
Thông qua chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng, giờ đây, người dân tộc thiểu số đã có thêm thu nhập từ việc bảo vệ rừng; đồng thời, sử dụng có hiệu quả nguồn tiền từ chi trả dịch vụ môi trường rừng để nâng cao đời sống, từng bước thoát nghèo.
Hai thôn Đăk Rế và Làng mới (xã Mường Hoong, huyện Đăk Glei) được Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Đăk Glei giao khoán 450 ha rừng cho cộng đồng để quản lý, bảo vệ. Với tinh thần và trách nhiệm cao, người dân thường phân công một tốp khoảng 10-15 người đi tuần tra quanh khu vực rừng được giao khoán mỗi 2 tuần/lần để kiểm tra tình trạng rừng.
Vào mùa khô, khi rừng có nguy cơ dễ xảy ra cháy, số lần kiểm tra rừng được người dân tăng lên thành 1 lần/tuần. Nếu phát hiện bất thường, cộng đồng sẽ lập tức báo với cơ quan chức năng để sớm có biện pháp xử lý phù hợp.
Chị Y Lan ở thôn Đăk Rế, xã Mường Hoong cho biết, khi tham gia vào việc quản lý, bảo vệ rừng, cộng đồng được chi trả gần 200 triệu đồng/năm từ chính sách dịch vụ môi trường rừng. Với số tiền này Cộng đồng sẽ tính ngày công cho mỗi hộ dân tham gia quản lý, bảo vệ rừng với số tiền bình quân khoảng 200.000 đồng/ngày; số còn lại được thôn dùng vào mục đích phục vụ cho cộng đồng. Nhờ đó, người dân tộc thiểu số trong thôn đã có đủ để trang trải cuộc sống, có thêm động lực để giữ rừng.

Được thiên nhiên ưu đãi, vùng núi Ngọc Linh (xã Ngọc Linh, huyện Đăk Glei) có thể trồng được nhiều loài cây dược liệu như đinh lăng, sâm dây, sơn tra và đặc biệt là loài sâm Ngọc Linh có giá trị cao, chỉ sống khi trồng dưới tán rừng. Do đó, rừng được xem như nguồn sống đối với cộng đồng người dân tộc thiểu số nơi đây nên ra sức bảo vệ, quyết tâm không để diện tích rừng bị xâm phạm.
Anh A Lên (thôn Kon Tua, xã Ngọc Linh) chia sẻ, người dân trong thôn luôn nhận thức rõ rằng việc giữ rừng sẽ giúp mang lại nguồn nước để bà con sản xuất nông nghiệp; đồng thời, bà con có thể trồng và phát triển dược liệu dưới tán rừng để nâng cao thu nhập. Vì vậy, cộng đồng luôn tích cực trong phối hợp cùng chính quyền địa phương giữ gìn màu xanh cho những cánh rừng trên địa bàn.
Với hơn 123 ha rừng được giao khoán, cộng đồng thôn Kon Tua (xã Ngọc Linh) còn nhận được khoảng gần 100 triệu đồng/năm nhờ chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng. Số tiền này được cộng đồng thôn Kon Tua chi trả theo ngày công cho những hộ tham gia bảo vệ rừng, số tiền còn lại được thôn dùng vào việc sửa chữa nhà rông, hỗ trợ người có hoàn cảnh khó khăn, cho dân vay vốn để phát triển kinh tế…
Chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng đã tạo ra mối liên kết giữa trách nhiệm và quyền lợi của người dân khi giữ rừng tốt người dân sẽ được hưởng lợi nhiều hơn. Nhờ nguồn thu nhập ổn định, người dân sinh sống gần rừng đã xem rừng như tài sản quý giá nên ra sức giữ gìn và bảo vệ, không để xảy ra tình trạng vi phạm về lâm nghiệp.

Theo ông Lê Viết Nam - Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện Đăk: Chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng đã mang lại nguồn thu nhập lớn cho người dân sinh sống gần rừng, nhất là các hộ người dân tộc thiểu số. Tuy nhiên, cần có mối liên kết giữa người dân và chính quyền địa phương trong việc sử dụng nguồn tiền từ chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng để mang lại hiệu quả cao nhất; tránh tình trạng người dân đầu tư rời rạc, không nhất quán vào các mô hình phát triển kinh tế.
Bởi lẽ, khi có sự định hướng của chính quyền địa phương trong việc sử dụng nguồn tiền hợp lí, người dân tộc thiểu số sẽ có thêm cơ hội để làm ăn. Đơn cử như việc thay vì mua giống mì (sắn) có giá trị kinh tế thấp để trồng, cộng đồng nên sử dụng nguồn tiền từ chính sách chi trả dịch vụ môi trường để mua cặp bò sinh sản hoặc giống cây cà phê xứ lạnh, phù hợp với khí hậu, thổ những tại địa phương. Từ đó, số tiền được dùng vào đúng mục đích, mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn rất nhiều.
Cạnh đó, để đảm bảo việc chi trả tiền dịch vụ môi trường rừng đúng đối tượng, hằng năm, Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh Kon Tum đã phối hợp chặt chẽ với ngành kiểm lâm để xác định được diện tích cung ứng của từng chủ rừng để tiến hành chi trả. Về hình thức chi trả, Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng đã thanh toán 100% tiền qua tài khoản ngân hàng cho các đơn vị chủ rừng là tổ chức, các Ủy ban nhân dân xã, thị trấn và chủ rừng là hộ gia đình cá nhân, cộng đồng dân cư thôn được Nhà nước giao đất, giao rừng quản lý, bảo vệ.
Năm 2024, đơn vị đã chi trả cho 3.351 chủ rừng là hộ gia đình, cá nhân với số tiền bình quân khoảng 9,7 triệu đồng/hộ/năm; 148 cộng đồng dân cư thôn được Nhà nước giao đất, giao rừng với số tiền khoảng 111 triệu đồng/cộng đồng/năm.
Ông Hồ Thanh Hoàng - Giám đốc Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh Kon Tum cho biết, chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng đã mang lại nhiều lợi ích cho cá nhân và cộng đồng được giao bảo vệ rừng, bao gồm việc tạo thu nhập ổn định, cải thiện sinh kế, nâng cao ý thức bảo vệ rừng và giảm tình trạng chặt phá rừng; góp phần tích cực trong bảo vệ và phát triển tài nguyên rừng một cách bền vững.

Thông qua chính sách này, các tổ chức, hộ gia đình và cộng đồng đã nhận thức rõ tầm quan trọng của rừng và tích cực tham gia công tác bảo vệ rừng, không để xảy ra tình trạng cháy rừng, xâm lấn đất rừng và khai thác rừng trái phép./.