Bảo vệ và phát huy giá trị các Bảo vật quốc gia

Bảo vệ và phát huy giá trị các Bảo vật quốc gia
Cần có phương án bảo vệ hiệu quả

Bảo vật quốc gia tại Hà Nội hiện được lưu giữ tại các bảo tàng, di tích đình, chùa, miếu và được coi là một trong những giá trị cốt lõi của Thăng Long - Hà Nội. Có thể kể tới Di tích Văn Miếu - Quốc Tử Giám với 82 tấm bia tiến sỹ triều Lê - Mạc (1442-1779); đền Trấn Vũ, quận Long Biên, lưu giữ tượng Trấn Vũ (thời Lê Trung Hưng); chùa Thánh Ân, huyện Gia Lâm, với tượng Phật Quan Âm nghìn mắt nghìn tay (niên đại thế kỷ XVI); chùa Tây Phương, huyện Thạch Thất lưu giữ 34 pho tượng Phật thời Tây Sơn (cuối thế kỷ XVIII); chùa Đậu, huyện Thường Tín, còn lưu giữ và thờ phụng hai tượng Thiền sư Vũ Khắc Minh và Vũ Khắc Trường (đây là hai trường hợp hiếm có trong lịch sử, phản ánh phong tục và trình độ kỹ thuật ướp xác giữa thế kỷ XVII)…

Bảo tàng Hà Nội là nơi lưu giữ, bảo quản và trưng bày 4 nhóm Bảo vật quốc gia gồm: Trống đồng Cổ Loa và bộ lưỡi cày đồng trong trống; quả chuông Thanh Mai đúc vào năm 798, là một trong 10 kỷ lục Văn hóa Phật giáo Việt Nam năm 2006; cây đèn gốm men lam xám thế kỷ XVI của tác giả Đặng Huyền Thông - người làm gốm tài hoa tiêu biểu ở thời Mạc; tòa long đình gốm Bát Tràng - một sản phẩm gốm thờ độc đáo của làng gốm Bát Tràng thế kỷ XVII.

Sau khi các hiện vật, nhóm hiện vật được công nhận là Bảo vật quốc gia, niềm vui của người dân địa phương và những người quản lý di tích nhân lên, song công tác bảo vệ, gìn giữ các Bảo vật quốc gia tại nhiều nơi cũng đặt ra vấn đề đáng suy ngẫm. Đa phần việc bảo quản không thay đổi so với trước, sự quan tâm chưa đúng mức. Có thể kể đến, bộ tượng Di Đà Tam Tôn ở chùa Thầy, xã Sài Sơn (huyện Quốc Oai), là bộ tượng Di Đà Tam Tôn sớm nhất được biết ở Việt Nam, đạt đến những chuẩn mực về tạo hình Phật giáo đầu thế kỷ XVII. Nhưng từ khi được công nhận là Bảo vật quốc gia, bộ tượng này vẫn chưa có hình thức bảo quản riêng. Ông Nguyễn Vũ Hán, Trưởng phòng Văn hóa - Thông tin huyện Quốc Oai cho biết, việc bảo quản vẫn thực hiện chung trong tổng thể của chùa Thầy, bởi chùa Thầy cũng là di tích quốc gia đặc biệt.

Hay như pho tượng Trấn Vũ tại đền Quán Thánh (quận Ba Đình) còn gọi là tượng Huyền Thiên đại đế - vị thần chủ linh thiêng của Kinh thành Thăng Long xưa, là một tác phẩm nghệ thuật có giá trị độc đáo, như một trường hợp “cá biệt” trong dòng chảy nghệ thuật tạo tượng giai đoạn thế kỷ XVII- XVIII. Từ trước khi được công nhận Bảo vật quốc gia, người dân thường có thói quen xoa chân pho tượng lấy may khi đến lễ, làm cho hai chân tượng sáng bóng. Sau khi đã được công nhận, người dân vẫn tiếp tục đến xoa chân tượng, ảnh hưởng nhiều đến công tác bảo quản. Ba năm nay, Ban quản lý di tích đền Quán Thánh có đặt biển thông báo người dân không xoa vào chân tượng nhưng tình trạng này không giảm. Ông Bùi Hồng Sơn, Phó Trưởng ban Quản lý di tích đền Quán Thánh cho biết, Dự án trùng tu đền Quán Thánh đã được xây dựng từ nhiều năm qua, trong đó có hạng mục ngăn cách khu vực hành lễ với pho tượng rộng khoảng 1 mét, nhưng đến nay dự án vẫn chưa thực hiện được.

Ngoài nhóm hiện vật ở Bảo tàng Hà Nội được bảo quản tương đối tốt, số còn lại đang lưu giữ ở các di tích đang đối mặt với những thách thức trong công tác bảo quản. Không chỉ bị ảnh hưởng bởi điều kiện cơ sở vật chất không đảm bảo, các Bảo vật quốc gia đang hàng ngày chịu tác động của khí hậu, ý thức của người dân… Hơn lúc nào hết, các Bảo vật quốc gia cần được sự quan tâm của các địa phương, các cơ quan hữu quan.

Phát huy giá trị Bảo vật quốc gia

Giá trị bảo vật quốc gia ngày càng được khẳng định khi có nhiều người biết tới, nhưng chủ yếu vẫn gói gọn trong cộng đồng địa phương mà chưa lan tỏa rộng rãi. Có chăng, khi khách đến tham quan, những người quản lý di tích sẽ giới thiệu bảo vật này, nhưng số lượng người biết tới cũng không nhiều, bởi hầu hết các di tích lưu giữ Bảo vật quốc gia đều không phải là điểm đến tham quan trọng điểm của Hà Nội. Trong khi đó, những người quản lý di tích cũng như chính quyền địa phương chưa xây dựng được chương trình bảo vệ và phát huy giá trị Bảo vật quốc gia. Nhiều nơi còn không có cả biển giới thiệu Bảo vật quốc gia để khách nhận biết. Hiện nay, chỉ có Bảo tàng Hà Nội thực hiện công tác phát huy giá trị Bảo vật quốc gia tương đối hiệu quả. Theo ông Nguyễn Tiến Đà, Giám đốc Bảo tàng Hà Nội, đơn vị này thường trưng bày Bảo vật quốc gia trong các cuộc triển lãm chuyên đề. Thời gian trưng bày có thể kéo dài tới vài tháng để nhiều du khách có cơ hội thưởng lãm, tìm hiểu về Bảo vật quốc gia đang được lưu giữ tại đây.

Để việc phát huy giá trị Bảo vật quốc gia tại các di tích một cách hiệu quả, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Tống Trung Tín, Chủ tịch Hội Khảo cổ học Việt Nam cho rằng, bên cạnh chế độ bảo quản đặc biệt Bảo vật quốc gia, các địa phương cần có kế hoạch lâu dài để phát huy giá trị. Ngành văn hóa Hà Nội cần đề xuất thành phố có những quy định cụ thể về cơ chế, kinh phí dành riêng cho việc bảo quản, phát huy giá trị Bảo vật quốc gia.

Theo lãnh đạo Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội, ngành Văn hóa đã yêu cầu các địa phương xây dựng, hoàn thiện và triển khai phương án bảo vệ cũng như ưu tiên kinh phí cải tạo, nâng cấp công trình, bảo đảm Bảo vật quốc gia được đặt trong chế độ bảo quản đặc biệt. Đồng thời, ngành Văn hóa xây dựng và triển khai hiệu quả các chương trình quảng bá giá trị gắn với tuyên truyền bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa.

Cuốn sách “Bảo vật Quốc gia Thăng Long - Hà Nội” ra mắt đúng dịp kỷ niệm Ngày Di sản văn hóa Việt Nam 23/11/2017 được coi là một ấn phẩm ý nghĩa  góp phần làm rõ những giá trị và kinh nghiệm bảo tồn, phát huy giá trị di tích - lịch sử - văn hóa - cách mạng tiêu biểu của Thăng Long - Hà Nội. Tuy vậy, để công tác bảo vệ và phát huy giá trị Bảo vật quốc gia đạt hiệu quả, cần có sự chung sức đồng lòng, những hành động cụ thể, thiết thực hơn của cả cộng đồng, chính quyền địa phương, cũng như ngành Văn hóa Hà Nội.
Đinh Thuận

Có thể bạn quan tâm

Ngày hội văn hoá Mông tại Hà Nội

Ngày hội văn hoá Mông tại Hà Nội

Ngày 13/12/2025, tại Văn Miếu – Quốc Tử Giám (Hà Nội) diễn ra Ngày hội văn hoá Mông 2025. Sự kiện do doanh nghiệp Xã hội CRAFT LINK tổ chức quy tụ 8 nhóm Mông đến từ Cao Bằng, Lào Cai, Tuyên Quang, Điện Biên, Phú Thọ, Nghệ An với những trưng bày đặc sắc về trang phục, hoa văn và nghề thủ công truyền thống, nhằm tôn vinh bản sắc văn hóa, nghề thủ công truyền thống và đời sống tinh thần phong phú của cộng đồng người Mông trên cả nước.

Dệt văn hóa Thái trên những khung cửi Pù Luông

Dệt văn hóa Thái trên những khung cửi Pù Luông

Nằm trong vùng lõi của Khu Bảo tồn thiên nhiên Pù Luông, làng nghề dệt thổ cẩm thôn Lặn Ngoài (xã Pù Luông, tỉnh Thanh Hóa) đang trở thành điểm đến hấp dẫn khách du lịch quốc tế bởi những câu chuyện văn hóa qua từng khung cửi. Ở đó, bên nếp nhà sàn, những người phụ nữ dân tộc Thái mỗi ngày cần mẫn đưa thoi, dệt nên những nét hoa văn đặc trưng của núi rừng Pù Luông.

Đồng bào Si La tưng bừng đón Lễ hội mừng cơm mới

Đồng bào Si La tưng bừng đón Lễ hội mừng cơm mới

Ngày 12/12, UBND xã Mường Nhé (tỉnh Điện Biên) tổ chức Lễ công bố quyết định và đón nhận Giấy chứng nhận Di sản văn hóa Phi vật thể quốc gia “Lễ mừng cơm mới của người Si La” và tổ chức Lễ hội mừng cơm mới năm 2025 tại bản Nậm Sin.

Liên hoan Ảnh nghệ thuật khu vực Miền núi phía Bắc lần thứ 24

Liên hoan Ảnh nghệ thuật khu vực Miền núi phía Bắc lần thứ 24

Ngày 12/12, UBND tỉnh Cao Bằng phối hợp với Hội Nghệ sĩ nhiếp ảnh Việt Nam tổ chức Lễ Tổng kết, trao giải và khai mạc triển lãm Liên hoan Ảnh nghệ thuật khu vực Miền núi phía Bắc lần thứ 24 với chủ đề “Vẻ đẹp đất nước - con người miền núi phía Bắc”.

Liên hoan Ảnh nghệ thuật khu vực Miền núi phía Bắc lần thứ 24

Liên hoan Ảnh nghệ thuật khu vực Miền núi phía Bắc lần thứ 24

Ngày 12/12, UBND tỉnh Cao Bằng phối hợp với Hội Nghệ sĩ nhiếp ảnh Việt Nam tổ chức Lễ Tổng kết, trao giải và khai mạc triển lãm Liên hoan Ảnh nghệ thuật khu vực miền núi phía Bắc lần thứ 24 với chủ đề “Vẻ đẹp đất nước - con người miền núi phía Bắc”

Liên hoan câu lạc bộ cồng chiêng tỉnh Lâm Đồng

Liên hoan câu lạc bộ cồng chiêng tỉnh Lâm Đồng

Tối 11/12, tại nhà truyền thống tổ dân phố N’Jriêng (phường Đông Gia Nghĩa), Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Lâm Đồng tổ chức khai mạc Liên hoan các câu lạc bộ cồng chiêng tỉnh lần thứ nhất, năm 2025 với chủ đề “Sắc màu hội tụ và lan tỏa”.

Người giữ nhịp dân ca Bru - Vân Kiều giữa đại ngàn Trường Sơn

Người giữ nhịp dân ca Bru - Vân Kiều giữa đại ngàn Trường Sơn

Cứ mỗi buổi chiều đến, trong căn Nhà sinh hoạt văn hóa cộng đồng ở khóm 6, xã Lao Bảo, tỉnh Quảng Trị lại vang lên những âm thanh mộc mạc mà quen thuộc. Đó là tiếng đàn, tiếng hát của lớp học dân ca Bru - Vân Kiều. Giữa không gian ấy, hình ảnh ông Hồ Văn Mang, chỉnh từng câu hát, từng âm, từng vần, bắt từng nhịp đàn, vẫn cần mẫn truyền dạy cho thanh thiếu niên trong bản đã trở nên quen thuộc với bao thế hệ học trò.

Nét văn hóa dân tộc Chứt mở hướng du lịch vùng biên

Nét văn hóa dân tộc Chứt mở hướng du lịch vùng biên

Dân tộc Chứt ở tỉnh Quảng Trị hiện có 2.054 hộ với 8.227 nhân khẩu, sinh sống tập trung chủ yếu tại các xã Kim Phú, Kim Điền, Tuyên Lâm, Dân Hóa và Thượng Trạch. Tỉnh Quảng Trị đang nỗ lực bảo tồn các nét văn hóa dân tộc Chứt thông qua việc xây dựng các Câu lạc bộ văn hóa dân gian, mở ra hướng phát triển du lịch văn hóa vùng biên.

Rộn ràng chợ phiên vùng cao Keo Lôm

Rộn ràng chợ phiên vùng cao Keo Lôm

Trong tiết trời se lạnh của buổi sớm mai nơi vùng cao Na Son (Điện Biên), chợ phiên Keo Lôm bừng lên sức sống khi đồng bào các dân tộc mang nông sản, sản vật rừng xuống chợ trao đổi, mua bán. Phiên chợ được họp vào ngày thứ 7 hàng tuần, không chỉ là nơi giao thương quen thuộc của người dân địa phương mà còn trở thành điểm đến hấp dẫn để du khách khám phá, trải nghiệm những nét văn hóa đặc trưng của vùng cao Điện Biên.

Giữ tiếng chiêng linh thiêng giữa đại ngàn Trường Sơn

Giữ tiếng chiêng linh thiêng giữa đại ngàn Trường Sơn

Giữa đại ngàn Trường Sơn hùng vĩ, ở phía Tây tỉnh Quảng Trị, nơi những ngọn núi trùng điệp xanh mướt nối tiếp nhau trập trùng, có những bản làng bình yên của người Pa Cô, Vân Kiều sinh sống bao đời nay. Ở nơi đây, tiếng hát, tiếng đàn, điệu khèn vẫn ngân vang mỗi buổi sớm, chiều. Giữa nhịp sống hiện đại, vẫn có những con người thầm lặng, bền bỉ cống hiến cả cuộc đời để bảo tồn tiếng hát, điệu múa, tiếng cồng chiêng và linh hồn của núi rừng quê hương. Đó chính là cội nguồn, bản sắc độc đáo riêng của dân tộc không thể nào bị lãng quên.

“Dáng giày nét Giáy”: Khi người trẻ tham gia bảo tồn nghề làm giày truyền thống của người Giáy

“Dáng giày nét Giáy”: Khi người trẻ tham gia bảo tồn nghề làm giày truyền thống của người Giáy

Trước nguy cơ mai một của một trong những di sản văn hóa độc đáo, dự án “Dáng giày nét Giáy” do InterArts Agency thực hiện đã mang đến một hướng tiếp cận mới mẻ thông qua chuỗi hoạt động trải nghiệm thực tế. Nổi bật trong số đó là workshop làm giày thủ công, nơi kết nối các nghệ nhân bản địa với thế hệ trẻ, biến di sản thành chất liệu sáng tạo đầy sức sống trong bối cảnh hiện đại.

Gần 400 nghệ nhân, diễn viên thi tài ở các tiết mục Then cổ

Gần 400 nghệ nhân, diễn viên thi tài ở các tiết mục Then cổ

Tối 26/11 tại Trung tâm Văn hoá - Triển lãm tỉnh, Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch tỉnh Bắc Ninh tổ chức khai mạc Liên hoan hát Then, đàn Tính tỉnh Bắc Ninh lần thứ nhất năm 2025 với chủ đề “Bảo tồn, phát huy nghệ thuật hát Then, đàn Tính các dân tộc Tày, Nùng trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh trong giai đoạn hiện nay”.

Tôn vinh giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào Cơ Tu, Xơ Đăng, Giẻ Triêng, Cor

Tôn vinh giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào Cơ Tu, Xơ Đăng, Giẻ Triêng, Cor

Nhân Ngày Di sản văn hóa Việt Nam (23/11), Bảo tàng Đà Nẵng tổ chức “Ngày hội Di sản văn hóa Đà Nẵng năm 2025” với chủ đề “Đa dạng sắc màu văn hóa vùng cao Đà Nẵng”, nhằm giới thiệu, tôn vinh các giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào Cơ Tu, Xơ Đăng, Giẻ Triêng, Cor đang sinh sống tại khu vực miền núi phía Tây thành phố.

Tái hiện đời sống và tín ngưỡng các dân tộc thiểu số qua hàng trăm hình ảnh, hiện vật

Tái hiện đời sống và tín ngưỡng các dân tộc thiểu số qua hàng trăm hình ảnh, hiện vật

Ngày 21/11, tại Bảo tàng tỉnh Bắc Ninh số 1, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh tổ chức khai mạc trưng bày chuyên đề “Kỷ niệm Ngày Di sản Văn hóa Việt Nam 23/11 và kết quả khảo sát, kiểm kê, sưu tầm, tư liệu hóa di sản văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Sán Dìu tỉnh Bắc Ninh”. Sự kiện thu hút sự tham dự của đông đảo đại biểu các sở, ngành, địa phương cùng nhiều nghệ nhân, cán bộ văn hóa, đại diện cộng đồng các dân tộc thiểu số.

Đặc sắc không gian văn hóa nhà dài Ê Đê

Đặc sắc không gian văn hóa nhà dài Ê Đê

Ngày 17/11, tại khuôn viên Bảo tàng tỉnh Đắk Lắk, Bảo tàng tỉnh tổ chức khai mạc không gian trưng bày, trải nghiệm nhà dài truyền thống và tái hiện “Lễ lên nhà mới” của người Ê Đê. Đây là một trong những nét đặc sặc trong đời sống văn hóa của dân tộc Ê Đê trên cao nguyên Đắk Lắk.

Triển lãm ảnh 'Sắc màu các dân tộc Việt Nam'

Triển lãm ảnh 'Sắc màu các dân tộc Việt Nam'

Chiều 15/11, tại Công viên bờ biển Nha Trang (cạnh Tháp Trầm Hương – Quảng trường 2/4), phường Nha Trang, Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) phối hợp với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Khánh Hòa khai mạc trưng bày triển lãm 250 bức ảnh với chủ đề “Sắc màu các dân tộc Việt Nam”. Đây là hoạt động góp phần gìn giữ, tôn vinh, lan tỏa và phát huy những giá trị văn hóa đặc sắc, quý báu của các dân tộc Việt Nam.

Gìn giữ sợi dây văn hóa kết nối quá khứ với hiện tại

Gìn giữ sợi dây văn hóa kết nối quá khứ với hiện tại

Múa dân gian của đồng bào các dân tộc thiểu số Tây Nguyên không chỉ là loại hình nghệ thuật mà còn là biểu tượng văn hóa gắn bó mật thiết với đời sống tinh thần, tín ngưỡng và phong tục của cộng đồng. Tại tỉnh Đắk Lắk, thời gian qua, ngành Văn hóa đã nỗ lực gìn giữ và lan tỏa những điệu múa, nhịp xoang của các dân tộc để tiếp tục “giữ hồn” múa dân gian Tây Nguyên.

Di sản văn hóa Dao trên sân khấu: Từ nghệ thuật đến du lịch bền vững

Di sản văn hóa Dao trên sân khấu: Từ nghệ thuật đến du lịch bền vững

Với mục tiêu gìn giữ, trao truyền và quảng bá những giá trị văn hóa của người Dao, thông qua nghệ thuật trình diễn kết hợp công nghệ hiện đại như ánh sáng, sắp đặt sân khấu, 3D mapping, nhưng vẫn tôn trọng nguyên bản văn hóa…, vở diễn thực cảnh “Thiêng”, diễn ra tại Sân Quần (Sa Pa, Lào Cai), đã trở thành sự kiện đặc biệt, không chỉ bởi quy mô và công nghệ trình diễn hiện đại, mà bởi thông điệp sâu sắc về văn hóa, niềm tin và bản sắc dân tộc.