Tiếc thương nhà văn Nguyễn Huy Thiệp!

Tiếc thương nhà văn Nguyễn Huy Thiệp!

Thông tin nhà văn Nguyễn Huy Thiệp ra đi ở tuổi 71 khiến cho giới văn học và công chúng không khỏi bàng hoàng, tiếc thương.

“Hiện tượng” văn học những năm 80


Nhà văn Nguyễn Huy Thiệp sinh ngày 20/4/1950 ở Thái Nguyên, quê gốc của ông ở huyện Thanh Trì, Hà Nội. Ông tốt nghiệp Khoa Lịch sử, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội năm 1970, sau đó ông đã có 10 năm làm thầy giáo ở một địa phương miền núi phía Bắc; rồi làm rất nhiều nghề để kiếm sống trước khi chuyển hẳn sang nghiệp viết.

Tiếc thương nhà văn Nguyễn Huy Thiệp! ảnh 1

Xuất hiện trên văn đàn Việt Nam khá muộn, bắt đầu từ những truyện ngắn đăng trên Báo Văn nghệ năm 1986. Nhưng chỉ sau vài năm, khi truyện ngắn “Tướng về hưu” (1987) và “Những ngọn gió Hua Tát” (1989) ra đời, thì nhà văn Nguyễn Huy Thiệp đã trở thành một “hiện tượng” của văn học Việt Nam.

Sở trường của nhà văn Nguyễn Huy Thiệp là truyện ngắn với mảng đề tài đa dạng gồm lịch sử và văn học, hơi hướng huyền thoại và cổ tích, xã hội Việt Nam đương đại, làng quê và người lao động.

Tên tuổi của nhà văn Nguyễn Huy Thiệp gắn liền với các truyện ngắn như: “Tướng về hưu”, “Những người thợ xẻ”, “Thương nhớ đồng quê”, “Sang sông”… Ba cuốn tiểu thuyết của nhà văn Nguyễn Huy Thiệp đã được xuất bản gồm: “Tiểu long nữ”, “Gạ tình lấy điểm”, “Tuổi 20 yêu dấu”.

Ngoài ra, nhà văn Nguyễn Huy Thiệp còn viết kịch, thơ và tiểu luận đăng trên nhiều báo, tạp chí trong nước. Điểm đặc sắc, tạo nên dấu ấn riêng trong văn chương của Nguyễn Huy Thiệp là ông dám vạch trần cái ác, cái xấu xa của con người.

Trong truyện ngắn “Không có vua", Nguyễn Huy Thiệp thể hiện thành công một bức tranh hiện thực đầy tính chân thực trong gia đình thời kỳ đó qua câu chuyện xoay quanh những hỗn loạn, không có tôn ti trật tự trong gia đình lão Kiền. Có thể nói, “Không có vua” được Nguyễn Huy Thiệp viết với ngòi bút tỉnh táo, sắc lạnh, là tác phẩm điển hình cho phong cách, giọng văn của Nguyễn Huy Thiệp.

Truyện ngắn “Tướng về hưu” đã khắc họa một điển hình về bi kịch của người lính sau chiến tranh. Vốn quen với cuộc sống trong quân đội, cùng đồng đội gắn kết, hy sinh, san sẻ cả vật chất lẫn tinh thần, ít vụ lợi cá nhân… thì khi về với đời thường, ông tướng về hưu không thể hòa nhập được với lối sống giành giật từng chén cơm manh áo, ích kỷ cá nhân, nếp sống thực dụng lan tràn… Nhưng dù vậy, ông Bổng - một con người bị lãng quên từ lâu bởi những toan tính thấp hèn, bởi sự táng tận lương tâm, lại có lúc nghĩ đến huyết thống họ hàng, cũng có lúc khóc như một đứa trẻ khi được coi “là người”…

Công chúng cũng ấn tượng với truyện ngắn “Thương nhớ đồng quê” của Nguyễn Huy Thiệp, tác phẩm này đã được đạo diễn, Nghệ sỹ Nhân dân Đặng Nhật Minh dựng thành bộ phim nổi tiếng cùng tên. "Thương nhớ đồng quê" là một áng văn mượt mà, đưa người đọc vào những tình cảm vừa êm đềm xen lẫn ái ngại, xót thương; nhưng vượt lên tất cả là tình cảm với làng quê yêu dấu.

“Chảy đi sông ơi” là tuyển tập gồm 10 truyện ngắn được Nguyễn Huy thiệp sáng tác trong giai đoạn từ 1982-2004, có nội dung tư tưởng và đề tài phong phú, lấy cảm hứng từ những cảnh đời đặc biệt để làm bật lên nét nhân văn, hướng thiện trong mỗi con người…

Không chỉ nổi tiếng trong nước, Nguyễn Huy Thiệp còn có rất nhiều tác phẩm được ra mắt ở nước ngoài. Trong đó, “Trái tim hổ” (Le coeur du tigre) ra mắt ở Pháp vào năm 1993 và tại Hà Lan vào năm 1995.

Nhà văn Nguyễn Huy Thiệp từng được nhận Huân chương Văn học Nghệ thuật Pháp (năm 2007), Giải thưởng Premio Nonino, Italy (năm 2008).

Tháng 3/2021, nhà văn Nguyễn Huy Thiệp có tên trong danh sách đề nghị xét tặng Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật.

Mất mát lớn của văn học Việt Nam

Trong con mắt của bạn bè và những người đã từng tiếp xúc, nhà văn Nguyễn Huy Thiệp là người hiền lành, giản dị. Ngoài đời ông ít nói nhưng trong văn chương và khi tranh luận về văn chương, ông rất quyết liệt, mạnh dạn và khá sắc sảo. Có người bạn của ông đã từng nhận xét rằng, dường như mọi sự sắc sảo của Nguyễn Huy Thiệp đều dành hết cho văn chương…

Nhà văn Nguyễn Văn Thọ là một người bạn lâu năm của nhà văn Nguyễn Huy Thiệp. Ông chia sẻ, Nguyễn Huy Thiệp mất là ông mất đi một bạn văn lớn, người chia sẻ với ông rất nhiều về bút pháp, về vị trí và vai trò của nhà văn trong xã hội. Đây cũng là một tổn thất lớn đối với văn học Việt Nam. Nguyễn Huy Thiệp có giọng văn lạ, chẳng giống ai từ trước tới nay. Ông có biệt tài trong đối thoại cũng như xây dựng không khí, cấu trúc, nhân vật. Văn chương của Nguyễn Huy Thiệp là một tiếng nói đầy khác biệt, ông nhìn thẳng vào những bề bộn của xã hội, vào cái ác, lẫn chiều sâu của thân phận mỗi người trong chiều dài thân phận đất nước, dân tộc… Có thể thấy rõ những điều đó trong “Tướng về hưu”, “Những ngọn gió Hua Tát”, “Những người thợ xẻ”, “Chảy đi sông ơi”…

Phó Giáo sư, Tiến sỹ, nhà văn, nhà phê bình Ngô Văn Giá, nguyên Trưởng khoa Viết văn – Báo chí, Trường Đại học Văn hóa Hà Nội cho rằng, sự ra đi của Nguyễn Huy Thiệp đã tạo ra khoảng trống lớn với “làng văn” Việt Nam. Nguyễn Huy Thiệp đã làm mới tất cả, từ cái nhìn, thi pháp đến quan niệm, ngôn ngữ. Ông hiện diện như một sự đổi mới, dứt khoát, chói sáng, góp phần mạnh mẽ vào tiến trình đổi mới văn học của đất nước.

“Hơn 60 truyện ngắn trong một đời văn, trong đó có khoảng hơn 20 truyện ngắn xuất sắc, có những truyện ngắn không chỉ là đỉnh cao trong sự nghiệp của nhà văn mà còn là đỉnh cao trong truyện ngắn của văn học Việt Nam hiện đại”, Phó Giáo sư, Tiến sỹ Ngô Văn Giá khẳng định.

Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam, Trưởng ban lễ tang cho biết cho biết: Tang lễ của nhà văn Nguyễn Huy Thiệp sẽ diễn ra sáng 24/3 (tức ngày 12/2 âm lịch) tại Nhà tang lễ Quốc gia, số 5 Trần Thánh Tông, Hà Nội. Lễ an táng vào chiều cùng ngày tại nghĩa trang thôn Tằng My, xã Nam Hồng, huyện Đông Anh, Hà Nội.

Phương Lan

(TTXVN)

Có thể bạn quan tâm

Người giữ nhịp dân ca Bru - Vân Kiều giữa đại ngàn Trường Sơn

Người giữ nhịp dân ca Bru - Vân Kiều giữa đại ngàn Trường Sơn

Cứ mỗi buổi chiều đến, trong căn Nhà sinh hoạt văn hóa cộng đồng ở khóm 6, xã Lao Bảo, tỉnh Quảng Trị lại vang lên những âm thanh mộc mạc mà quen thuộc. Đó là tiếng đàn, tiếng hát của lớp học dân ca Bru - Vân Kiều. Giữa không gian ấy, hình ảnh ông Hồ Văn Mang, chỉnh từng câu hát, từng âm, từng vần, bắt từng nhịp đàn, vẫn cần mẫn truyền dạy cho thanh thiếu niên trong bản đã trở nên quen thuộc với bao thế hệ học trò.

Nét văn hóa dân tộc Chứt mở hướng du lịch vùng biên

Nét văn hóa dân tộc Chứt mở hướng du lịch vùng biên

Dân tộc Chứt ở tỉnh Quảng Trị hiện có 2.054 hộ với 8.227 nhân khẩu, sinh sống tập trung chủ yếu tại các xã Kim Phú, Kim Điền, Tuyên Lâm, Dân Hóa và Thượng Trạch. Tỉnh Quảng Trị đang nỗ lực bảo tồn các nét văn hóa dân tộc Chứt thông qua việc xây dựng các Câu lạc bộ văn hóa dân gian, mở ra hướng phát triển du lịch văn hóa vùng biên.

Rộn ràng chợ phiên vùng cao Keo Lôm

Rộn ràng chợ phiên vùng cao Keo Lôm

Trong tiết trời se lạnh của buổi sớm mai nơi vùng cao Na Son (Điện Biên), chợ phiên Keo Lôm bừng lên sức sống khi đồng bào các dân tộc mang nông sản, sản vật rừng xuống chợ trao đổi, mua bán. Phiên chợ được họp vào ngày thứ 7 hàng tuần, không chỉ là nơi giao thương quen thuộc của người dân địa phương mà còn trở thành điểm đến hấp dẫn để du khách khám phá, trải nghiệm những nét văn hóa đặc trưng của vùng cao Điện Biên.

Giữ tiếng chiêng linh thiêng giữa đại ngàn Trường Sơn

Giữ tiếng chiêng linh thiêng giữa đại ngàn Trường Sơn

Giữa đại ngàn Trường Sơn hùng vĩ, ở phía Tây tỉnh Quảng Trị, nơi những ngọn núi trùng điệp xanh mướt nối tiếp nhau trập trùng, có những bản làng bình yên của người Pa Cô, Vân Kiều sinh sống bao đời nay. Ở nơi đây, tiếng hát, tiếng đàn, điệu khèn vẫn ngân vang mỗi buổi sớm, chiều. Giữa nhịp sống hiện đại, vẫn có những con người thầm lặng, bền bỉ cống hiến cả cuộc đời để bảo tồn tiếng hát, điệu múa, tiếng cồng chiêng và linh hồn của núi rừng quê hương. Đó chính là cội nguồn, bản sắc độc đáo riêng của dân tộc không thể nào bị lãng quên.

