Nhà thơ dân tộc Y Phương - Một tài năng đặc biệt, một nhà thơ dân tộc độc đáo

Nhà thơ dân tộc Y Phương - Một tài năng đặc biệt, một nhà thơ dân tộc độc đáo

Thông tin nhà thơ dân tộc Tày Y Phương đột ngột qua đời ở tuổi 74 khiến bạn bè, đồng nghiệp bàng hoàng, tiếc thương.

Nhà thơ dân tộc Y Phương - Một tài năng đặc biệt, một nhà thơ dân tộc độc đáo ảnh 1Nhà thơ Y Phương trong lần giao lưu với học sinh khối 9 trường Đào Duy Từ - Hà Nội (tháng 11/2019). Ảnh: suckhoedoisong.vn

Nhà thơ Y Phương tên thật là Hứa Vĩnh Sước, sinh năm 1948 tại Trùng Khánh, Cao Bằng trong một gia đình dân tộc Tày. Ông nhập ngũ năm 1968, phục vụ trong quân đội đến năm 1981. Sau đó, ông theo học và tốt nghiệp khóa II (1982-1986) Trường Viết văn Nguyễn Du. Năm 1986, ông về công tác tại Sở Văn hóa Thông tin Cao Bằng. Từ năm 1991, ông là Phó Giám đốc Sở Văn hóa Thông tin Cao Bằng. Năm 1993 đến nay, ông là Chủ tịch Hội Văn học nghệ thuật Cao Bằng, Ủy viên Ban Chấp hành, Trưởng Ban Kiểm tra Hội Nhà văn Việt Nam khóa VI.

Ông bắt đầu sự nghiệp thơ ca từ năm 1973, khi những tác phẩm được in trên báo như "Bếp nhà trời", "Dáng một con sông". Trong hơn 30 năm cầm bút của mình, nhà thơ Y Phương đã xuất bản nhiều tác phẩm gồm: Tập kịch "Người của núi" (1982); các tập thơ gồm "Người Núi Hoa" (1982), "Tiếng hát tháng Giêng" (1986), "Lửa hồng một góc" (1987), "Lời chúc" (1991), "Đàn Then" (1996), "Thơ Y Phương" (2002),... Bên cạnh, ông đó còn có 2 tập song ngữ "Vũ khúc Tày" (Tủng Tày) và "Hoa quả chuông" (Bjooc ăn lình); 2 tập tản văn: "Tháng Giêng - tháng Giêng một vòng dao quắm" (2009) và "Kungfu người Co Xàu" (2010).

Ông đã đạt giải Nhất cuộc thi thơ của Tạp chí Văn nghệ Quân đội năm 1984 và Giải thưởng thơ của Hội Nhà văn Việt Nam năm 1987 với tập thơ "Tiếng hát Tháng Giêng". Ông đã được tặng Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật năm 2007.

Theo đánh giá của bạn bè, đồng nghiệp trong giới văn chương, Y Phương là nhà thơ có bản sắc tương đối rõ, một giọng điệu đáng chú ý trong nền thơ Việt Nam nói chung, nền văn học dân tộc thiểu số Việt Nam nói riêng. Ông là một cây bút luôn băn khoăn, trăn trở về ý nghĩa, ý thức giữ gìn giá trị cộng đồng, ông có phong cách riêng bởi khi sáng tác ông luôn đi tìm cái mới, cái độc đáo. Các tác phẩm của ông bao giờ cũng đau đáu tấm lòng hướng về quê hương xứ sở, về mảnh đất mình sinh ra, dân tộc và đất nước mình. Trong đó bài "Nói với con", được in trong sách giáo khoa lớp 9, là tác phẩm tiêu biểu cho phong cách thơ của Y Phương. Tác phẩm này có những lời thơ mang đậm dấu ấn văn hóa người Tày qua các câu từ "Vách nhà ken câu hát", "Sống trên đá", "Sống trong thung", "Lên thác xuống ghềnh"...

Sinh thời, nhà thơ Y Phương đã từng nói, muốn sống đàng hoàng như một con người, phải bám vào văn hóa, phải tin vào những giá trị tích cực vĩnh cửu của văn hóa, phải vượt qua sự ngặt nghèo, đói khổ bằng văn hóa, không viện cớ thiếu thốn khó khăn mà đánh mất đạo đức, văn hóa…

Có lẽ vì vậy mà các tác phẩm của nhà thơ Y Phương đều mang đậm bản sắc dân tộc rất đậm nét và độc đáo. Ông luôn tự hào là một người con của dân tộc Tày và ý thức sâu sắc về những giá trị văn hóa Tày… Vì vậy, nhiều tác phẩm của ông đã tập trung ca ngợi nét đẹp của văn hóa truyền thống, miêu tả ngày lễ tết, giới thiệu phong tục tập quán, tín ngưỡng dân gian, địa danh văn hóa, đặc sản vùng miền, vẻ đẹp của cảnh sắc thiên nhiên… Trên tất cả, thơ Y Phương luôn chứa đựng tình yêu quê hương, bản làng sâu sắc, yêu và tự hào về dân tộc mình… Các tác phẩm của ông đã góp phần làm giàu có và đa dạng thêm nền cho văn học Việt Nam.

Con gái của nhà thơ Y Phương, chị Hứa Nhuệ Anh chia sẻ, cả đời ông gắn với chữ nghĩa, chú trọng văn hóa nguồn cội. Trước khi mất, ông đang thực hiện tác phẩm về chữ Nôm Tày - chữ viết của người Tày. Ông còn nhiều dự định về thơ ca dang dở…

Sự ra đi của ông để lại nhiều tiếc thương trong lòng bạn bè, đồng nghiệp giới văn chương. Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam Nguyễn Quang Thiều chia sẻ, ông bàng hoàng khi nghe tin nhà thơ Y Phương qua đời bởi trước Tết, nhà thơ còn đến Hội nhà văn dự sự kiện và còn nói chuyện vui vẻ với mọi người.

Theo đánh giá của Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam Nguyễn Quang Thiều, nhà thơ Y Phương là một tài năng đặc biệt, ông là tác giả tập thơ "Tiếng hát Tháng Giêng", được trao Giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam năm 1987 và được trao Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật năm 2007.

Nhà thơ Y Phương là một nhà thơ có bản sắc, một giọng điệu đáng chú ý trong nền thơ Việt Nam nói chung và trong nền văn học các dân tộc thiểu số Việt Nam nói riêng. Nét độc đáo đó nằm ở cả nội dung và hình thức. Với Y Phương, thơ của dân tộc Tày nói riêng, thơ Việt Nam nói chung có thêm một giọng điệu mới, phong cách mới.

Theo nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, nhà thơ Y Phương là người dân tộc Tày, ông sống ở Cao Bằng rồi theo con về Hà Nội. Và nhà thơ Nguyễn Quang Thiều luôn cảm thấy những ngọn gió và câu hát tháng Giêng từ núi cao cố hương theo ông về chốn đô thành, ban ngày bị chìm khuất trong ồn ĩ của người và xe nơi thành phố, nhưng đêm đêm lại trỗi dậy thổi qua ngôi nhà ông, làm ông nhiều lúc khóc như một cậu bé Tày ba tuổi và đưa ông về nơi chôn nhau cắn rốn. Nhưng giờ ông đã hoàn toàn được trở về nơi chốn ấy để gặp tổ tiên, ông bà, cha mẹ và chìm đắm trong những câu hát tháng Giêng thánh thiện của xứ sở mình…

Thông tin từ Hội Nhà văn Việt Nam cho biết, lễ viếng nhà thơ Y Phương diễn ra từ từ 16-17 giờ ngày 10/2/2022 (tức ngày 10 tháng Giêng, năm Nhâm Dần) tại Nhà tang lễ Quốc gia, số 5 Trần Thánh Tông, Hà Nội. Lễ truy điệu vào 17 giờ cùng ngày; hỏa táng tại Đài hóa thân Hoàn Vũ, Văn Điển, Hà Nội. Ông được an táng tại quê nhà làng Hiếu Lễ, huyện Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng.

Phương Hà

(TTXVN)

Có thể bạn quan tâm

Bảo tồn các giá trị di sản ở vùng đất Mường Vang

Bảo tồn các giá trị di sản ở vùng đất Mường Vang

Nằm ẩn mình trong thung lũng với cảnh sắc bình dị, nguyên sơ của núi rừng và những thửa ruộng bậc thang lúa đang trổ bông là cụm di tích khảo cổ đặc biệt bãi đá có hình khắc cổ Suối Cỏ (xã Nhân Nghĩa, tỉnh Phú Thọ).

Phát huy vai trò nghệ nhân trong bảo tồn văn hóa dân tộc

Phát huy vai trò nghệ nhân trong bảo tồn văn hóa dân tộc

Điện Biên là vùng đất hội tụ 19 dân tộc anh em cùng chung sống, tạo nên bức tranh văn hóa rực rỡ sắc màu, từ trang phục truyền thống đến phong tục, lễ hội đặc sắc. Nhiều giá trị văn hóa được tôn vinh là di sản của quốc gia, nhân loại. Người thổi niềm đam mê, là “linh hồn sống” của các di sản ấy chính là những nghệ nhân, họ thắp lên ngọn lửa đam mê, gìn giữ và truyền dạy tinh hoa văn hóa, để mạch nguồn di sản mãi lan tỏa, trường tồn cùng thời gian.

Nhiều hoạt động hấp dẫn tại Tháng Văn hóa đường phố Lâm Đồng

Nhiều hoạt động hấp dẫn tại Tháng Văn hóa đường phố Lâm Đồng

Tối 6/9, Tháng Văn hóa đường phố với chủ đề “Lâm Đồng - Hội tụ tinh hoa, Kết nối cảm xúc” đã diễn ra tại phường Phan Thiết. Đây là hoạt động chính nằm trong chương trình “Tháng trải nghiệm điểm đến du lịch tỉnh Lâm Đồng năm 2025” do Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Lâm Đồng tổ chức.

Trưng bày 200 bức ảnh, tư liệu chống rác thải nhựa

Trưng bày 200 bức ảnh, tư liệu chống rác thải nhựa

Ngày 5/9, tại phường Phú Yên (tỉnh Đắk Lắk), Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp với Ban Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh tổ chức trưng bày tư liệu chống rác thải nhựa; tập huấn công tác thông tin đối ngoại, tuyên truyền chủ quyền biên giới biển, đảo Việt Nam.

Rực rỡ sắc màu văn hóa dân tộc trong chuỗi sự kiện "Vui Tết độc lập"

Rực rỡ sắc màu văn hóa dân tộc trong chuỗi sự kiện "Vui Tết độc lập"

Từ ngày 30/8 đến 2/9/2025, tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Hà Nội), diễn ra chuỗi hoạt động đặc sắc với chủ đề “Vui Tết độc lập”, nhân dịp kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9. Sự kiện có sự tham gia của gần 200 nghệ nhân, đồng bào đến từ 18 dân tộc trên cả nước, tái hiện không gian văn hóa truyền thống qua phiên chợ vùng cao, trình diễn dân ca, dân vũ, ẩm thực, trò chơi dân gian, giới thiệu sản vật địa phương...Ảnh: Vân Chi/TTXVN

80 năm Quốc khánh: Đa dạng hoạt động văn hóa, trải nghiệm tại Đắk Lắk

80 năm Quốc khánh: Đa dạng hoạt động văn hóa, trải nghiệm tại Đắk Lắk

Dịp Quốc khánh 2/9 năm nay, tỉnh Đắk Lắk sôi động với nhiều hoạt động văn hóa nghệ thuật đặc sắc. Các chương trình không chỉ tạo không gian vui tươi, gắn kết cộng đồng mà còn mang đến cho du khách những trải nghiệm mới mẻ về vùng đất và con người nơi đây. Qua đó, hình ảnh Đắk Lắk ngày càng thêm gần gũi, hấp dẫn trong mắt bạn bè và du khách gần xa.

Tôn vinh, lan tỏa giá trị của di sản Then

Tôn vinh, lan tỏa giá trị của di sản Then

Chiều 31/8, tại tỉnh Thái Nguyên, Bảo tàng Văn hóa các dân tộc Việt Nam phối hợp với Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Việt Bắc; Trung tâm cung ứng dịch vụ xã Bình Liêu, tỉnh Quảng Ninh; Hội Tinh hoa Việt Nam đến từ Cộng hòa Pháp tổ chức chương trình nghệ thuật “Sắc Then Việt Bắc”. Sự kiện với sự tham gia của nhiều nghệ nhân, nghệ sỹ, nhà nghiên cứu và đông đảo công chúng yêu mến di sản Then.

Khai mạc Lễ hội Tinh hoa đại ngàn - Biển xanh hội tụ năm 2025

Khai mạc Lễ hội Tinh hoa đại ngàn - Biển xanh hội tụ năm 2025

Kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám thành công và Quốc khánh 2/9, tối 29/8, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Gia Lai tổ chức khai mạc Lễ hội Tinh hoa đại ngàn - Biển xanh hội tụ năm 2025 với chủ đề: "Khát vọng biển xanh - Đại ngàn tỏa sáng".

Hát Xoan - Di sản lan tỏa từ miền đất Tổ

Hát Xoan - Di sản lan tỏa từ miền đất Tổ

Trong kho tàng nghệ thuật dân gian Việt Nam, Hát Xoan Phú Thọ là loại hình độc đáo, gắn liền với tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương - cội nguồn dựng nước của dân tộc. Với giai điệu mộc mạc, ca từ dung dị nhưng giàu chiều sâu văn hóa, Hát Xoan không chỉ phản ánh đời sống tinh thần của cư dân vùng đất Tổ mà còn góp phần khẳng định bản sắc Việt Nam trên bản đồ di sản thế giới.

Độc đáo ngôi đình có một không hai ở Đồng Tháp

Độc đáo ngôi đình có một không hai ở Đồng Tháp

Hai cây bồ đề buông rễ ôm toàn bộ ngôi đình là một trong những nét độc đáo, cổ kính của đình Tân Đông ở xã Tân Đông, tỉnh Đồng Tháp. Hơn 100 năm qua, dù qua nhiều lần trùng tu, tôn tạo nhưng các giá trị lịch sử, văn hóa của ngôi đình này vẫn còn vẹn nguyên đến hôm nay. Ngày nay, đình Tân Đông là một trong những địa điểm thu hút, đón khách tham quan, du lịch nổi tiếng ở xã Tân Đông, tỉnh Đồng Tháp.

Trên 2.500 người sẽ tham gia màn đại xòe trong Tết Độc lập

Trên 2.500 người sẽ tham gia màn đại xòe trong Tết Độc lập

Ban Tổ chức Tết Độc lập tỉnh Lai Châu cho biết, chương trình Tết Độc lập năm 2025 tại xã Than Uyên ở quy mô cấp tỉnh sẽ diễn ra từ ngày 30/8 đến hết ngày 2/9. Chủ tịch UBND xã Than Uyên Phan Văn Ngọc nêu rõ, điểm nhấn trong dịp Tết Độc lập năm nay là màn đại xòe, với sự tham gia của trên 2.500 người. Trước khi diễn ra màn múa xòe sẽ diễn ra màn múa khèn, múa ô của dân tộc Mông.

Lào Cai: Xây dựng văn hóa trở thành động lực phát triển bền vững

Lào Cai: Xây dựng văn hóa trở thành động lực phát triển bền vững

“Trong giai đoạn phát triển mới, ngành Văn hóa cần nhận thức sâu sắc văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, là cội nguồn sức mạnh nội sinh, là động lực thúc đẩy phát triển bền vững. Xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, gắn với nâng cao chỉ số hạnh phúc của nhân dân, chính là con đường đưa Lào Cai vươn lên phát triển xanh, hài hòa, bản sắc và hạnh phúc, trở thành một cực tăng trưởng mới, một trung tâm kết nối kinh tế - văn hóa của cả vùng”. Đó là nội dung được Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh Lào Cai Trịnh Xuân Trường nhấn mạnh tại Lễ kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống ngành Văn hóa (28/8/1945 - 28/8/2025) diễn ra sáng 24/8.

'Vui Tết Độc lập' tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam

'Vui Tết Độc lập' tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam

Thông tin từ Cục Văn hóa các dân tộc Việt Nam (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) cho biết, từ ngày 30/8-2/9, tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đoài Phương, Hà Nội), sẽ diễn ra nhiều hoạt động văn hóa, nghệ thuật chào mừng kỷ niệm 80 năm Quốc khánh 2/9.

Tập thơ Gia huấn ca nam được sáng tác theo thể loại Brahmakite (thể thơ 5-6 chữ), một thể thơ truyền thống phổ biến trong văn học dân gian Khmer. Ảnh: Sơn Hên

Giá trị giáo dục độc đáo trong "Gia huấn ca nam" của người Khmer Nam Bộ

“Gia huấn ca nam” là tác phẩm thơ giáo huấn đặc sắc của người Khmer Nam Bộ, được truyền từ đời này sang đời khác để răn dạy nam giới về đạo lý, nhân cách và cách ứng xử trong gia đình, xã hội. Với ngôn ngữ giản dị, thể thơ truyền thống dễ thuộc, dễ nhớ, tác phẩm được dạy trong gia đình, chùa chiền và trường học. Không chỉ mang giá trị đạo đức, “Gia huấn ca nam” còn là nền tảng văn hóa giáo dục, đồng thời là kho tàng tri thức dân gian của cộng đồng người Khmer.

Nhiều hoạt động sôi nổi tại Ngày hội văn hóa, thể thao tôn giáo tại Thái Nguyên

Nhiều hoạt động sôi nổi tại Ngày hội văn hóa, thể thao tôn giáo tại Thái Nguyên

Ngày 20/8, Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Thái Nguyên phối hợp với các sở, ngành, địa phương, các tổ chức tôn giáo trên địa bàn tổ chức Ngày hội văn hóa, thể thao tôn giáo lần thứ IV năm 2025, với sự tham gia của hơn 400 vận động viên là chức sắc, chức việc, nhà tu hành và tín đồ các tôn giáo.

Giữ gìn giá trị văn hóa từ lớp học tiếng Khmer

Giữ gìn giá trị văn hóa từ lớp học tiếng Khmer

Mỗi dịp hè, nhiều điểm chùa Phật giáo Nam tông Khmer tại thành phố Cần Thơ tổ chức các lớp dạy chữ Khmer cho học sinh đồng bào dân tộc thiểu số. Các lớp học này giúp truyền dạy tiếng nói, chữ viết, góp phần giữ gìn, phát huy những giá trị truyền thống, văn hóa tốt đẹp của đồng bào Khmer qua từng thế hệ.

Sóc Bom Bo - Không gian văn hóa S’tiêng sống động

Sóc Bom Bo - Không gian văn hóa S’tiêng sống động

Sóc Bom Bo (xã Bom Bo, tỉnh Đồng Nai) là địa danh đã đi vào lịch sử hào hùng của dân tộc trong cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ cứu nước. Tiếng chày trên Sóc Bom Bo không chỉ là âm thanh của sự sống mà còn là biểu tượng của tinh thần đoàn kết, ý chí kiên cường của quân và dân nơi đây. Ngày nay, du khách đến Bom Bo vẫn có thể nghe thấy tiếng chày, tiếng cồng chiêng vang vọng khắp nơi, cảm nhận rõ nét hơi thở văn hóa và lịch sử trên mảnh đất anh hùng.

Nghệ nhân Thạch Tung truyền dạy cách đánh trống Chhay Dăm cho em Thạch Sen, con út trong gia đình

Người giữ nhịp trống Chhay Dăm nơi phum sóc

Mỗi dịp lễ hội về trên phum sóc, tiếng trống Chhay Dăm lại vang lên rộn ràng qua đôi tay điêu luyện của nghệ nhân Thạch Tung. Ông đã dành hơn nửa đời mình gắn bó với điệu múa trống truyền thống, góp phần gìn giữ và truyền lửa đam mê văn hóa Khmer cho thế hệ trẻ.