miếu – Quốc Tử Giám (Hà Nội) diễn ra Ngày hội văn hoá Mông 2025. Sự kiện do doanh nghiệp Xã hội CRAFT LINK tổ chức quy tụ 8 nhóm Mông đến từ Cao Bằng, Lào Cai, Tuyên Quang, Điện Biên, Phú Thọ, Nghệ An với những trưng bày đặc sắc về trang phục, hoa văn và nghề thủ công truyền thống, nhằm tôn vinh bản sắc văn hóa, nghề thủ công truyền thống và đời sống tinh thần phong phú của cộng đồng người Mông trên cả nước.

Dệt văn hóa Thái trên những khung cửi Pù Luông

Dệt văn hóa Thái trên những khung cửi Pù Luông

Nằm trong vùng lõi của Khu Bảo tồn thiên nhiên Pù Luông, làng nghề dệt thổ cẩm thôn Lặn Ngoài (xã Pù Luông, tỉnh Thanh Hóa) đang trở thành điểm đến hấp dẫn khách du lịch quốc tế bởi những câu chuyện văn hóa qua từng khung cửi. Ở đó, bên nếp nhà sàn, những người phụ nữ dân tộc Thái mỗi ngày cần mẫn đưa thoi, dệt nên những nét hoa văn đặc trưng của núi rừng Pù Luông.

Đồng bào Si La tưng bừng đón Lễ hội mừng cơm mới

Đồng bào Si La tưng bừng đón Lễ hội mừng cơm mới

Ngày 12/12, UBND xã Mường Nhé (tỉnh Điện Biên) tổ chức Lễ công bố quyết định và đón nhận Giấy chứng nhận Di sản văn hóa Phi vật thể quốc gia “Lễ mừng cơm mới của người Si La” và tổ chức Lễ hội mừng cơm mới năm 2025 tại bản Nậm Sin.

Liên hoan Ảnh nghệ thuật khu vực Miền núi phía Bắc lần thứ 24

Liên hoan Ảnh nghệ thuật khu vực Miền núi phía Bắc lần thứ 24

Ngày 12/12, UBND tỉnh Cao Bằng phối hợp với Hội Nghệ sĩ nhiếp ảnh Việt Nam tổ chức Lễ Tổng kết, trao giải và khai mạc triển lãm Liên hoan Ảnh nghệ thuật khu vực Miền núi phía Bắc lần thứ 24 với chủ đề “Vẻ đẹp đất nước - con người miền núi phía Bắc”.

Liên hoan Ảnh nghệ thuật khu vực Miền núi phía Bắc lần thứ 24

Liên hoan Ảnh nghệ thuật khu vực Miền núi phía Bắc lần thứ 24

Ngày 12/12, UBND tỉnh Cao Bằng phối hợp với Hội Nghệ sĩ nhiếp ảnh Việt Nam tổ chức Lễ Tổng kết, trao giải và khai mạc triển lãm Liên hoan Ảnh nghệ thuật khu vực miền núi phía Bắc lần thứ 24 với chủ đề “Vẻ đẹp đất nước - con người miền núi phía Bắc”

Liên hoan câu lạc bộ cồng chiêng tỉnh Lâm Đồng

Liên hoan câu lạc bộ cồng chiêng tỉnh Lâm Đồng

Tối 11/12, tại nhà truyền thống tổ dân phố N’Jriêng (phường Đông Gia Nghĩa), Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Lâm Đồng tổ chức khai mạc Liên hoan các câu lạc bộ cồng chiêng tỉnh lần thứ nhất, năm 2025 với chủ đề “Sắc màu hội tụ và lan tỏa”.

Người giữ nhịp dân ca Bru - Vân Kiều giữa đại ngàn Trường Sơn

Người giữ nhịp dân ca Bru - Vân Kiều giữa đại ngàn Trường Sơn

Cứ mỗi buổi chiều đến, trong căn Nhà sinh hoạt văn hóa cộng đồng ở khóm 6, xã Lao Bảo, tỉnh Quảng Trị lại vang lên những âm thanh mộc mạc mà quen thuộc. Đó là tiếng đàn, tiếng hát của lớp học dân ca Bru - Vân Kiều. Giữa không gian ấy, hình ảnh ông Hồ Văn Mang, chỉnh từng câu hát, từng âm, từng vần, bắt từng nhịp đàn, vẫn cần mẫn truyền dạy cho thanh thiếu niên trong bản đã trở nên quen thuộc với bao thế hệ học trò.

Nét văn hóa dân tộc Chứt mở hướng du lịch vùng biên

Nét văn hóa dân tộc Chứt mở hướng du lịch vùng biên

Dân tộc Chứt ở tỉnh Quảng Trị hiện có 2.054 hộ với 8.227 nhân khẩu, sinh sống tập trung chủ yếu tại các xã Kim Phú, Kim Điền, Tuyên Lâm, Dân Hóa và Thượng Trạch. Tỉnh Quảng Trị đang nỗ lực bảo tồn các nét văn hóa dân tộc Chứt thông qua việc xây dựng các Câu lạc bộ văn hóa dân gian, mở ra hướng phát triển du lịch văn hóa vùng biên.

Rộn ràng chợ phiên vùng cao Keo Lôm

Rộn ràng chợ phiên vùng cao Keo Lôm

Trong tiết trời se lạnh của buổi sớm mai nơi vùng cao Na Son (Điện Biên), chợ phiên Keo Lôm bừng lên sức sống khi đồng bào các dân tộc mang nông sản, sản vật rừng xuống chợ trao đổi, mua bán. Phiên chợ được họp vào ngày thứ 7 hàng tuần, không chỉ là nơi giao thương quen thuộc của người dân địa phương mà còn trở thành điểm đến hấp dẫn để du khách khám phá, trải nghiệm những nét văn hóa đặc trưng của vùng cao Điện Biên.

Giữ tiếng chiêng linh thiêng giữa đại ngàn Trường Sơn

Giữ tiếng chiêng linh thiêng giữa đại ngàn Trường Sơn

Giữa đại ngàn Trường Sơn hùng vĩ, ở phía Tây tỉnh Quảng Trị, nơi những ngọn núi trùng điệp xanh mướt nối tiếp nhau trập trùng, có những bản làng bình yên của người Pa Cô, Vân Kiều sinh sống bao đời nay. Ở nơi đây, tiếng hát, tiếng đàn, điệu khèn vẫn ngân vang mỗi buổi sớm, chiều. Giữa nhịp sống hiện đại, vẫn có những con người thầm lặng, bền bỉ cống hiến cả cuộc đời để bảo tồn tiếng hát, điệu múa, tiếng cồng chiêng và linh hồn của núi rừng quê hương. Đó chính là cội nguồn, bản sắc độc đáo riêng của dân tộc không thể nào bị lãng quên.

“Dáng giày nét Giáy”: Khi người trẻ tham gia bảo tồn nghề làm giày truyền thống của người Giáy

“Dáng giày nét Giáy”: Khi người trẻ tham gia bảo tồn nghề làm giày truyền thống của người Giáy

Trước nguy cơ mai một của một trong những di sản văn hóa độc đáo, dự án “Dáng giày nét Giáy” do InterArts Agency thực hiện đã mang đến một hướng tiếp cận mới mẻ thông qua chuỗi hoạt động trải nghiệm thực tế. Nổi bật trong số đó là workshop làm giày thủ công, nơi kết nối các nghệ nhân bản địa với thế hệ trẻ, biến di sản thành chất liệu sáng tạo đầy sức sống trong bối cảnh hiện đại.

Gần 400 nghệ nhân, diễn viên thi tài ở các tiết mục Then cổ

Gần 400 nghệ nhân, diễn viên thi tài ở các tiết mục Then cổ

Tối 26/11 tại Trung tâm Văn hoá - Triển lãm tỉnh, Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch tỉnh Bắc Ninh tổ chức khai mạc Liên hoan hát Then, đàn Tính tỉnh Bắc Ninh lần thứ nhất năm 2025 với chủ đề “Bảo tồn, phát huy nghệ thuật hát Then, đàn Tính các dân tộc Tày, Nùng trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh trong giai đoạn hiện nay”.