“Dáng giày nét Giáy”: Khi người trẻ tham gia bảo tồn nghề làm giày truyền thống của người Giáy

“Dáng giày nét Giáy”: Khi người trẻ tham gia bảo tồn nghề làm giày truyền thống của người Giáy

Trước nguy cơ mai một của một trong những di sản văn hóa độc đáo, dự án “Dáng giày nét Giáy” do InterArts Agency thực hiện đã mang đến một hướng tiếp cận mới mẻ thông qua chuỗi hoạt động trải nghiệm thực tế. Nổi bật trong số đó là workshop làm giày thủ công, nơi kết nối các nghệ nhân bản địa với thế hệ trẻ, biến di sản thành chất liệu sáng tạo đầy sức sống trong bối cảnh hiện đại.

Gần 400 nghệ nhân, diễn viên thi tài ở các tiết mục Then cổ

Gần 400 nghệ nhân, diễn viên thi tài ở các tiết mục Then cổ

Tối 26/11 tại Trung tâm Văn hoá - Triển lãm tỉnh, Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch tỉnh Bắc Ninh tổ chức khai mạc Liên hoan hát Then, đàn Tính tỉnh Bắc Ninh lần thứ nhất năm 2025 với chủ đề “Bảo tồn, phát huy nghệ thuật hát Then, đàn Tính các dân tộc Tày, Nùng trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh trong giai đoạn hiện nay”.

Tôn vinh giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào Cơ Tu, Xơ Đăng, Giẻ Triêng, Cor

Tôn vinh giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào Cơ Tu, Xơ Đăng, Giẻ Triêng, Cor

Nhân Ngày Di sản văn hóa Việt Nam (23/11), Bảo tàng Đà Nẵng tổ chức “Ngày hội Di sản văn hóa Đà Nẵng năm 2025” với chủ đề “Đa dạng sắc màu văn hóa vùng cao Đà Nẵng”, nhằm giới thiệu, tôn vinh các giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào Cơ Tu, Xơ Đăng, Giẻ Triêng, Cor đang sinh sống tại khu vực miền núi phía Tây thành phố.

Tái hiện đời sống và tín ngưỡng các dân tộc thiểu số qua hàng trăm hình ảnh, hiện vật

Tái hiện đời sống và tín ngưỡng các dân tộc thiểu số qua hàng trăm hình ảnh, hiện vật

Ngày 21/11, tại Bảo tàng tỉnh Bắc Ninh số 1, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh tổ chức khai mạc trưng bày chuyên đề “Kỷ niệm Ngày Di sản Văn hóa Việt Nam 23/11 và kết quả khảo sát, kiểm kê, sưu tầm, tư liệu hóa di sản văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Sán Dìu tỉnh Bắc Ninh”. Sự kiện thu hút sự tham dự của đông đảo đại biểu các sở, ngành, địa phương cùng nhiều nghệ nhân, cán bộ văn hóa, đại diện cộng đồng các dân tộc thiểu số.

Đặc sắc không gian văn hóa nhà dài Ê Đê

Đặc sắc không gian văn hóa nhà dài Ê Đê

Ngày 17/11, tại khuôn viên Bảo tàng tỉnh Đắk Lắk, Bảo tàng tỉnh tổ chức khai mạc không gian trưng bày, trải nghiệm nhà dài truyền thống và tái hiện “Lễ lên nhà mới” của người Ê Đê. Đây là một trong những nét đặc sặc trong đời sống văn hóa của dân tộc Ê Đê trên cao nguyên Đắk Lắk.

Triển lãm ảnh 'Sắc màu các dân tộc Việt Nam'

Triển lãm ảnh 'Sắc màu các dân tộc Việt Nam'

Chiều 15/11, tại Công viên bờ biển Nha Trang (cạnh Tháp Trầm Hương – Quảng trường 2/4), phường Nha Trang, Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) phối hợp với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Khánh Hòa khai mạc trưng bày triển lãm 250 bức ảnh với chủ đề “Sắc màu các dân tộc Việt Nam”. Đây là hoạt động góp phần gìn giữ, tôn vinh, lan tỏa và phát huy những giá trị văn hóa đặc sắc, quý báu của các dân tộc Việt Nam.

Gìn giữ sợi dây văn hóa kết nối quá khứ với hiện tại

Gìn giữ sợi dây văn hóa kết nối quá khứ với hiện tại

Múa dân gian của đồng bào các dân tộc thiểu số Tây Nguyên không chỉ là loại hình nghệ thuật mà còn là biểu tượng văn hóa gắn bó mật thiết với đời sống tinh thần, tín ngưỡng và phong tục của cộng đồng. Tại tỉnh Đắk Lắk, thời gian qua, ngành Văn hóa đã nỗ lực gìn giữ và lan tỏa những điệu múa, nhịp xoang của các dân tộc để tiếp tục “giữ hồn” múa dân gian Tây Nguyên.

Di sản văn hóa Dao trên sân khấu: Từ nghệ thuật đến du lịch bền vững

Di sản văn hóa Dao trên sân khấu: Từ nghệ thuật đến du lịch bền vững

Với mục tiêu gìn giữ, trao truyền và quảng bá những giá trị văn hóa của người Dao, thông qua nghệ thuật trình diễn kết hợp công nghệ hiện đại như ánh sáng, sắp đặt sân khấu, 3D mapping, nhưng vẫn tôn trọng nguyên bản văn hóa…, vở diễn thực cảnh “Thiêng”, diễn ra tại Sân Quần (Sa Pa, Lào Cai), đã trở thành sự kiện đặc biệt, không chỉ bởi quy mô và công nghệ trình diễn hiện đại, mà bởi thông điệp sâu sắc về văn hóa, niềm tin và bản sắc dân tộc.

Nhiều hoạt động đặc sắc tại Ngày hội văn hóa - Tết cổ truyền dân tộc Hà Nhì

Nhiều hoạt động đặc sắc tại Ngày hội văn hóa - Tết cổ truyền dân tộc Hà Nhì

Ngày 6/11/2025, tại Trung tâm xã biên giới Thu Lũm (Lai Châu) diễn ra nhiều hoạt động văn hóa, văn nghệ đặc sắc tại Ngày hội văn hóa – Tết cổ truyền dân tộc Hà Nhì năm 2026 như: Trình diễn cách thức làm bánh dầy truyền thống, trích đoạn Nghi lễ cúng tổ tiên – chúc Tết ông bà, cha mẹ trong ngày đầu năm mới, nghề thủ công truyền thống, tạo hình trang phục, lễ hội ẩm thực, trình diễn kỹ thuật chế tác nhạc cụ truyền thống... 

Đồng bào Cống nơi biên giới Nậm Kè vui Tết Hoa mào gà

Đồng bào Cống nơi biên giới Nậm Kè vui Tết Hoa mào gà

Khi sắc hoa mào gà rực đỏ trên những sườn đồi, cũng là lúc đồng bào Cống ở xã Nậm Kè, tỉnh Điện Biên nô nức đón Tết Hoa mào gà, hay còn gọi là Tết Hoa. Đây là dịp để bà con sum họp, vui Tết truyền thống, đồng thời gìn giữ và lan tỏa những giá trị văn hóa đặc sắc, thể hiện đời sống tinh thần phong phú, tình đoàn kết của cộng đồng người Cống nơi cực Tây Tổ quốc.

Lan tỏa giá trị văn hóa Đất Tổ, thúc đẩy hợp tác quốc tế

Lan tỏa giá trị văn hóa Đất Tổ, thúc đẩy hợp tác quốc tế

Với vị thế là vùng đất cội nguồn của dân tộc Việt Nam, những năm qua, Phú Thọ đã chủ động, sáng tạo trong ngoại giao văn hóa và đạt được nhiều kết quả quan trọng; góp phần lan tỏa giá trị văn hóa Đất Tổ, thúc đẩy hợp tác quốc tế và phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương.