Phú Yên bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa dân tộc thiểu số

Trình diễn trống đôi đồng bào Ba Na ở huyện Đồng Xuân (Phú Yên). Ảnh: TTXVN phát
Trình diễn trống đôi đồng bào Ba Na ở huyện Đồng Xuân (Phú Yên). Ảnh: TTXVN phát

Vùng đồng bào dân tộc thiểu số miền núi Phú Yên là địa bàn cư trú lâu đời của 3 dân tộc chính gồm Ê Đê, Chăm và Ba Na. Đến nay, cộng đồng các dân tộc phát triển đa dạng và phong phú với 33 dân tộc anh em, trong đó có 32 dân tộc thiểu số, trên 60.000 người sinh sống, chiếm gần 7% dân số toàn tỉnh. Mỗi dân tộc có sắc thái văn hóa riêng, góp phần tạo nên sự đa dạng, phong phú cho nền văn hóa của địa phương.

Phú Yên bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa dân tộc thiểu số ảnh 1Trình diễn trống đôi đồng bào Ba Na ở huyện Đồng Xuân (Phú Yên). Ảnh: TTXVN phát

Đa dạng văn hóa

Ngày hội Đoàn kết thanh niên dân tộc thiểu số tỉnh Phú Yên do Tỉnh Đoàn và Ban Dân tộc tỉnh phối hợp tổ chức tại huyện Sông Hinh có sự tham gia của hơn 300 đoàn viên đến từ các xã Ea Lâm, Ea Bar, Ea Ly và Ea Lâm. Bên cạnh tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật, Ngày hội còn là dịp để các bạn trẻ người đồng bào dân tộc thiểu số nơi đây trình diễn trang phục, nhạc cụ truyền thống và giao lưu văn hóa.

Chị Ksor Hờ BLứ, người Ê Đê, xã Ea Ly cho biết, tham gia Ngày hội Đoàn kết thanh niên dân tộc thiểu số tỉnh Phú Yên, chị chọn trang phục truyền thống của dân tộc mình để biểu diễn văn nghệ và tham gia các phần thi. Bộ trang phục này là thành quả của người Ê Đê bao đời nay và thường được mặc trong dịp lễ hội, ngày trọng đại trong gia đình. Chị BLứ tự hào khi khoác trên mình bộ trang phục của đồng bào và luôn luôn biết ơn, ghi nhớ các thế hệ đi trước đã để lại nét văn hóa truyền thống đặc sắc này.

Trong văn hóa của người Ê Đê tại Phú Yên, bộ trang phục truyền thống được dệt bằng thổ cẩm từ những người thợ tỉ mẩn, tinh tế và thường có hai màu chủ đạo là đen và chàm. Áo của phụ nữ có thiết kế xẻ ngang từ bờ vai trái sang bờ vai phải. Khi mặc, áo ôm sát vào thân hình các cô gái và buông xuôi dài đến thắt lưng. Tay áo ngắn, tương đối hẹp, phần cổ áo cao, rộng và dễ mặc. Trên nền màu chàm, áo được trang trí bằng đường viền kết hợp dải hoa văn nhỏ bằng sợi màu đỏ, trắng, vàng ở cổ áo, bả vai, cánh tay, cửa tay và gấu áo.

Theo Phó Bí thư Tỉnh Đoàn Võ Duy Kha, huyện Sông Hinh là nơi sinh sống lâu đời của nhiều dân tộc thiểu số. Đồng bào nơi đây đã tạo nên đời sống văn hóa phong phú, độc đáo. Đặc biệt là các di sản văn hóa vật thể và phi vật thể như cồng chiêng, đàn tính, tù và, các bộ sử thi và trang phục truyền thống bằng thổ cẩm. Trang phục thổ cẩm của đồng bào thiểu số nơi đây có nhiều nét đặc trưng bởi hoa văn trang trí cầu kỳ và màu sắc tươi đẹp. Nét sinh hoạt văn hóa cộng đồng tại các nhà rông ở từng buôn, làng góp phần giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa riêng của từng dân tộc anh em trên địa bàn. Ngày hội được tổ chức là dịp để các dân tộc giao lưu, học hỏi và phát huy giá trị truyền thống.

Trong các dịp lễ hội như đâm trâu, mừng lúa mới hay Ngày hội đại đoàn kết dân tộc, đồng bào Ba Na, Chăm tại huyện Đồng Xuân trình diễn nghệ thuật mùa trống đôi và cồng chiêng. Đây là nét văn hóa truyền thống độc đáo, toát lên sự phóng khoáng, ngẫu hứng, món ăn tinh thần không thể thiếu của đồng bào thiểu số nơi đây.

Phú Yên bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa dân tộc thiểu số ảnh 2Văn hóa cồng chiêng của đồng bào dân tộc thiểu số tại Phú Yên. Ảnh: TTXVN phát

Theo ông Đoàn Văn Tươi, già làng người Ba Na thuộc xã Đa Lộc (huyện Đồng Xuân), trống đôi gồm trống đực và trống cái. Người múa trống đôi phải là nam giới có sức khỏe tốt bởi trong quá trình múa trống, họ phải thực hiện, kết hợp nhuần nhuyễn các động tác phức tạp.

Nghệ thuật trình diễn trống đôi kết hợp với cồng ba, chiêng năm của người Chăm và Ba Na (huyện Đồng Xuân) được công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể quốc gia vào tháng 2/2016. Nghệ thuật này đã và đang trở thành sản phẩm du lịch cộng đồng độc đáo của vùng đồng bào dân tộc thiểu số miền núi Phú Yên, thu hút đông đảo du khách tham gia tìm hiểu, trải nghiệm, góp phần vào sự phát triển văn hóa, du lịch địa phương. Do đó, việc bảo tồn và phát huy các giá trị của nghệ thuật trống đôi, cồng ba, chiêng năm là cần thiết, cấp bách.

Phát huy giá trị

Ngành Văn hóa tỉnh Phú Yên và các địa phương luôn quan tâm, thực hiện nhiều chủ trương, chính sách nhằm giữ gìn, phát huy giá trị văn hóa đặc sắc của đồng bào dân tộc thiểu số miền núi.

Để bảo tồn và phát triển Di sản văn hóa phi vật thể trống đôi, cồng ba, chiêng năm, UBND huyện Đồng Xuân thực hiện nhiều đề án về phát triển văn hóa, du lịch gắn với nghệ thuật này. Địa phương tích cực tuyên truyền, vận động người dân tham gia tìm kiếm, sưu tầm và bảo tồn các loại nhạc cụ trống, cồng, chiêng; vệ sinh môi trường, giữ gìn buôn làng xanh sạch đẹp. Ngành Văn hóa huyện phối hợp với các già làng kiện toàn đội cồng chiêng, vận động thanh thiếu niên tham gia. Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch thường xuyên mở lớp tập huấn, truyền dạy cách trình diễn trống đôi, cồng ba, chiêng năm cho con em đồng bào dân tộc thiểu số Chăm và Ba Na tại các buôn, làng ở huyện Đồng Xuân.

Đối với nghề dệt thổ cẩm ở huyện Sông Hinh, địa phương xác định là nghề truyền thống tạo nên giá trị văn hóa đặc trưng trong trang phục truyền thống của người phụ nữ Ê Đê nói riêng và các dân tộc cùng sinh sống nơi đây nói chung. Do vậy, ngành Văn hóa huyện xúc tiến thành lập Câu lạc bộ dệt thổ cẩm với nhiều thành viên tham gia. Địa phương thúc đẩy phát triển du lịch văn hóa cộng đồng, tạo điều kiện cho các sản phẩm từ nghề dệt thổ cẩm thu hút du khách, từng bước tìm được đầu ra ổn định để người dân yên tâm làm nghề, góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc mình.

Phú Yên bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa dân tộc thiểu số ảnh 3 Tiết mục múa truyền thống của người Tày tại Phú Yên. Ảnh: Tường Quân – TTXVN

Theo bà Nguyễn Thị Hồng Thái, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Phú Yên, ngành Văn hóa thực hiện nhiều đề án, kế hoạch, chương trình của UBND tỉnh về bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa miền núi như: Bảo tồn, phát huy trang phục truyền thống các dân tộc thiểu số Việt Nam trong giai đoạn hiện nay; Hoạt động văn hóa, nghệ thuật phục vụ vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo, vùng dân tộc thiểu số giai đoạn 2021 - 2030; Bảo tồn, phát huy giá trị dân ca, dân vũ, dân nhạc của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch giai đoạn 2022 - 2023.

Định kỳ 3 năm, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức Ngày hội Văn hóa, Thể thao và Du lịch các dân tộc thiểu số trên địa bàn. Đây là dịp để cộng đồng dân tộc thiểu số tái hiện lại cuộc sống hằng ngày như: Lễ mừng lúa mới, lễ cầu mưa và các hoạt động văn hóa ý nghĩa khác. Sở tổ chức cho đồng bào dân tộc Chăm tham gia Ngày hội văn hóa Chăm tại tỉnh Ninh Thuận, Tuần Đại đoàn kết các dân tộc - Di sản văn hóa Việt Nam, Ngày hội văn hóa các dân tộc thiếu số miền Trung, Ngày hội trình diễn cây Nêu và giao lưu văn hóa, thể thao, du lịch các dân tộc Việt Nam… tại địa phương và các tỉnh khác trong cả nước.

Bà Nguyễn Thị Hồng Thái chia sẻ thêm, mới đây, vào tháng 7/2023, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch xây dựng kế hoạch thực hiện Dự án Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch trên địa bàn giai đoạn 2023 - 2025 (Dự án 6). Đây là một trong những dự án thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030.

Thực hiện Dự án 6, ngành Văn hóa tỉnh Phú Yên sẽ phối hợp với các địa phương phục dựng Lễ hội Xuống đồng của người Tày, Nùng tại huyện Sông Hinh; tổ chức lớp truyền dạy cồng chiêng tại huyện Sơn Hòa; xây dựng mô hình tìm hiểu, trải nghiệm văn hóa đặc thù dân tộc thiểu số tại huyện Sơn Hòa; xây dựng câu lạc bộ sinh hoạt văn hóa dân gian tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi tại huyện Đồng Xuân; tổ chức lớp tập huấn dệt thổ cẩm tại huyện Đồng Xuân, huyện Sông Hinh…

Các hoạt động này góp phần bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống của các đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh, từng bước thu hẹp khoảng cách về thụ hưởng văn hóa của vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi với vùng đồng bằng.

Tường Quân

(TTXVN)

Có thể bạn quan tâm

Người giữ nhịp dân ca Bru - Vân Kiều giữa đại ngàn Trường Sơn

Người giữ nhịp dân ca Bru - Vân Kiều giữa đại ngàn Trường Sơn

Cứ mỗi buổi chiều đến, trong căn Nhà sinh hoạt văn hóa cộng đồng ở khóm 6, xã Lao Bảo, tỉnh Quảng Trị lại vang lên những âm thanh mộc mạc mà quen thuộc. Đó là tiếng đàn, tiếng hát của lớp học dân ca Bru - Vân Kiều. Giữa không gian ấy, hình ảnh ông Hồ Văn Mang, chỉnh từng câu hát, từng âm, từng vần, bắt từng nhịp đàn, vẫn cần mẫn truyền dạy cho thanh thiếu niên trong bản đã trở nên quen thuộc với bao thế hệ học trò.

Nét văn hóa dân tộc Chứt mở hướng du lịch vùng biên

Nét văn hóa dân tộc Chứt mở hướng du lịch vùng biên

Dân tộc Chứt ở tỉnh Quảng Trị hiện có 2.054 hộ với 8.227 nhân khẩu, sinh sống tập trung chủ yếu tại các xã Kim Phú, Kim Điền, Tuyên Lâm, Dân Hóa và Thượng Trạch. Tỉnh Quảng Trị đang nỗ lực bảo tồn các nét văn hóa dân tộc Chứt thông qua việc xây dựng các Câu lạc bộ văn hóa dân gian, mở ra hướng phát triển du lịch văn hóa vùng biên.

Rộn ràng chợ phiên vùng cao Keo Lôm

Rộn ràng chợ phiên vùng cao Keo Lôm

Trong tiết trời se lạnh của buổi sớm mai nơi vùng cao Na Son (Điện Biên), chợ phiên Keo Lôm bừng lên sức sống khi đồng bào các dân tộc mang nông sản, sản vật rừng xuống chợ trao đổi, mua bán. Phiên chợ được họp vào ngày thứ 7 hàng tuần, không chỉ là nơi giao thương quen thuộc của người dân địa phương mà còn trở thành điểm đến hấp dẫn để du khách khám phá, trải nghiệm những nét văn hóa đặc trưng của vùng cao Điện Biên.

Giữ tiếng chiêng linh thiêng giữa đại ngàn Trường Sơn

Giữ tiếng chiêng linh thiêng giữa đại ngàn Trường Sơn

Giữa đại ngàn Trường Sơn hùng vĩ, ở phía Tây tỉnh Quảng Trị, nơi những ngọn núi trùng điệp xanh mướt nối tiếp nhau trập trùng, có những bản làng bình yên của người Pa Cô, Vân Kiều sinh sống bao đời nay. Ở nơi đây, tiếng hát, tiếng đàn, điệu khèn vẫn ngân vang mỗi buổi sớm, chiều. Giữa nhịp sống hiện đại, vẫn có những con người thầm lặng, bền bỉ cống hiến cả cuộc đời để bảo tồn tiếng hát, điệu múa, tiếng cồng chiêng và linh hồn của núi rừng quê hương. Đó chính là cội nguồn, bản sắc độc đáo riêng của dân tộc không thể nào bị lãng quên.

“Dáng giày nét Giáy”: Khi người trẻ tham gia bảo tồn nghề làm giày truyền thống của người Giáy

“Dáng giày nét Giáy”: Khi người trẻ tham gia bảo tồn nghề làm giày truyền thống của người Giáy

Trước nguy cơ mai một của một trong những di sản văn hóa độc đáo, dự án “Dáng giày nét Giáy” do InterArts Agency thực hiện đã mang đến một hướng tiếp cận mới mẻ thông qua chuỗi hoạt động trải nghiệm thực tế. Nổi bật trong số đó là workshop làm giày thủ công, nơi kết nối các nghệ nhân bản địa với thế hệ trẻ, biến di sản thành chất liệu sáng tạo đầy sức sống trong bối cảnh hiện đại.

Gần 400 nghệ nhân, diễn viên thi tài ở các tiết mục Then cổ

Gần 400 nghệ nhân, diễn viên thi tài ở các tiết mục Then cổ

Tối 26/11 tại Trung tâm Văn hoá - Triển lãm tỉnh, Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch tỉnh Bắc Ninh tổ chức khai mạc Liên hoan hát Then, đàn Tính tỉnh Bắc Ninh lần thứ nhất năm 2025 với chủ đề “Bảo tồn, phát huy nghệ thuật hát Then, đàn Tính các dân tộc Tày, Nùng trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh trong giai đoạn hiện nay”.

Tôn vinh giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào Cơ Tu, Xơ Đăng, Giẻ Triêng, Cor

Tôn vinh giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào Cơ Tu, Xơ Đăng, Giẻ Triêng, Cor

Nhân Ngày Di sản văn hóa Việt Nam (23/11), Bảo tàng Đà Nẵng tổ chức “Ngày hội Di sản văn hóa Đà Nẵng năm 2025” với chủ đề “Đa dạng sắc màu văn hóa vùng cao Đà Nẵng”, nhằm giới thiệu, tôn vinh các giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào Cơ Tu, Xơ Đăng, Giẻ Triêng, Cor đang sinh sống tại khu vực miền núi phía Tây thành phố.

Tái hiện đời sống và tín ngưỡng các dân tộc thiểu số qua hàng trăm hình ảnh, hiện vật

Tái hiện đời sống và tín ngưỡng các dân tộc thiểu số qua hàng trăm hình ảnh, hiện vật

Ngày 21/11, tại Bảo tàng tỉnh Bắc Ninh số 1, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh tổ chức khai mạc trưng bày chuyên đề “Kỷ niệm Ngày Di sản Văn hóa Việt Nam 23/11 và kết quả khảo sát, kiểm kê, sưu tầm, tư liệu hóa di sản văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Sán Dìu tỉnh Bắc Ninh”. Sự kiện thu hút sự tham dự của đông đảo đại biểu các sở, ngành, địa phương cùng nhiều nghệ nhân, cán bộ văn hóa, đại diện cộng đồng các dân tộc thiểu số.

Đặc sắc không gian văn hóa nhà dài Ê Đê

Đặc sắc không gian văn hóa nhà dài Ê Đê

Ngày 17/11, tại khuôn viên Bảo tàng tỉnh Đắk Lắk, Bảo tàng tỉnh tổ chức khai mạc không gian trưng bày, trải nghiệm nhà dài truyền thống và tái hiện “Lễ lên nhà mới” của người Ê Đê. Đây là một trong những nét đặc sặc trong đời sống văn hóa của dân tộc Ê Đê trên cao nguyên Đắk Lắk.

Triển lãm ảnh 'Sắc màu các dân tộc Việt Nam'

Triển lãm ảnh 'Sắc màu các dân tộc Việt Nam'

Chiều 15/11, tại Công viên bờ biển Nha Trang (cạnh Tháp Trầm Hương – Quảng trường 2/4), phường Nha Trang, Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) phối hợp với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Khánh Hòa khai mạc trưng bày triển lãm 250 bức ảnh với chủ đề “Sắc màu các dân tộc Việt Nam”. Đây là hoạt động góp phần gìn giữ, tôn vinh, lan tỏa và phát huy những giá trị văn hóa đặc sắc, quý báu của các dân tộc Việt Nam.

Gìn giữ sợi dây văn hóa kết nối quá khứ với hiện tại

Gìn giữ sợi dây văn hóa kết nối quá khứ với hiện tại

Múa dân gian của đồng bào các dân tộc thiểu số Tây Nguyên không chỉ là loại hình nghệ thuật mà còn là biểu tượng văn hóa gắn bó mật thiết với đời sống tinh thần, tín ngưỡng và phong tục của cộng đồng. Tại tỉnh Đắk Lắk, thời gian qua, ngành Văn hóa đã nỗ lực gìn giữ và lan tỏa những điệu múa, nhịp xoang của các dân tộc để tiếp tục “giữ hồn” múa dân gian Tây Nguyên.

Di sản văn hóa Dao trên sân khấu: Từ nghệ thuật đến du lịch bền vững

Di sản văn hóa Dao trên sân khấu: Từ nghệ thuật đến du lịch bền vững

Với mục tiêu gìn giữ, trao truyền và quảng bá những giá trị văn hóa của người Dao, thông qua nghệ thuật trình diễn kết hợp công nghệ hiện đại như ánh sáng, sắp đặt sân khấu, 3D mapping, nhưng vẫn tôn trọng nguyên bản văn hóa…, vở diễn thực cảnh “Thiêng”, diễn ra tại Sân Quần (Sa Pa, Lào Cai), đã trở thành sự kiện đặc biệt, không chỉ bởi quy mô và công nghệ trình diễn hiện đại, mà bởi thông điệp sâu sắc về văn hóa, niềm tin và bản sắc dân tộc.

Nhiều hoạt động đặc sắc tại Ngày hội văn hóa - Tết cổ truyền dân tộc Hà Nhì

Nhiều hoạt động đặc sắc tại Ngày hội văn hóa - Tết cổ truyền dân tộc Hà Nhì

Ngày 6/11/2025, tại Trung tâm xã biên giới Thu Lũm (Lai Châu) diễn ra nhiều hoạt động văn hóa, văn nghệ đặc sắc tại Ngày hội văn hóa – Tết cổ truyền dân tộc Hà Nhì năm 2026 như: Trình diễn cách thức làm bánh dầy truyền thống, trích đoạn Nghi lễ cúng tổ tiên – chúc Tết ông bà, cha mẹ trong ngày đầu năm mới, nghề thủ công truyền thống, tạo hình trang phục, lễ hội ẩm thực, trình diễn kỹ thuật chế tác nhạc cụ truyền thống... 

Đồng bào Cống nơi biên giới Nậm Kè vui Tết Hoa mào gà

Đồng bào Cống nơi biên giới Nậm Kè vui Tết Hoa mào gà

Khi sắc hoa mào gà rực đỏ trên những sườn đồi, cũng là lúc đồng bào Cống ở xã Nậm Kè, tỉnh Điện Biên nô nức đón Tết Hoa mào gà, hay còn gọi là Tết Hoa. Đây là dịp để bà con sum họp, vui Tết truyền thống, đồng thời gìn giữ và lan tỏa những giá trị văn hóa đặc sắc, thể hiện đời sống tinh thần phong phú, tình đoàn kết của cộng đồng người Cống nơi cực Tây Tổ quốc.

Lan tỏa giá trị văn hóa Đất Tổ, thúc đẩy hợp tác quốc tế

Lan tỏa giá trị văn hóa Đất Tổ, thúc đẩy hợp tác quốc tế

Với vị thế là vùng đất cội nguồn của dân tộc Việt Nam, những năm qua, Phú Thọ đã chủ động, sáng tạo trong ngoại giao văn hóa và đạt được nhiều kết quả quan trọng; góp phần lan tỏa giá trị văn hóa Đất Tổ, thúc đẩy hợp tác quốc tế và phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương.