Đặc sắc trò chơi pháo đất Ninh Giang

Với người dân Ninh Giang, Hải Dương, đặc biệt là bà con làng Trịnh Xuyên, xã Nghĩa An, hội thi pháo đất trở thành món ăn tinh thần không thể thiếu tại mỗi kỳ lễ hội Xuân ở địa phương.

potal-hai-duong-dac-sac-tro-choi-phao-dat-tai-cac-le-hoi-o-huyen-ninh-giang-7905007.jpg
Các pháo thủ làm pháo. Ảnh: Mạnh Tú - TTXVN

Sức hút đặc biệt

Về với Lễ hội đền Tranh và Lễ hội đình Trịnh Xuyên những ngày tháng Hai âm lịch, người dân, du khách như bị cuốn vào không khí sôi động của hội thi pháo đất. Góp mặt trong các đội thi không chỉ là các thanh niên mà có cả những người trung niên khỏe mạnh. Sau khi nặn pháo là phần thi gieo pháo, các pháo thủ sẽ được đồng đội hỗ trợ nâng quả pháo lên, sau đó, pháo thủ chính phụ trách gieo thực hiện động tác gieo quả pháo xuống đất. Manh pháo văng xuống càng dài, tiếng hò reo và vỗ tay càng lớn. Tiếng “nổ” của quả pháo mỗi lần được gieo xuống cộng hưởng với sự cổ vũ của khán giả tạo nên không khí náo nhiệt tưng bừng.

potal-hai-duong-dac-sac-tro-choi-phao-dat-tai-cac-le-hoi-o-huyen-ninh-giang-7905027.jpg
Các pháo thủ chuẩn bị ra pháo. Ảnh: Mạnh Tú - TTXVN

Tại lễ hội đình Trịnh Xuyên, trong dòng người cổ vũ các pháo thủ đội thi của thôn Do Nghĩa thực hiện gieo quả pháo cuối cùng kết thúc phần thi, chúng tôi gặp một cụ ông đang rất chăm chú. Cụ cho biết, năm nay đã bước sang tuổi 91. Cụ biết đến pháo đất từ năm 17 tuổi và ở đâu có hội thi pháo đất đều tham gia cùng thôn đến năm 80 tuổi, sức yếu mới nhường sân chơi cho những lứa pháo thủ trẻ hơn. Tuy không còn tham gia thi đấu nhưng mỗi khi hội làng, nghe tiếng pháo đất rền vang, cụ lại ra sân đình dõi theo và chung vui với mọi người.

Pháo thủ Nguyễn Văn Chiễu, thành viên đội pháo thôn Do Nghĩa - đội vô địch tại hội thi pháo đất Lễ hội đình Trịnh Xuyên hai năm liền (năm 2024 và 2025) chia sẻ, ông biết đến pháo đất từ bé và mê say đến nay, hầu như không năm nào bỏ lỡ hội thi.

Các pháo thủ chuẩn bị ra pháo. Ảnh: Mạnh Tú - TTXVN

Các pháo thủ chuẩn bị ra pháo. Ảnh: Mạnh Tú - TTXVN

“Đầu tiên, tôi chỉ đến hội làng xem các cụ đánh pháo. Về sau, tôi và anh em khác được các cụ chỉ bảo cách chơi, cách lấy đất, làm đất. Trước kia, đất chỉ dùng một năm nhưng những năm gần đây, chúng tôi bảo quản kỹ và đã dùng được 4 năm”, ông Nguyễn Văn Chiễu chia sẻ.

Thôn Trịnh Xuyên nơi có đình Trịnh Xuyên được xem là cái nôi của pháo đất Ninh Giang. Thành tích đội pháo đất thôn Trịnh Xuyên nổi tiếng trong tỉnh bởi truyền thống chơi pháo đất được các thế hệ người dân làng Trịnh Xuyên gìn giữ.

potal-hai-duong-dac-sac-tro-choi-phao-dat-tai-cac-le-hoi-o-huyen-ninh-giang-7905005-1.jpg
Các pháo thủ chuẩn bị ra pháo. Ảnh: Mạnh Tú - TTXVN

Pháo thủ Nguyễn Đức Bôn - đội trưởng đội pháo đất thôn Trịnh Xuyên cho biết, gia đình ông có 9 người, tất cả đều biết chơi pháo đất, kể cả phụ nữ. Ông Bôn năm nay đã 55 tuổi nhưng vẫn rất say mê bộ môn này.

Lý giải về sức hấp dẫn của trò chơi pháo đất, ông Bôn cho biết, không chỉ mang lại sức khỏe cho người dân, trò chơi và hội thi pháo đất còn là chất keo làm gia tăng tình đoàn kết giữa các làng, xã.

Đội pháo thôn Trịnh Xuyên có hơn 30 thành viên. Từ năm 2011 đến nay, đội pháo Trịnh Xuyên đã 8 lần vô địch Hội thi do tỉnh tổ chức.

Bí quyết để vô địch là các thành viên tập luyện rất bền bỉ. Trong đội, anh em rất gắn kết và hiểu ý nhau...

Các pháo thủ ra pháo. Ảnh: Mạnh Tú - TTXVN

Các pháo thủ ra pháo. Ảnh: Mạnh Tú - TTXVN

Đào tạo thế hệ kế cận

Pháo đất là trò chơi dân gian lâu đời xuất phát từ các vùng nông thôn ở Hải Dương. Có nhiều giả thuyết về sự ra đời của trò chơi này. Trong đó, có truyền thuyết kể rằng, trong trận đánh giặc Nguyên Mông năm 1288, để cứu con voi chiến của Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn, nhân dân đã ném đất xuống khúc sông Luộc nơi tiếp giáp Hải Phòng, Thái Bình để voi thoát lên. Về sau, những lúc nông nhàn, người dân thường tụ tập diễn lại cảnh này.

Trong tâm niệm của người dân Hải Dương, trò chơi pháo đất thể hiện tinh thần thượng võ của dân tộc cũng là để trai tráng trong làng rèn luyện sức khỏe. Trong các hội thi, tiếng pháo nổ to sẽ dự báo mùa mùa màng bội thu, công việc thuận lợi.

Hiện nay, nhiều nơi trong tỉnh Hải Dương vẫn gìn giữ, bảo tồn được trò chơi pháo đất như: Nghĩa An, Ứng Hòe, Tân Quang (Ninh Giang), Đức Xương (Gia Lộc), Minh Đức, Quang Khải (huyện Tứ Kỳ)… Thi pháo đất thường được các địa phương tổ chức vào dịp lễ hội tháng Giêng đến hết tháng Ba âm lịch.

potal-hai-duong-dac-sac-tro-choi-phao-dat-tai-cac-le-hoi-o-huyen-ninh-giang-7905019-1.jpg
Màn ra pháo hấp dẫn người xem. Ảnh: Mạnh Tú - TTXVN

Hiện nay, nhiều nơi trong tỉnh Hải Dương vẫn gìn giữ, bảo tồn được trò chơi pháo đất như: Nghĩa An, Ứng Hòe, Tân Quang (Ninh Giang), Đức Xương (Gia Lộc), Minh Đức, Quang Khải (huyện Tứ Kỳ)… Thi pháo đất thường được các địa phương tổ chức vào dịp lễ hội tháng Giêng đến hết tháng Ba âm lịch.

Năm 2023, pháo đất xã Nghĩa An được tỉnh Hải Dương công nhận là sản phẩm OCOP 4 sao thuộc lĩnh vực văn hóa, du lịch. Nghệ nhân Nguyễn Đức Bôn chia sẻ, "từ khi trò chơi pháo đất của địa phương được công nhận là OCOP 4 sao, mọi người rất phấn khởi".

Cùng các đơn vị văn nghệ của thị trấn Ninh Giang, rối nước xã Hồng Phong, trò chơi pháo đất của xã Nghĩa An cùng biểu diễn đã làm phong phú thêm sản phẩm du lịch cho địa phương, thu hút du khách.

potal-hai-duong-dac-sac-tro-choi-phao-dat-tai-cac-le-hoi-o-huyen-ninh-giang-7905002.jpg
Các pháo thủ ra pháo. Ảnh: Mạnh Tú - TTXVN

Các hội thi pháo đất đều nhận được sự ủng hộ tinh thần và vật chất của người dân, du khách đến xem. Đại diện đội pháo đất thôn Trịnh Xuyên cho rằng, để duy trì được môn này, các địa phương rất cần sự hỗ trợ. Đội rất vui mừng vì mới đây, ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch của tỉnh đã về khảo sát, hướng dẫn địa phương hoàn thiện hồ sơ để nhận hỗ trợ của tỉnh thời gian tới. Tin tưởng với sự quan tâm của ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch, các cấp chính quyền địa phương, trò chơi pháo đất - nét đẹp văn hóa trong lễ hội ở các miền quê Ninh Giang, Hải Dương sẽ được gìn giữ, phát triển.

Mạnh Minh

(TTXVN)

Có thể bạn quan tâm

Lạng Sơn: Bảo tồn và quảng bá văn học dân gian của các dân tộc thiểu số

Lạng Sơn: Bảo tồn và quảng bá văn học dân gian của các dân tộc thiểu số

Bảo tồn và phát huy giá trị văn học dân gian các dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn, góp phần xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc… là những vấn đề trọng tâm được phân tích, luận bàn, đưa ra tại Hội thảo: “Nâng cao chất lượng, hiệu quả trong nghiên cứu, sưu tầm, biên soạn tác phẩm, công trình văn học dân gian của các dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh”, do Hội Văn học Nghệ thuật và Nhà báo tỉnh Lạng Sơn tổ chức chiều 18/12.

Kỹ nghệ kéo sợi của phụ nữ Dao

Kỹ nghệ kéo sợi của phụ nữ Dao

Để làm ra được những chiếc áo truyền thống với vẻ đẹp sặc sỡ, tỉ mỉ của phụ nữ Dao ở bản Hùng Pèng, xã Phong Thổ (tỉnh Lai Châu) phải trải qua rất nhiều công đoạn và được làm hoàn toàn thủ công. Trong những công đoạn đó, công đoạn kéo sợi cần phải tỉ mỉ, kỳ công để từ những sợi vải nhỏ, ngắn được đan bện lại với nhau thành những cuộn vải bền đẹp.

Người tiếp lửa đam mê văn hóa dân tộc Cao Lan

Người tiếp lửa đam mê văn hóa dân tộc Cao Lan

Nghệ nhân Nhân dân Sầm Văn Dừn là người dân tộc Cao Lan, ở thôn Mãn Hóa, xã Phú Lương, tỉnh Tuyên Quang. Chứng kiến sự mai một của nhiều giá trị truyền thống theo thời gian, ông luôn trăn trở, tích cực nghiên cứu, học hỏi, sưu tầm, gìn giữ và thực hành các di sản văn hóa truyền thống của dân tộc mình.

Tạo sức sống mới cho di sản văn hóa Chăm

Tạo sức sống mới cho di sản văn hóa Chăm

Với hệ thống đền tháp, lễ hội, làng nghề và kho tàng di sản vật thể, phi vật thể đặc sắc, văn hóa Chăm ở Khánh Hòa không chỉ là dấu ấn lịch sử - văn hóa lâu đời, mà còn đang được bảo tồn, phát huy, gắn với phát triển du lịch và sinh kế cộng đồng, tạo sức sống mới cho di sản văn hóa Chăm trong đời sống đương đại.

Nâng tầm di sản quốc gia 'Nghề làm bánh Pía'

Nâng tầm di sản quốc gia 'Nghề làm bánh Pía'

Chiều 16/12, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch thành phố Cần Thơ tổ chức Hội nghị công bố kết quả thực hiện Đề án Bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể quốc gia nghề thủ công truyền thống “Nghề làm bánh Pía”.

Phát huy hiệu quả các mô hình giáo dục di sản trong trường học

Phát huy hiệu quả các mô hình giáo dục di sản trong trường học

Cùng với việc nâng cao chất lượng dạy học, hiện nay, nhiều trường học trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk ngày càng chú trọng việc đưa văn hóa truyền thống đồng bào dân tộc thiểu số vào trong các chương trình giảng dạy, hoạt động ngoại khóa, ngày hội…; qua đó giúp các em nâng cao ý thức gìn giữ và phát huy các di sản văn hóa đặc sắc của dân tộc mình.

Lễ hội Diều sáo nghệ thuật thu hút đông đảo người dân

Lễ hội Diều sáo nghệ thuật thu hút đông đảo người dân

Lễ hội Diều sáo nghệ thuật Bù Đăng năm 2025 và Chương trình ẩm thực đồng quê đã diễn ra ngày 14/12, tại xã Bù Đăng, tỉnh Đồng Nai. Lễ hội thu hút 20 đội diều sáo nghệ thuật đến từ các câu lạc bộ ở Đồng Nai, Lâm Đồng, TP Hồ Chí Minh, Đăk Lăk, Hải Phòng, Hưng Yên, Tây Ninh… tham gia với hơn 140 diều. Tại Lễ hội các đội tham gia dự thi ở 3 hạng mục: Thi diều vượt câu liêm, Thi diều đẹp, sáo đẹp, Thi diều to, sáo to.

Ngày hội văn hoá Mông tại Hà Nội

Ngày hội văn hoá Mông tại Hà Nội

Ngày 13/12/2025, tại Văn Miếu – Quốc Tử Giám (Hà Nội) diễn ra Ngày hội văn hoá Mông 2025. Sự kiện do doanh nghiệp Xã hội CRAFT LINK tổ chức quy tụ 8 nhóm Mông đến từ Cao Bằng, Lào Cai, Tuyên Quang, Điện Biên, Phú Thọ, Nghệ An với những trưng bày đặc sắc về trang phục, hoa văn và nghề thủ công truyền thống, nhằm tôn vinh bản sắc văn hóa, nghề thủ công truyền thống và đời sống tinh thần phong phú của cộng đồng người Mông trên cả nước.

Dệt văn hóa Thái trên những khung cửi Pù Luông

Dệt văn hóa Thái trên những khung cửi Pù Luông

Nằm trong vùng lõi của Khu Bảo tồn thiên nhiên Pù Luông, làng nghề dệt thổ cẩm thôn Lặn Ngoài (xã Pù Luông, tỉnh Thanh Hóa) đang trở thành điểm đến hấp dẫn khách du lịch quốc tế bởi những câu chuyện văn hóa qua từng khung cửi. Ở đó, bên nếp nhà sàn, những người phụ nữ dân tộc Thái mỗi ngày cần mẫn đưa thoi, dệt nên những nét hoa văn đặc trưng của núi rừng Pù Luông.

Đồng bào Si La tưng bừng đón Lễ hội mừng cơm mới

Đồng bào Si La tưng bừng đón Lễ hội mừng cơm mới

Ngày 12/12, UBND xã Mường Nhé (tỉnh Điện Biên) tổ chức Lễ công bố quyết định và đón nhận Giấy chứng nhận Di sản văn hóa Phi vật thể quốc gia “Lễ mừng cơm mới của người Si La” và tổ chức Lễ hội mừng cơm mới năm 2025 tại bản Nậm Sin.

Liên hoan Ảnh nghệ thuật khu vực Miền núi phía Bắc lần thứ 24

Liên hoan Ảnh nghệ thuật khu vực Miền núi phía Bắc lần thứ 24

Ngày 12/12, UBND tỉnh Cao Bằng phối hợp với Hội Nghệ sĩ nhiếp ảnh Việt Nam tổ chức Lễ Tổng kết, trao giải và khai mạc triển lãm Liên hoan Ảnh nghệ thuật khu vực Miền núi phía Bắc lần thứ 24 với chủ đề “Vẻ đẹp đất nước - con người miền núi phía Bắc”.

Liên hoan Ảnh nghệ thuật khu vực Miền núi phía Bắc lần thứ 24

Liên hoan Ảnh nghệ thuật khu vực Miền núi phía Bắc lần thứ 24

Ngày 12/12, UBND tỉnh Cao Bằng phối hợp với Hội Nghệ sĩ nhiếp ảnh Việt Nam tổ chức Lễ Tổng kết, trao giải và khai mạc triển lãm Liên hoan Ảnh nghệ thuật khu vực miền núi phía Bắc lần thứ 24 với chủ đề “Vẻ đẹp đất nước - con người miền núi phía Bắc”

Liên hoan câu lạc bộ cồng chiêng tỉnh Lâm Đồng

Liên hoan câu lạc bộ cồng chiêng tỉnh Lâm Đồng

Tối 11/12, tại nhà truyền thống tổ dân phố N’Jriêng (phường Đông Gia Nghĩa), Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Lâm Đồng tổ chức khai mạc Liên hoan các câu lạc bộ cồng chiêng tỉnh lần thứ nhất, năm 2025 với chủ đề “Sắc màu hội tụ và lan tỏa”.

Người giữ nhịp dân ca Bru - Vân Kiều giữa đại ngàn Trường Sơn

Người giữ nhịp dân ca Bru - Vân Kiều giữa đại ngàn Trường Sơn

Cứ mỗi buổi chiều đến, trong căn Nhà sinh hoạt văn hóa cộng đồng ở khóm 6, xã Lao Bảo, tỉnh Quảng Trị lại vang lên những âm thanh mộc mạc mà quen thuộc. Đó là tiếng đàn, tiếng hát của lớp học dân ca Bru - Vân Kiều. Giữa không gian ấy, hình ảnh ông Hồ Văn Mang, chỉnh từng câu hát, từng âm, từng vần, bắt từng nhịp đàn, vẫn cần mẫn truyền dạy cho thanh thiếu niên trong bản đã trở nên quen thuộc với bao thế hệ học trò.

Nét văn hóa dân tộc Chứt mở hướng du lịch vùng biên

Nét văn hóa dân tộc Chứt mở hướng du lịch vùng biên

Dân tộc Chứt ở tỉnh Quảng Trị hiện có 2.054 hộ với 8.227 nhân khẩu, sinh sống tập trung chủ yếu tại các xã Kim Phú, Kim Điền, Tuyên Lâm, Dân Hóa và Thượng Trạch. Tỉnh Quảng Trị đang nỗ lực bảo tồn các nét văn hóa dân tộc Chứt thông qua việc xây dựng các Câu lạc bộ văn hóa dân gian, mở ra hướng phát triển du lịch văn hóa vùng biên.

Rộn ràng chợ phiên vùng cao Keo Lôm

Rộn ràng chợ phiên vùng cao Keo Lôm

Trong tiết trời se lạnh của buổi sớm mai nơi vùng cao Na Son (Điện Biên), chợ phiên Keo Lôm bừng lên sức sống khi đồng bào các dân tộc mang nông sản, sản vật rừng xuống chợ trao đổi, mua bán. Phiên chợ được họp vào ngày thứ 7 hàng tuần, không chỉ là nơi giao thương quen thuộc của người dân địa phương mà còn trở thành điểm đến hấp dẫn để du khách khám phá, trải nghiệm những nét văn hóa đặc trưng của vùng cao Điện Biên.

Giữ tiếng chiêng linh thiêng giữa đại ngàn Trường Sơn

Giữ tiếng chiêng linh thiêng giữa đại ngàn Trường Sơn

Giữa đại ngàn Trường Sơn hùng vĩ, ở phía Tây tỉnh Quảng Trị, nơi những ngọn núi trùng điệp xanh mướt nối tiếp nhau trập trùng, có những bản làng bình yên của người Pa Cô, Vân Kiều sinh sống bao đời nay. Ở nơi đây, tiếng hát, tiếng đàn, điệu khèn vẫn ngân vang mỗi buổi sớm, chiều. Giữa nhịp sống hiện đại, vẫn có những con người thầm lặng, bền bỉ cống hiến cả cuộc đời để bảo tồn tiếng hát, điệu múa, tiếng cồng chiêng và linh hồn của núi rừng quê hương. Đó chính là cội nguồn, bản sắc độc đáo riêng của dân tộc không thể nào bị lãng quên.

“Dáng giày nét Giáy”: Khi người trẻ tham gia bảo tồn nghề làm giày truyền thống của người Giáy

“Dáng giày nét Giáy”: Khi người trẻ tham gia bảo tồn nghề làm giày truyền thống của người Giáy

Trước nguy cơ mai một của một trong những di sản văn hóa độc đáo, dự án “Dáng giày nét Giáy” do InterArts Agency thực hiện đã mang đến một hướng tiếp cận mới mẻ thông qua chuỗi hoạt động trải nghiệm thực tế. Nổi bật trong số đó là workshop làm giày thủ công, nơi kết nối các nghệ nhân bản địa với thế hệ trẻ, biến di sản thành chất liệu sáng tạo đầy sức sống trong bối cảnh hiện đại.

Gần 400 nghệ nhân, diễn viên thi tài ở các tiết mục Then cổ

Gần 400 nghệ nhân, diễn viên thi tài ở các tiết mục Then cổ

Tối 26/11 tại Trung tâm Văn hoá - Triển lãm tỉnh, Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch tỉnh Bắc Ninh tổ chức khai mạc Liên hoan hát Then, đàn Tính tỉnh Bắc Ninh lần thứ nhất năm 2025 với chủ đề “Bảo tồn, phát huy nghệ thuật hát Then, đàn Tính các dân tộc Tày, Nùng trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh trong giai đoạn hiện nay”.

Tôn vinh giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào Cơ Tu, Xơ Đăng, Giẻ Triêng, Cor

Tôn vinh giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào Cơ Tu, Xơ Đăng, Giẻ Triêng, Cor

Nhân Ngày Di sản văn hóa Việt Nam (23/11), Bảo tàng Đà Nẵng tổ chức “Ngày hội Di sản văn hóa Đà Nẵng năm 2025” với chủ đề “Đa dạng sắc màu văn hóa vùng cao Đà Nẵng”, nhằm giới thiệu, tôn vinh các giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào Cơ Tu, Xơ Đăng, Giẻ Triêng, Cor đang sinh sống tại khu vực miền núi phía Tây thành phố.

Tái hiện đời sống và tín ngưỡng các dân tộc thiểu số qua hàng trăm hình ảnh, hiện vật

Tái hiện đời sống và tín ngưỡng các dân tộc thiểu số qua hàng trăm hình ảnh, hiện vật

Ngày 21/11, tại Bảo tàng tỉnh Bắc Ninh số 1, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh tổ chức khai mạc trưng bày chuyên đề “Kỷ niệm Ngày Di sản Văn hóa Việt Nam 23/11 và kết quả khảo sát, kiểm kê, sưu tầm, tư liệu hóa di sản văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Sán Dìu tỉnh Bắc Ninh”. Sự kiện thu hút sự tham dự của đông đảo đại biểu các sở, ngành, địa phương cùng nhiều nghệ nhân, cán bộ văn hóa, đại diện cộng đồng các dân tộc thiểu số.