Vĩnh biệt nhà thơ Nguyễn Xuân Sanh - một nhà thơ lớn, một dịch giả tài hoa

Vĩnh biệt nhà thơ Nguyễn Xuân Sanh - một nhà thơ lớn, một dịch giả tài hoa

Ngày 27/11, nhiều nhà văn, nhà thơ, nhà nghiên cứu và những người yêu văn học cả nước cùng tiễn biệt nhà thơ Nguyễn Xuân Sanh - đại diện cuối cùng của phong trào Thơ Mới (1930-1945), một nhà thơ lớn, một dịch giả tài hoa, ông đã ra đi ở tuổi tròn 100.

Tiếc thương ông, một nhà thơ lớn, một dịch giả tài hoa. Vĩnh biệt ông, người đại diện cuối cùng của phong trào Thơ Mới (1930-1945), “Thế hệ vàng” của văn học Việt Nam hiện đại.

Vĩnh biệt nhà thơ Nguyễn Xuân Sanh - một nhà thơ lớn, một dịch giả tài hoa ảnh 1

Đóng góp quan trọng cho thi ca Việt

Nhà thơ Nguyễn Xuân Sanh sinh ngày 16/11/1920 tại Đà Lạt. Cha ông là một nhà nho ở Quảng Bình, di cư vào Đà Lạt và nhà thơ đã ra đời ở đó. Nguyễn Xuân Sanh học trung học và đại học ở Hà Nội. Ông đã sớm làm thơ, năm 16 tuổi ông đã có truyện thơ “Lạc loài” đăng nhiều kỳ trên báo. Năm 1939, ông và các văn nghệ sỹ cùng chí hướng sáng tạo, gồm các nhà văn, nhà thơ: Phạm Văn Hạnh, Nguyễn Lương Ngọc, họa sỹ Nguyễn Đỗ Cung và nhạc sỹ Nguyễn Xuân Khoát thành lập nhóm “Xuân Thu nhã tập”.

Trước Cách mạng Tháng Tám (1945), nhà thơ Nguyễn Xuân Sanh tham gia phong trào sinh viên yêu nước. Trong kháng chiến chống Pháp, ông tham gia Đoàn văn nghệ liên khu IV, phụ trách tạp chí Sáng tạo. Từ năm 1950, ông ra Việt Bắc tham gia Ban chấp hành Hội Văn nghệ Việt Nam và Tiểu ban Văn nghệ của Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam. Từ khi thành lập Hội Nhà văn Việt Nam (1957), ông lần lượt được cử làm Ủy viên Ban chấp hành hội các khóa I, II và III. Từ năm 1966 đến 1975, ông làm Hiệu trưởng Trường Bồi dưỡng những người viết văn Trẻ và Chủ tịch Hội đồng Văn học dịch...

100 năm tuổi đời và gần 80 năm cầm bút, nhà thơ Nguyễn Xuân Sanh để lại cho văn học Việt Nam một gia tài sáng tác đồ sộ. “Xuân Thu nhã tập” là cuốn sách xuất bản đầu tiên, gồm một số bài thơ, văn xuôi triết lý và tuyên ngôn nghệ thuật của nhóm. Sau này, Nguyễn Xuân Sanh tiếp tục cho ra đời nhiều tác phẩm có giá trị như: Tác phẩm văn xuôi “Anh hùng Trần Đại Nghĩa”; các tập thơ: “Chiếc bong bóng hồng” (1957), “Tiếng hát quê ta” (1958), “Nghe bước xuân về” (1961), “Quê biển” (1966), “Đảo dưa đỏ” (1974), “Đất nước và lời ca” (1978), “Tuyển tập Nguyễn Xuân Sanh” (1991), “Một vườn thơ năm châu” (1997), thơ văn xuôi “Đất thơm” (viết 1940-1945, in 1995)…

Đặc biệt, hai bài thơ của ông “Nhớ dừa” và “Cô giáo lớp em” của ông được đưa vào sách giáo khoa trong nhiều năm, được nhiều thế hệ học sinh, giáo viên nhớ đến.

Nhà thơ Nguyễn Xuân Sanh còn là một dịch giả có tiếng, ông đã dịch nhiều tác phẩm của nhà thơ các nước Ba Lan, Nga, Luxembourg, Pháp, Canada, Israel, Sénégal, Romania, Bulgaria, Đức... qua các tập thơ dịch: Thơ Victor Hugo (1986), Tuyển tập thơ Pháp (ba tập, 1989-1994), Toàn tập 11 tác phẩm của nhà thơ Thụy Điển Tomas Tranströmer (1995)...

Năm 1951, ông nhận giải thưởng ngoại hạng Hội Nhà văn Việt Nam cho tác phẩm “Anh hùng Trần Đại Nghĩa”. Năm 2001, ông nhận Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật.

Nhà thơ tiên phong

Giáo sư Phong Lê - một trong những nhà nghiên cứu văn học hiện đại hàng đầu của Việt Nam đánh giá, nhà thơ Nguyễn Xuân Sanh là bậc thầy thuộc “Thế hệ vàng” của văn học Việt Nam hiện đại. Cũng như số đông đồng nghiệp, Nguyễn Xuân Sanh tham gia kháng chiến trong tư cách người chiến sỹ văn nghệ, ở các vùng kháng chiến Liên khu Bốn, Liên khu Ba, Việt Bắc; tham gia hoạt động đoàn thể. Theo Giáo sư Phong Lê, nhà thơ Nguyễn Xuân Sanh có những sáng tác theo tinh thần “đại chúng hóa” để có những chùm thơ văn Phát động như “Nhận ruộng”, “Tiếng hát quê ta”… Để có thơ kể chuyện nhân dân kháng chiến như “Làng Nghẹt trong rừng đêm”.

Đặc biệt, ở thời điểm mở đầu thập niên 1960, cùng với “Bài ca mùa xuân 61” của Tố Hữu, Nguyễn Xuân Sanh có “Nghe bước xuân về”, bên cạnh “Riêng chung” của Xuân Diệu, “Ánh sáng và phù sa” của Chế Lan Viên, “Trời mỗi ngày lại sáng” và “Bài thơ cuộc đời” của Huy Cận, “Tiếng song” của Tế Hanh… Mạch cảm hứng này ở Nguyễn Xuân Sanh còn kéo dài đến “Quê biển” (1966), “Đất nước và lời ca” (1978). Và tiếp tục cho đến đầu thập niên 1990, với các Tuyển tập, khi Nguyễn Xuân Sanh vào tuổi 80.

Nhà thơ Hữu Thỉnh, nguyên Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam khẳng định: Những cống hiến của nhà thơ Nguyễn Xuân Sanh về nghệ thuật, về tâm huyết với đất nước, với Hội Nhà văn Việt Nam là rất to lớn và trân quý.

Theo nhà thơ Hữu Thỉnh, Nguyễn Xuân Sanh đã có những đóng góp lớn trong việc cách tân thơ. Ông là một trong số những nhà thơ tiên phong trong việc thúc đẩy phong trào Thơ Mới lấy lại “phong độ”. Cùng với các bạn của mình trong nhóm Xuân Thu nhã tập, Nguyễn Xuân Sanh đã góp phần làm mới Thơ Mới, đưa thơ Việt trở về nguồn gốc, trở về với tinh tuý, tinh hoa của dân tộc.

“Nguyễn Xuân Sanh làm thơ là chạm trổ ngôn ngữ, chạm trổ ngôn từ. Phải học tinh thần khổ chữ, đau chữ và phu chữ của Nguyễn Xuân Sanh thì mới thấy thơ ông hay và hàm súc - là một trong những phẩm chất quý của thơ ca, bài học cho chúng ta ngày hôm nay”, nhà thơ Hữu Thỉnh nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, Nguyễn Xuân Sanh còn là người có những đóng góp đáng kể, đáng ghi nhớ về thể thơ văn xuôi. Có lẽ sau Hàn Mặc Tử, thì Nguyễn Xuân Sanh là người đặc biệt có thơ văn xuôi trước cách mạng thành công nhất, ông cũng là một trong những người đặt nền móng cho thơ văn xuôi với những tác phẩm hay.

Nhà thơ Hữu Thỉnh cho biết, sau cách mạng, nhà thơ Nguyễn Xuân Sanh tham gia nhiều vào các hoạt động văn học nghệ thuật của Hội Nhà văn Việt Nam. Có thể xem ông là một trong những người đặt những viên gạch đầu tiên để xây dựng Hội Nhà văn Việt Nam hiện nay. Năm 1957, Nguyễn Xuân Sanh được bầu là Phó Tổng thư ký Hội Nhà văn Việt Nam. Ông đã có nhiều đóng góp trong việc đào tạo các nhà văn trẻ cho đất nước, nhiều năm ông phụ trách Trường Bồi dưỡng những người viết văn Trẻ, đến nay, nhiều người nhắc đến thầy Sanh với sự kính trọng, mến phục. Bên cạnh đó, ông còn là người có công đầu trong việc mở cánh cửa Hội Nhà văn Việt Nam tiếp xúc với thế giới. Đặc biệt ông trực tiếp dịch nhiều thơ nước ngoài, góp phần giới thiệu nhiều tác gia văn học lớn của thế giới đến với bạn đọc Việt Nam.

Trong con mắt của các học trò ông đã từng dạy hay của những thế hệ nhà văn trẻ từng được gặp gỡ, tiếp xúc với ông, nhà thơ Nguyễn Xuân Sanh là người sống đức độ và nhân cách.

“Gặp thầy là gặp nụ cười với sự phong nhã, lịch sự, trân trọng mọi người, lắng nghe mọi người… Chính vì vậy, thầy Sanh đã để lại hình ảnh ấn tượng sâu đậm với nhiều người...”, nhà thơ Hữu Thỉnh xúc động chia sẻ.

Phương Lan

(TTXVN)

Có thể bạn quan tâm

Người giữ nhịp dân ca Bru - Vân Kiều giữa đại ngàn Trường Sơn

Người giữ nhịp dân ca Bru - Vân Kiều giữa đại ngàn Trường Sơn

Cứ mỗi buổi chiều đến, trong căn Nhà sinh hoạt văn hóa cộng đồng ở khóm 6, xã Lao Bảo, tỉnh Quảng Trị lại vang lên những âm thanh mộc mạc mà quen thuộc. Đó là tiếng đàn, tiếng hát của lớp học dân ca Bru - Vân Kiều. Giữa không gian ấy, hình ảnh ông Hồ Văn Mang, chỉnh từng câu hát, từng âm, từng vần, bắt từng nhịp đàn, vẫn cần mẫn truyền dạy cho thanh thiếu niên trong bản đã trở nên quen thuộc với bao thế hệ học trò.

Nét văn hóa dân tộc Chứt mở hướng du lịch vùng biên

Nét văn hóa dân tộc Chứt mở hướng du lịch vùng biên

Dân tộc Chứt ở tỉnh Quảng Trị hiện có 2.054 hộ với 8.227 nhân khẩu, sinh sống tập trung chủ yếu tại các xã Kim Phú, Kim Điền, Tuyên Lâm, Dân Hóa và Thượng Trạch. Tỉnh Quảng Trị đang nỗ lực bảo tồn các nét văn hóa dân tộc Chứt thông qua việc xây dựng các Câu lạc bộ văn hóa dân gian, mở ra hướng phát triển du lịch văn hóa vùng biên.

Rộn ràng chợ phiên vùng cao Keo Lôm

Rộn ràng chợ phiên vùng cao Keo Lôm

Trong tiết trời se lạnh của buổi sớm mai nơi vùng cao Na Son (Điện Biên), chợ phiên Keo Lôm bừng lên sức sống khi đồng bào các dân tộc mang nông sản, sản vật rừng xuống chợ trao đổi, mua bán. Phiên chợ được họp vào ngày thứ 7 hàng tuần, không chỉ là nơi giao thương quen thuộc của người dân địa phương mà còn trở thành điểm đến hấp dẫn để du khách khám phá, trải nghiệm những nét văn hóa đặc trưng của vùng cao Điện Biên.

Giữ tiếng chiêng linh thiêng giữa đại ngàn Trường Sơn

Giữ tiếng chiêng linh thiêng giữa đại ngàn Trường Sơn

Giữa đại ngàn Trường Sơn hùng vĩ, ở phía Tây tỉnh Quảng Trị, nơi những ngọn núi trùng điệp xanh mướt nối tiếp nhau trập trùng, có những bản làng bình yên của người Pa Cô, Vân Kiều sinh sống bao đời nay. Ở nơi đây, tiếng hát, tiếng đàn, điệu khèn vẫn ngân vang mỗi buổi sớm, chiều. Giữa nhịp sống hiện đại, vẫn có những con người thầm lặng, bền bỉ cống hiến cả cuộc đời để bảo tồn tiếng hát, điệu múa, tiếng cồng chiêng và linh hồn của núi rừng quê hương. Đó chính là cội nguồn, bản sắc độc đáo riêng của dân tộc không thể nào bị lãng quên.

“Dáng giày nét Giáy”: Khi người trẻ tham gia bảo tồn nghề làm giày truyền thống của người Giáy

“Dáng giày nét Giáy”: Khi người trẻ tham gia bảo tồn nghề làm giày truyền thống của người Giáy

Trước nguy cơ mai một của một trong những di sản văn hóa độc đáo, dự án “Dáng giày nét Giáy” do InterArts Agency thực hiện đã mang đến một hướng tiếp cận mới mẻ thông qua chuỗi hoạt động trải nghiệm thực tế. Nổi bật trong số đó là workshop làm giày thủ công, nơi kết nối các nghệ nhân bản địa với thế hệ trẻ, biến di sản thành chất liệu sáng tạo đầy sức sống trong bối cảnh hiện đại.

Gần 400 nghệ nhân, diễn viên thi tài ở các tiết mục Then cổ

Gần 400 nghệ nhân, diễn viên thi tài ở các tiết mục Then cổ

Tối 26/11 tại Trung tâm Văn hoá - Triển lãm tỉnh, Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch tỉnh Bắc Ninh tổ chức khai mạc Liên hoan hát Then, đàn Tính tỉnh Bắc Ninh lần thứ nhất năm 2025 với chủ đề “Bảo tồn, phát huy nghệ thuật hát Then, đàn Tính các dân tộc Tày, Nùng trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh trong giai đoạn hiện nay”.

Tôn vinh giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào Cơ Tu, Xơ Đăng, Giẻ Triêng, Cor

Tôn vinh giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào Cơ Tu, Xơ Đăng, Giẻ Triêng, Cor

Nhân Ngày Di sản văn hóa Việt Nam (23/11), Bảo tàng Đà Nẵng tổ chức “Ngày hội Di sản văn hóa Đà Nẵng năm 2025” với chủ đề “Đa dạng sắc màu văn hóa vùng cao Đà Nẵng”, nhằm giới thiệu, tôn vinh các giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào Cơ Tu, Xơ Đăng, Giẻ Triêng, Cor đang sinh sống tại khu vực miền núi phía Tây thành phố.

Tái hiện đời sống và tín ngưỡng các dân tộc thiểu số qua hàng trăm hình ảnh, hiện vật

Tái hiện đời sống và tín ngưỡng các dân tộc thiểu số qua hàng trăm hình ảnh, hiện vật

Ngày 21/11, tại Bảo tàng tỉnh Bắc Ninh số 1, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh tổ chức khai mạc trưng bày chuyên đề “Kỷ niệm Ngày Di sản Văn hóa Việt Nam 23/11 và kết quả khảo sát, kiểm kê, sưu tầm, tư liệu hóa di sản văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Sán Dìu tỉnh Bắc Ninh”. Sự kiện thu hút sự tham dự của đông đảo đại biểu các sở, ngành, địa phương cùng nhiều nghệ nhân, cán bộ văn hóa, đại diện cộng đồng các dân tộc thiểu số.

Đặc sắc không gian văn hóa nhà dài Ê Đê

Đặc sắc không gian văn hóa nhà dài Ê Đê

Ngày 17/11, tại khuôn viên Bảo tàng tỉnh Đắk Lắk, Bảo tàng tỉnh tổ chức khai mạc không gian trưng bày, trải nghiệm nhà dài truyền thống và tái hiện “Lễ lên nhà mới” của người Ê Đê. Đây là một trong những nét đặc sặc trong đời sống văn hóa của dân tộc Ê Đê trên cao nguyên Đắk Lắk.

Triển lãm ảnh 'Sắc màu các dân tộc Việt Nam'

Triển lãm ảnh 'Sắc màu các dân tộc Việt Nam'

Chiều 15/11, tại Công viên bờ biển Nha Trang (cạnh Tháp Trầm Hương – Quảng trường 2/4), phường Nha Trang, Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) phối hợp với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Khánh Hòa khai mạc trưng bày triển lãm 250 bức ảnh với chủ đề “Sắc màu các dân tộc Việt Nam”. Đây là hoạt động góp phần gìn giữ, tôn vinh, lan tỏa và phát huy những giá trị văn hóa đặc sắc, quý báu của các dân tộc Việt Nam.

Gìn giữ sợi dây văn hóa kết nối quá khứ với hiện tại

Gìn giữ sợi dây văn hóa kết nối quá khứ với hiện tại

Múa dân gian của đồng bào các dân tộc thiểu số Tây Nguyên không chỉ là loại hình nghệ thuật mà còn là biểu tượng văn hóa gắn bó mật thiết với đời sống tinh thần, tín ngưỡng và phong tục của cộng đồng. Tại tỉnh Đắk Lắk, thời gian qua, ngành Văn hóa đã nỗ lực gìn giữ và lan tỏa những điệu múa, nhịp xoang của các dân tộc để tiếp tục “giữ hồn” múa dân gian Tây Nguyên.

Di sản văn hóa Dao trên sân khấu: Từ nghệ thuật đến du lịch bền vững

Di sản văn hóa Dao trên sân khấu: Từ nghệ thuật đến du lịch bền vững

Với mục tiêu gìn giữ, trao truyền và quảng bá những giá trị văn hóa của người Dao, thông qua nghệ thuật trình diễn kết hợp công nghệ hiện đại như ánh sáng, sắp đặt sân khấu, 3D mapping, nhưng vẫn tôn trọng nguyên bản văn hóa…, vở diễn thực cảnh “Thiêng”, diễn ra tại Sân Quần (Sa Pa, Lào Cai), đã trở thành sự kiện đặc biệt, không chỉ bởi quy mô và công nghệ trình diễn hiện đại, mà bởi thông điệp sâu sắc về văn hóa, niềm tin và bản sắc dân tộc.

Nhiều hoạt động đặc sắc tại Ngày hội văn hóa - Tết cổ truyền dân tộc Hà Nhì

Nhiều hoạt động đặc sắc tại Ngày hội văn hóa - Tết cổ truyền dân tộc Hà Nhì

Ngày 6/11/2025, tại Trung tâm xã biên giới Thu Lũm (Lai Châu) diễn ra nhiều hoạt động văn hóa, văn nghệ đặc sắc tại Ngày hội văn hóa – Tết cổ truyền dân tộc Hà Nhì năm 2026 như: Trình diễn cách thức làm bánh dầy truyền thống, trích đoạn Nghi lễ cúng tổ tiên – chúc Tết ông bà, cha mẹ trong ngày đầu năm mới, nghề thủ công truyền thống, tạo hình trang phục, lễ hội ẩm thực, trình diễn kỹ thuật chế tác nhạc cụ truyền thống... 

Đồng bào Cống nơi biên giới Nậm Kè vui Tết Hoa mào gà

Đồng bào Cống nơi biên giới Nậm Kè vui Tết Hoa mào gà

Khi sắc hoa mào gà rực đỏ trên những sườn đồi, cũng là lúc đồng bào Cống ở xã Nậm Kè, tỉnh Điện Biên nô nức đón Tết Hoa mào gà, hay còn gọi là Tết Hoa. Đây là dịp để bà con sum họp, vui Tết truyền thống, đồng thời gìn giữ và lan tỏa những giá trị văn hóa đặc sắc, thể hiện đời sống tinh thần phong phú, tình đoàn kết của cộng đồng người Cống nơi cực Tây Tổ quốc.

Lan tỏa giá trị văn hóa Đất Tổ, thúc đẩy hợp tác quốc tế

Lan tỏa giá trị văn hóa Đất Tổ, thúc đẩy hợp tác quốc tế

Với vị thế là vùng đất cội nguồn của dân tộc Việt Nam, những năm qua, Phú Thọ đã chủ động, sáng tạo trong ngoại giao văn hóa và đạt được nhiều kết quả quan trọng; góp phần lan tỏa giá trị văn hóa Đất Tổ, thúc đẩy hợp tác quốc tế và phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương.