Giải thưởng Tạ Quang Bửu 2021: Nghiên cứu chế phẩm sinh học thân thiện với môi trường, phát triển bền vững ngành thủy sản

Giải thưởng Tạ Quang Bửu 2021: Nghiên cứu chế phẩm sinh học thân thiện với môi trường, phát triển bền vững ngành thủy sản

Giải thưởng Tạ Quang Bửu là giải thưởng hàng năm của Bộ Khoa học và Công nghệ nhằm khích lệ, tôn vinh các nhà khoa học có thành tựu nổi bật trong nghiên cứu cơ bản thuộc lĩnh vực khoa học tự nhiên và kỹ thuật. Giải thưởng Tạ Quang Bửu năm 2021 có 4 đề cử cho hai giải thưởng chính và hai giải thưởng trẻ của hai ngành khoa học là: khoa học trái đất và sinh học nông nghiệp.

Là một trong hai đề cử giải thưởng chính của Giải thưởng Tạ Quang Bửu năm 2021, công trình khoa học “Bổ sung beta-glucan trong khẩu phần cải thiện năng suất tăng trưởng, số lượng vi khuẩn Vibrio, các thông số huyết học và khả năng chống stress của cá chim vây ngắn Trachinotus ovatus Linnaeus, 1758” của Tiến sỹ Đỗ Hữu Hoàng, Viện Hải dương học (Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam) và các cộng sự Huỳnh Minh Sang, Nguyễn Thị Thanh Thủy được đánh giá là nghiên cứu đầu tiên ở Việt Nam và thế giới về việc tính toán hàm lượng chất beta-glucan tối ưu đem lại hiệu quả sinh trưởng tốt nhất trên cá chim vây ngắn, một loại hải sản nuôi có tiềm năng kinh tế lớn.

Giá trị thực tiễn cao


Hiện nay, nhu cầu thủy hải sản của con người ngày càng tăng trong khi nguồn lợi tự nhiên đang giảm sút. Vì vậy, ngành nuôi trồng thủy hải sản phát triển nhanh và đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp thực phẩm cho con người. Trong nuôi trồng thủy hải sản, việc sử dụng kháng sinh nhằm nâng cao sức khỏe, sản lượng nhưng gây hại đến môi trường, sức khỏe con người nên bị cấm sử dụng ở nhiều nước châu Âu và Việt Nam. Do vậy, việc nghiên cứu tìm kiếm các chất thay thế kháng sinh là vấn đề quan trọng để phát triển bền vững ngành thủy sản được các nhà khoa học và quản lý quan tâm.

Beta-glucan là một trong những chế phẩm sinh học có tác dụng tăng cường hệ miễn dịch, nâng cao khả năng chống lại các tác nhân gây bệnh trên nhiều loài thủy sản, không gây tác hại cho môi trường cũng như sức khỏe con người, mang lại hiệu quả cao trên nhiều loài thủy hải sản khác nhau. Beta-glucan là một trong những chất kích thích miễn dịch đã được công bố tại các công trình nghiên cứu trên thế giới. Mặc dù lợi ích của beta-glucan đã được phát hiện trên nhiều đối tượng thủy hải sản nhưng riêng đối với loài cá chim vây ngắn chưa có công trình nghiên cứu nào, vì vậy, nhóm nghiên cứu đã thực hiện đề tài đánh giá ảnh hưởng của beta-glucan lên sinh trưởng và sức khỏe của cá chim vây ngắn.

Tiến sỹ Đỗ Hữu Hoàng cho biết, việc sử dụng beta-glucan trên cá nuôi được nhiều nhà khoa học nghiên cứu và chỉ ra hiệu quả như tăng sinh trưởng, tỉ lệ sống, nâng cao sức khỏe, làm tăng năng suất cá nuôi, nhưng chưa có báo cáo trong nước và trên thế giới về tác dụng có hại của beta-glucan đối với vật nuôi và môi trường. Xuất phát từ nhu cầu thực tiễn, xu thế phát triển nuôi trồng trên thế giới và Việt Nam, nhóm nghiên cứu đã đề xuất nghiên cứu áp dụng beta-glucan trên cá chim vây ngắn, là đối tượng nuôi mới, có giá trị kinh tế cao.

Hiện ở Việt Nam, các nghiên cứu về beta-glucan đã xuất hiện nhưng vẫn còn rất hạn chế, mới chỉ có một vài nghiên cứu xuất bản trong nước khi áp dụng trên cá tra của Đại học Nông Lâm, Đại học Cần Thơ hay cá mú ở Viện nghiên cứu nuôi trồng thủy sản III, Đại học Nha Trang... Trong khi đó, mỗi loại cá tôm lại có nhu cầu bổ sung beta-glucan khác nhau, chưa kể đến hàm lượng bổ sung cũng phụ thuộc vào các giai đoạn phát triển vật nuôi, tình trạng sinh lý của từng loài. Bên cạnh đó, cá chim vây ngắn là một đối tượng nuôi biển mới chưa từng được nghiên cứu với chế phẩm sinh học này, có nhiều tiềm năng, sinh trưởng nhanh, chất lượng thịt thơm ngon và giá trị kinh tế cao - nhưng chỉ sinh sản một năm một lần vào sau Tết Nguyên đán.

Nhóm nghiên cứu tìm hiểu nhiều nơi để tìm cá giống có sức khỏe tốt, kích thước đồng đều để thí nghiệm và xác định được công thức nền đáp ứng các yêu cầu đặt ra với sự phối trộn của bột cá, gluten, đậu tương, dầu cá, chất kết dính, khoáng chất tổng hợp, vitamin tổng hợp và tinh bột ngô theo một tỉ lệ thích hợp cho cá.

Tiến sỹ Đỗ Hữu Hoàng và các cộng sự đã nỗ lực tổng hợp tài liệu để chọn lựa công thức thức ăn nền có các thành phần không có hoặc chứa rất ít beta-glucan; tìm ra dao động hàm lượng beta-glucan đã sử dụng trên các đối tượng thủy hải sản khác để tiến hành thí nghiệm hàm lượng beta-glucan bổ sung vào thức ăn cho cá chim vây ngắn.

Tiến sỹ Đỗ Hữu Hoàng cho biết, từ năm 2019, nhóm đã thực hiện đánh giá hiệu quả sử dụng dinh dưỡng và sử dụng thức ăn của cá chim vây ngắn cũng như hệ số chuyển đổi thức ăn FCR. Sau đó, nhóm thực hiện nghiên cứu đánh giá hiệu quả của việc kết hợp chất beta-glucan với chất mannan oligosaccharides lên sinh trưởng, miễn dịch cũng như biểu hiện gen của cá chim vây ngắn để có thể có những khuyến cáo thiết thực cho người dân.

Thành tựu khoa học được đánh giá cao


Giáo sư, Tiến sỹ Nguyễn Ngọc Lâm, Viện Hải dương học (Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam), thành viên Hội đồng khoa học Quỹ Nafosted - Đơn vị tài trợ Công trình “Bổ sung beta-glucan trong khẩu phần cải thiện năng suất tăng trưởng, số lượng vi khuẩn Vibrio, các thông số huyết học và khả năng chống stress của cá chim vây ngắn Trachinotus ovatus Linnaeus, 1758” cho biết: Kết quả nghiên cứu của công trình không những mang lại ý nghĩa về mặt khoa học khi biết tốc độ sinh trưởng của vật nuôi giảm theo tuổi hay kích thước của chúng. Đồng thời, giá trị thực tiễn mà nghiên cứu này mang lại là không cần thiết phải bổ sung nhiều hơn nhu cầu thực tế của cá nuôi. Mặt khác, nghiên cứu bổ sung beta-glucan làm giảm số lượng vi khuẩn Vibrio trong ruột cá đã khẳng định hiệu quả của beta-glucan lên sức khỏe cá nuôi, hạn chế sự phát triển vi khuẩn gây bệnh Vibrio và còn có ý nghĩa nâng cao chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm đối với cá nuôi cho ăn thức ăn có bổ sung beta-glucan.

Công trình “Bổ sung beta-glucan trong khẩu phần cải thiện năng suất tăng trưởng, số lượng vi khuẩn Vibrio, các thông số huyết học và khả năng chống stress của cá chim vây ngắn Trachinotus ovatus Linnaeus, 1758” của Tiến sỹ Đỗ Hữu Hoàng và cộng sự được Tạp chí Fish & Shellfish Immunology - một tạp chí có uy tín quốc tế trong lĩnh vực khoa học về nước đăng tải.

Kết quả đề tài cho thấy, cá ăn bổ sung hàm lượng beta-glucan thích hợp sẽ chống chịu cao hơn với sự giảm độ mặn, điều này mang lại ý nghĩa thực tiễn to lớn vì bổ sung beta-glucan có thể giúp cá nuôi tăng sức chống chịu với căng thẳng môi trường, làm giảm tỷ lệ chết, đem lại hiệu quả sản xuất cao cho người nuôi. Đồng thời, bổ sung hàm lượng cần thiết giúp cân đối giá thành thức ăn, tránh sử dụng hàm lượng cao hơn nhu cầu cá nuôi, vừa kiềm hãm sinh trưởng vật nuôi và làm tăng giá thành thức ăn.

Trong nhiều công trình nghiên cứu về chế phẩm sinh học trên cá ở Việt Nam và trên thế giới, rất ít công trình nghiên cứu để tìm ra hàm lượng chất bổ sung tối ưu nhằm đem lại sinh trưởng cao nhất của cá nuôi, nâng cao năng suất và giảm giá thành chi phí sản xuất trong nuôi trồng thủy sản. Vì vậy, công trình đem lại ý nghĩa khoa học và thực tiễn sản xuất cao.

Ở Việt Nam, cá chim vây ngắn là đối tượng nuôi mới, sinh trưởng nhanh, chất lượng thịt thơm ngon và giá trị kinh tế cao. Những năm gần đây, cá chim vây ngắn khoảng từ 0,8-1kg/con được bán với giá 200.000-350.000 đồng/kg.

Để mở rộng ứng dụng, thời gian tới, nhóm nghiên cứu của Tiến sỹ Đỗ Hữu Hoàng sẽ triển khai thực nghiệm trên quy mô nông trại; đồng thời tăng cường tuyên truyền, tập huấn để nâng cao hiệu quả của việc bổ sung beta-glucan, góp phần thúc đẩy việc nuôi cá chim vây ngắn - đối tượng nuôi có chất lượng và giá trị kinh tế cao tại Việt Nam.

Hoàng Nam

(TTXVN)

Có thể bạn quan tâm

Độc đáo mô hình nuôi ngựa bạch bằng dược liệu

Độc đáo mô hình nuôi ngựa bạch bằng dược liệu

Tận dụng những lợi thế sẵn có ở địa phương, Hợp tác xã Mý Dao, xã Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu đã phát triển mô hình nuôi ngựa bạch bằng dược liệu. Cách làm độc đáo này đang mở ra hướng phát triển kinh mới khi cho ra những sản phẩm nông nghiệp an toàn sinh học, giá trị kinh tế cao.

Thu nhập cao từ trồng nhãn chín sớm, trái vụ

Thu nhập cao từ trồng nhãn chín sớm, trái vụ

Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp Ngoan Hậu, xã Chiềng Khương, tỉnh Sơn La đã đầu tư hệ thống tưới nước vảy gốc, áp dụng kỹ thuật vào canh tác, chăm sóc, ghép các giống nhãn chín sớm, trái vụ, sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP. Nhờ đó, giá trị của quả nhãn được nâng lên, có đầu ra ổn định.

OCOP tạo 'cú hích' chuyển đổi từ sản xuất nhỏ lẻ sang chuỗi giá trị

OCOP tạo 'cú hích' chuyển đổi từ sản xuất nhỏ lẻ sang chuỗi giá trị

Tại tỉnh Vĩnh Long, Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) đã tạo “cú hích” thúc đẩy mạnh mẽ sự chuyển đổi từ sản xuất nhỏ lẻ sang chuỗi giá trị bài bản, ứng dụng công nghệ, truy xuất nguồn gốc và cải tiến bao bì... Từ đó, nhiều đặc sản địa phương vươn tầm thành sản phẩm OCOP 4-5 sao, mở rộng thị trường trong nước và hướng tới xuất khẩu.

Nâng tầm tài nguyên bản địa

Nâng tầm tài nguyên bản địa

Nhiều hợp tác xã tại Quảng Ngãi đã phát triển các sản phẩm OCOP từ thế mạnh địa phương, góp phần nâng cao giá trị tài nguyên bản địa, thúc đẩy sản xuất, tăng thu nhập cho người dân và xây dựng nông thôn mới.

Nâng tầm thương hiệu hồ tiêu Gia Lai

Nâng tầm thương hiệu hồ tiêu Gia Lai

Sau nhiều năm gặp khó khăn do giá cả bấp bênh và dịch bệnh gây hại cây trồng, người trồng hồ tiêu tại tỉnh Gia Lai đang bước vào một vụ mùa thắng lợi khi vừa được mùa, vừa được giá. Cùng với đó, các hợp tác xã và doanh nghiệp địa phương cũng đang đẩy mạnh sản xuất theo hướng hữu cơ bền vững, gia tăng giá trị và mở rộng thị trường cho sản phẩm hồ tiêu Gia Lai.

Phong trào 'Bình dân học vụ số' lan tỏa sâu rộng ở vùng cao Điện Biên

Phong trào 'Bình dân học vụ số' lan tỏa sâu rộng ở vùng cao Điện Biên

Nhằm phổ cập kiến thức và kỹ năng số cho mọi tầng lớp nhân dân, đặc biệt là vùng sâu, vùng xa, nơi người dân ít tiếp xúc với công nghệ, tại tỉnh Điện Biên, phong trào “Bình dân học vụ số” đang được triển khai và lan tỏa sâu rộng. Điều này không chỉ giúp người dân vùng cao chủ động tiếp cận và làm chủ công nghệ số, mà còn hình thành cộng đồng thích ứng với chuyển đổi số, góp phần phục vụ hiệu quả công cuộc chuyển đổi số quốc gia.

Biến nông sản ít giá trị thành sản phẩm OCOP

Biến nông sản ít giá trị thành sản phẩm OCOP

Tận dụng các nguồn nguyên liệu sẵn có tại địa phương, nhất là các loại nông sản có giá trị kinh tế thấp, nhiều người dân ở tỉnh An Giang đã đầu tư phát triển ngành nghề sản xuất, chế biến, vừa nâng cao thu nhập gia đình, vừa góp phần tiêu thụ nông sản, tạo việc làm, thu nhập ổn định cho nhiều người dân khu vực nông thôn.

Chuyển đổi số tạo đà phát triển cho các hợp tác xã

Chuyển đổi số tạo đà phát triển cho các hợp tác xã

Tại tỉnh Cà Mau, chuyển đổi số đã và đang đóng vai trò quan trọng trong sản xuất, kinh doanh của các hợp tác xã khi góp phần thay đổi phương thức sản xuất, giải phóng sức lao động; giúp các hợp tác xã nâng cao năng lực cạnh tranh, hiệu quả sản xuất, tham gia vào chuỗi giá trị. Với tầm quan trọng như vậy, Liên minh Hợp tác xã tỉnh Cà Mau đang đẩy mạnh các giải pháp để giúp các hợp tác xã thực hiện thành công chuyển đổi số, nâng cao hiệu quả sản xuất, kinh doanh.

Chuyển đổi cây trồng cho hiệu quả cao trên vùng phèn trũng

Chuyển đổi cây trồng cho hiệu quả cao trên vùng phèn trũng

Long Hưng là xã được hợp nhất trên cơ sở 2 xã Long Hưng và Hưng Phú, thuộc thành phố Cần Thơ. Địa bàn xã nằm trên vùng phèn trũng cách trung tâm thành phố Cần Thơ hơn 40 km. Xã có diện tích gần 80 km2, dân số hơn 33.500 người, là xã thuần nông nên nên điều kiện kinh tế - xã hội, đi lại còn rất nhiều khó khăn, nhất là sau khi hợp nhất.

Vùng chuyên canh mắc ca ở xã vùng biên Lâm Đồng

Vùng chuyên canh mắc ca ở xã vùng biên Lâm Đồng

Với hơn 1.500 ha đất trồng mắc ca, xã Quảng Trực đã hình thành một vùng chuyên canh với diện tích, sản lượng lớn nhất tỉnh Lâm Đồng. Loại cây này cũng giúp nhiều hộ đồng bào dân tộc thiểu số thoát nghèo, và góp phần nâng cao độ che phủ rừng tại nơi phên dậu Tổ quốc.

Hợp tác xã ở Điện Biên chủ động chuyển đổi, tăng giá trị sản xuất

Hợp tác xã ở Điện Biên chủ động chuyển đổi, tăng giá trị sản xuất

Trước những biến động của thị trường, giá cả nông sản thiếu ổn định, nhiều hợp tác xã trên địa bàn tỉnh Điện Biên đã chủ động tìm hướng đi mới: mạnh dạn chuyển đổi cơ cấu cây trồng, áp dụng kỹ thuật hiện đại, mở rộng kênh bán hàng trực tuyến. Những giải pháp này không chỉ giúp nâng cao giá trị sản xuất mà còn góp phần tăng thu nhập, cải thiện đời sống cho thành viên, người lao động địa phương.

Cơ cấu mùa vụ sản xuất tránh hạn và mặn xâm nhập mặn

Cơ cấu mùa vụ sản xuất tránh hạn và mặn xâm nhập mặn

Sóc Trăng là địa phương trực tiếp và chịu ảnh hưởng của biến đổi khí hậu (hạn hán và nước mặn xâm nhập) đến sản xuất nông nghiệp. Chính vì vậy, ngành chức năng tỉnh đã xây dựng kế hoạch cơ cấu mùa vụ sản xuất trong năm đối với từng địa phương, đem lại hiệu quả cho nhiều hộ nông dân.

Nuôi cá tầm - hướng đi xóa nghèo cho đồng bào vùng cao

Nuôi cá tầm - hướng đi xóa nghèo cho đồng bào vùng cao

Sau nhiều năm cố gắng, nỗ lực với nghề nuôi cá tầm, ông Giàng A Hồ ở bản Xím Vàng, xã Xím Vàng, huyện Bắc Yên (Sơn La) đã thoát nghèo, từng bước vươn lên trở thành hộ khá. Ông trở thành tấm gương trong phát triển kinh tế gia đình của cộng đồng các dân tộc vùng cao nơi còn rất nhiều khó khăn.

Đẩy mạnh chế biến sâu, nâng cao giá trị nông sản đặc thù

Đẩy mạnh chế biến sâu, nâng cao giá trị nông sản đặc thù

Để thiết lập chuỗi liên kết chặt chẽ từ khâu sản xuất đến chế biến, nhằm nâng cao chất lượng, đảm bảo truy xuất nguồn gốc và xây dựng thương hiệu sản phẩm để gia tăng giá trị cho nông sản địa phương, tỉnh Ninh Thuận đang tập trung xây dựng các vùng sản xuất nông sản quy mô lớn; đồng thời thu hút doanh nghiệp đầu tư vào công nghiệp chế biến.

Nông dân thu nhập hàng trăm triệu đồng từ mùa chuối 'ngọt'

Nông dân thu nhập hàng trăm triệu đồng từ mùa chuối 'ngọt'

Chuối xiêm là cây trồng chủ lực tại khu vực vùng đệm Vườn quốc gia U Minh Thượng hơn 20 năm qua. Nơi đây được mệnh danh là vương quốc chuối của tỉnh Kiên Giang. Từ đầu năm 2025 đến nay, giá chuối xiêm ở huyện U Minh Thượng duy trì ở mức cao mang lại niềm vui và nguồn thu nhập khá cho người dân.

Chuyển trên 15.800 ha đất lúa kém hiệu quả sang trồng mít xuất khẩu

Chuyển trên 15.800 ha đất lúa kém hiệu quả sang trồng mít xuất khẩu

Nhằm chuyển đổi sản xuất thích ứng biến đổi khí hậu, giảm nhẹ thiên tai những địa bàn canh tác khó khăn, các huyện vùng ngập lũ và vùng Đồng Tháp Mười phía Tây tỉnh Tiền Giang: Cái Bè, Cai Lậy, Châu Thành, Tân Phước, thị xã Cai Lậy đã chuyển trên 15.800 ha đất trồng lúa hiệu quả thấp, bị ảnh hưởng lũ lụt hàng năm trước đây sang trồng mít Thái chuyên canh phục vụ nhu cầu thị trường trong nước và xuất khẩu.

Nâng cao kỹ năng sống cho trẻ em vùng dân tộc thiểu số

Nâng cao kỹ năng sống cho trẻ em vùng dân tộc thiểu số

Sóc Trăng có trên 35% dân số là đồng bào dân tộc thiểu số, trong đó có 30% dân số là đồng bào Khmer. Việc chăm sóc, bảo vệ trẻ em vùng dân tộc thiểu số được quan tâm triển khai thực hiện. Trong dịp Hè năm 2025, ngành chức năng tỉnh Sóc Trăng tổ chức nhiều hoạt động nhằm giúp trẻ em có điều kiện vui chơi, nâng cao kỹ năng sống.

Sản phẩm chuối Gia Lai chinh phục các thị trường khó tính

Sản phẩm chuối Gia Lai chinh phục các thị trường khó tính

Sản phẩm chuối của tỉnh Gia Lai đã có mặt tại nhiều thị trường khó tính như Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Đông… Điều này khẳng định chất lượng và vị thế ngày càng cao của nông sản Việt Nam nói chung và Gia Lai nói riêng trên trường quốc tế. Tuy nhiên, để giữ vững và phát huy thành quả này, các doanh nghiệp trồng cây ăn quả, đặc biệt là chuối cần tuân thủ nghiêm ngặt các quy trình sản xuất, từ khâu chọn giống, trồng, chăm sóc đến khâu thu hoạch và bảo quản.

Điện lực Đắk Nông nâng cao năng lực xử lý sự cố, ứng phó thiên tai

Điện lực Đắk Nông nâng cao năng lực xử lý sự cố, ứng phó thiên tai

Nhằm chủ động ứng phó với thiên tai và nâng cao khả năng xử lý sự cố trên lưới điện, Công ty Điện lực Đắk Nông vừa tổ chức diễn tập phương án phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn năm 2025. Cùng với đó, Công ty cũng triển khai nhiều giải pháp nhằm góp phần nâng cao năng lực ứng phó trước các tình huống bất ngờ do thiên tai gây ra.

Chuyển đổi số là cơ hội để Lào Cai bứt phá, vươn lên

Chuyển đổi số là cơ hội để Lào Cai bứt phá, vươn lên

Ngày 21/5, tại Hội nghị trực tuyến triển khai Kế hoạch hành động thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, triển khai phong trào “Bình dân học vụ số”, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai Trịnh Xuân Trường khẳng định, chuyển đổi số là cơ hội để tỉnh bứt phá vươn lên, rút ngắn khoảng cách với các tỉnh, thành phố phát triển trong cả nước.