Tôn vinh giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào Cơ Tu, Xơ Đăng, Giẻ Triêng, Cor

Tôn vinh giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào Cơ Tu, Xơ Đăng, Giẻ Triêng, Cor

Nhân Ngày Di sản văn hóa Việt Nam (23/11), Bảo tàng Đà Nẵng tổ chức “Ngày hội Di sản văn hóa Đà Nẵng năm 2025” với chủ đề “Đa dạng sắc màu văn hóa vùng cao Đà Nẵng”, nhằm giới thiệu, tôn vinh các giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào Cơ Tu, Xơ Đăng, Giẻ Triêng, Cor đang sinh sống tại khu vực miền núi phía Tây thành phố.

Tái hiện đời sống và tín ngưỡng các dân tộc thiểu số qua hàng trăm hình ảnh, hiện vật

Tái hiện đời sống và tín ngưỡng các dân tộc thiểu số qua hàng trăm hình ảnh, hiện vật

Ngày 21/11, tại Bảo tàng tỉnh Bắc Ninh số 1, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh tổ chức khai mạc trưng bày chuyên đề “Kỷ niệm Ngày Di sản Văn hóa Việt Nam 23/11 và kết quả khảo sát, kiểm kê, sưu tầm, tư liệu hóa di sản văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Sán Dìu tỉnh Bắc Ninh”. Sự kiện thu hút sự tham dự của đông đảo đại biểu các sở, ngành, địa phương cùng nhiều nghệ nhân, cán bộ văn hóa, đại diện cộng đồng các dân tộc thiểu số.

Đặc sắc không gian văn hóa nhà dài Ê Đê

Đặc sắc không gian văn hóa nhà dài Ê Đê

Ngày 17/11, tại khuôn viên Bảo tàng tỉnh Đắk Lắk, Bảo tàng tỉnh tổ chức khai mạc không gian trưng bày, trải nghiệm nhà dài truyền thống và tái hiện “Lễ lên nhà mới” của người Ê Đê. Đây là một trong những nét đặc sặc trong đời sống văn hóa của dân tộc Ê Đê trên cao nguyên Đắk Lắk.

Triển lãm ảnh 'Sắc màu các dân tộc Việt Nam'

Triển lãm ảnh 'Sắc màu các dân tộc Việt Nam'

Chiều 15/11, tại Công viên bờ biển Nha Trang (cạnh Tháp Trầm Hương – Quảng trường 2/4), phường Nha Trang, Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) phối hợp với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Khánh Hòa khai mạc trưng bày triển lãm 250 bức ảnh với chủ đề “Sắc màu các dân tộc Việt Nam”. Đây là hoạt động góp phần gìn giữ, tôn vinh, lan tỏa và phát huy những giá trị văn hóa đặc sắc, quý báu của các dân tộc Việt Nam.

Gìn giữ sợi dây văn hóa kết nối quá khứ với hiện tại

Gìn giữ sợi dây văn hóa kết nối quá khứ với hiện tại

Múa dân gian của đồng bào các dân tộc thiểu số Tây Nguyên không chỉ là loại hình nghệ thuật mà còn là biểu tượng văn hóa gắn bó mật thiết với đời sống tinh thần, tín ngưỡng và phong tục của cộng đồng. Tại tỉnh Đắk Lắk, thời gian qua, ngành Văn hóa đã nỗ lực gìn giữ và lan tỏa những điệu múa, nhịp xoang của các dân tộc để tiếp tục “giữ hồn” múa dân gian Tây Nguyên.

Di sản văn hóa Dao trên sân khấu: Từ nghệ thuật đến du lịch bền vững

Di sản văn hóa Dao trên sân khấu: Từ nghệ thuật đến du lịch bền vững

Với mục tiêu gìn giữ, trao truyền và quảng bá những giá trị văn hóa của người Dao, thông qua nghệ thuật trình diễn kết hợp công nghệ hiện đại như ánh sáng, sắp đặt sân khấu, 3D mapping, nhưng vẫn tôn trọng nguyên bản văn hóa…, vở diễn thực cảnh “Thiêng”, diễn ra tại Sân Quần (Sa Pa, Lào Cai), đã trở thành sự kiện đặc biệt, không chỉ bởi quy mô và công nghệ trình diễn hiện đại, mà bởi thông điệp sâu sắc về văn hóa, niềm tin và bản sắc dân tộc.