Giữ “hồn” chiêng như giữ gìn sự giàu có, sung túc của buôn làng

Ông Rơ Châm Lin bên chiếc chiêng Pat trị giá khoảng 300-400 triệu đồng. Ảnh: baogialai.com.vn
Ông Rơ Châm Lin bên chiếc chiêng Pat trị giá khoảng 300-400 triệu đồng. Ảnh: baogialai.com.vn

Dù cuộc sống còn nhiều khó khăn, vất vả nhưng dân làng Ia O, huyện Ia Grai (tỉnh Gia Lai) vẫn đang ngày ngày nỗ lực gìn giữ, bảo tồn hàng trăm bộ chiêng quý. Bởi với dân làng Ia O, cồng chiêng chính là thước đo sự sung túc, giàu có.

* Xã lưu giữ nhiều cồng chiêng nhất

Là một xã biên giới của huyện Ia Grai, đời sống của người dân Ia O còn vô vàn khó khăn, vất vả. Bởi khó khăn nên vấn nạn “chảy máu cồng chiêng” đã và đang diễn ra ở nhiều nơi của tỉnh Gia Lai. Còn với người dân ở xã Ia O, cồng chiêng là báu vật không chỉ của gia chủ sở hữu, nó còn đại diện cho truyền thống của làng. Vì vậy, qua nhiều thế hệ, xã Ia O đã và đang nỗ lực gìn giữ những bộ chiêng quý, giữ vững thành tích "xã nhiều cồng, chiêng nhất huyện".

Về xã Ia O nhắc đến gia đình “giàu có” nhất hẳn ai cũng biết đến gia đình ông Rơ Chăm Lin - Bí thư chi bộ kiêm Trưởng thôn Mít Jép. Bởi, hiện ông Lin đang sở hữu khoảng 40 chiếc cồng, chiêng lớn nhỏ, trong đó có những chiếc chiêng có giá trị từ 300 - 400 triệu đồng.

Giữ “hồn” chiêng như giữ gìn sự giàu có, sung túc của buôn làng ảnh 1Ông Rơ Châm Lin bên chiếc chiêng Pat trị giá khoảng 300-400 triệu đồng. Ảnh: baogialai.com.vn

Theo chân anh Rơ Mah Hyui- cán bộ văn hóa xã Ia O, chúng tôi đến thăm ông Rơ Chăm Lin. Vừa đến trước cổng, phía trong ngôi nhà sàn bằng gỗ khang trang, rộng rãi nép dưới tán cây xanh mát vang vọng ra âm thanh trầm hùng rất đặc biệt. Đon đả đón khách, ông Lin dẫn chúng tôi vào tham quan căn phòng cất giữ chiêng quý. Những bộ chiêng được ông bao bọc cẩn thận trong một lớp túi mây tre đan chắc chắn, có lót vải và xếp ngay ngắn trên một chiếc kệ gỗ sát tường. Trong số 40 chiếc cồng, chiêng ông đang sở hữu, 2 chiếc chiêng Pat có giá trị nhất. Theo ông Lin “Mỗi chiếc chiêng Pat trị giá khoảng 300 - 400 triệu đồng và có nhiều người hỏi mua vì chiêng này giờ rất hiếm, không phải ai cũng có được. Loại này gia đình tôi mua vào năm 2005 với giá 50 triệu đồng”.

Chiêng Pat hoàn toàn được đúc bằng đồng. Viền của chiêng được gò công phu, dày dặn, mép tròn, cạnh không sắc. Trên núm có một đường dập trơn bắt ngang, phải quan sát kỹ hoặc sờ bằng tay mới biết. Lòng chiêng được chia thành 3 vòng rõ rệt. Trong đó, vòng gần với phần núm có nhiều lỗ chấm nhỏ, vòng tiếp theo trơn mịn, vòng cuối cùng có những đường vân đồng nhỏ li ti nổi. Những đường vân hay nét chấm đều đặn, đẹp mắt sẽ quyết định giá trị của một chiếc chiêng Pat.

Đặc biệt, chiêng Pat không bao giờ được chỉnh âm bởi bản thân âm thanh của nó đã rất đặc biệt. Bên cạnh đó, cách sử dụng cũng phải rất cẩn thận, công phu để không làm chiêng lạc nhịp. Vừa cặn kẽ giải thích với chúng tôi, ông Lin với lấy chiếc dùi gõ vào chiếc chiêng, lập tức âm thanh trầm ấm lan xa, vang vọng. “Chiêng Pat thường giữ vị trí chủ đạo, đi đầu trong dàn cồng, chiêng. Âm thanh của nó chuẩn mực, bắt nhịp cho các chiêng khác”- ông Lin cho biết thêm.

Rời gia đình ông Lin, chúng tôi đến thăm gia đình ông Rơ Châm Luyên (làng O), còn giữ 4 chiêng quý, trong đó có 2 chiếc chiêng Pat. Điều đặc biệt khiến chúng tôi phải tìm gặp được gia đình ông vì 2 chiếc chiêng quý đã được truyền lại đến 4 đời. Vì vậy, với ông Luyên, 2 chiếc chiêng Pat là vật báu, không phải ai cũng được nhìn ngắm và tự tiện đem ra sử dụng. Ông chia sẻ: “Đây là có cán bộ văn hóa tới nên mới đưa chiêng ra, chiêng này bây giờ quý lắm, ít người có nên phải bảo vệ cẩn thận”.

* Nỗ lực giữ “hồn” chiêng

Trong nhiều năm qua, trước sự săn lùng chiêng quý, nhiều ngôi làng của tỉnh Gia Lai đã không còn giữ lại được cồng, chiêng. Để bảo tồn được số lượng cồng, chiêng vừa nhiều, vừa quý như ở xã Ia O thực sự là một nỗ lực lớn.

Giữ “hồn” chiêng như giữ gìn sự giàu có, sung túc của buôn làng ảnh 2Chiêng Pat là loại chiêng quý, giá trị nhất trong các loại chiêng. Ảnh: baogialai.com.vn

Theo thống kê số lượng cồng, chiêng mà xã Ia O còn lưu giữ nhiều nhất huyện Ia Grai với hơn 500 bộ. Trong đó có khoảng 250 chiếc chiêng quý như chiêng Pat, chiêng Pom. Ông Rơ Mah Hyui- cán bộ văn hóa xã Ia O, huyện Ia Grai cho biết: Để bảo tồn và duy trì được số lượng cồng, chiêng như hiện nay phải trông cậy vào chính những người đang lưu giữ. Rất may mắn ở xã Ia O này, người dân xem cồng, chiêng như một phần của cuộc sống nên gìn giữ rất kỹ. Nếu không phải người trong làng hay người quen thì tuyệt đối không bao giờ được lấy chiêng ra. Hơn nữa, nhiều gia đình khá giả trong làng vẫn tìm mua thêm chiêng để cất giữ. Đây thực sự là động lực cho ngành văn hóa của xã tiếp tục góp sức để gìn giữ cồng, chiêng”.

“Bên cạnh đó, ngành văn hóa cũng tích cực tuyên truyền, vận động và khuyến khích người dân gìn giữ cồng, chiêng; thường xuyên tổ chức các lễ hội, cuộc thi, trình diễn… tạo sân chơi cho các già làng, trẻ nhỏ được hòa nhịp cùng cồng, chiêng. Từ đó cồng, chiêng luôn có không gian để sống, để lan tỏa”- anh Hyui cho biết thêm.

Được biết, thời gian tới, thực hiện chỉ đạo của Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch và Ủy ban nhân dân huyện Ia Grai, xã Ia O tiếp tục rà soát, kiểm kê số lượng cồng, chiêng, phân loại chi tiết, từ đó xây dựng các kế hoạch, xin kinh phí để bảo tồn, quản lý hiệu quả, góp phần gìn giữ và bảo tồn giá trị di sản văn hóa cồng, chiêng mãi vang ngân trong các làng đồng bào dân tộc thiểu số.

Quang Thái

(TTXVN)

Có thể bạn quan tâm

Sôi nổi Giải đua ngựa truyền thống trên Cao nguyên trắng Bắc Hà

Sôi nổi Giải đua ngựa truyền thống trên Cao nguyên trắng Bắc Hà

Ngày 7/6, huyện Bắc Hà, tỉnh Lào Cai đã tổ chức Giải đua ngựa truyền thống huyện Bắc Hà lần thứ 18. Đây được xem là cuộc đua "độc nhất vô nhị" ở Việt Nam bởi những nài ngựa tham gia cuộc thi là những nông dân thực thụ ở các xã vùng cao của huyện Bắc Hà, huyện Si Ma Cai, huyện Bát Xát tỉnh Lào Cai và các nài ngựa đến từ tỉnh Tuyên Quang và Sơn La.

Sau ánh hào quang là những em thơ nơi bản làng

Sau ánh hào quang là những em thơ nơi bản làng

Với các giải thưởng tại Liên hoan phim tài liệu quốc tế Amsterdam và tác phẩm lọt vào danh sách rút gọn Oscar, đạo diễn Hà Lệ Diễm (dân tộc Tày, Bắc Kạn) đang khẳng định tên tuổi ở những sân khấu điện ảnh lớn nhất thế giới. Sau ánh đèn hào quang, chị lại lặng lẽ quay về những bản làng xa xôi, truyền cảm hứng về hành trình theo đuổi con chữ, vun đắp mơ ước cho những em nhỏ.

Người Cơ Tu gửi lời tạ ơn thần núi, thần rừng

Người Cơ Tu gửi lời tạ ơn thần núi, thần rừng

Lễ hội Tấc Giàng Ka Coong, Tấc Giàng Xứ (Cúng thần núi, thần rừng), nghi lễ tâm linh quan trọng của đồng bào Cơ Tu huyện A Lưới (Huế) vừa được tái hiện tại Làng Văn hóa – Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội).

Giữ hồn khèn Mông ở vùng cao Trạm Tấu

Giữ hồn khèn Mông ở vùng cao Trạm Tấu

Người Mông ở vùng cao Trạm Tấu (Yên Bái) hiện còn giữ được nhiều nét văn hóa đặc sắc của đồng bào. Cây khèn với họ không chỉ là nhạc cụ, mà còn là tiếng nói của núi rừng, tiếng lòng của người Mông và sợi dây kết nối giữa quá khứ, hiện tại với tương lai. Để tiếng khèn trường tồn với thời gian, các thế hệ người Mông huyện Trạm Tấu luôn miệt mài gìn giữ nét văn hóa đặc sắc này.

Bảo tồn, phát huy giá trị gốm Quảng Đức gắn với du lịch làng nghề

Bảo tồn, phát huy giá trị gốm Quảng Đức gắn với du lịch làng nghề

Gốm cổ Quảng Đức là một trong những di sản văn hóa tiêu biểu của tỉnh Phú Yên. Tỉnh đang tổ chức nhiều hội thảo, triển lãm chuyên đề và nghiên cứu nhằm đánh giá, nhận diện một cách tổng quan, đầy đủ về giá trị di sản văn hóa gốm Quảng Đức, từ đó đề xuất các giải pháp bảo tồn, phát huy giá trị di sản gắn với phát triển du lịch làng nghề trong thời gian tới.

Thúc đẩy văn hóa đọc trong cộng đồng gắn với giáo dục truyền thống yêu nước

Thúc đẩy văn hóa đọc trong cộng đồng gắn với giáo dục truyền thống yêu nước

Tối 27/5, tại thành phố Buôn Ma Thuột (Đắk Lắk), Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp với UBND tỉnh Đắk Lắk tổ chức Lễ Khai mạc Liên hoan Cán bộ thư viện toàn quốc tuyên truyền phát triển văn hóa đọc và giới thiệu sách- Kỷ niệm các ngày Lễ lớn và sự kiện lịch sử quan trọng của đất nước trong năm 2025 với Chủ đề “Bản hùng ca đất nước”.

Phát huy giá trị quần thể di tích Thổ Hà gắn với phát triển du lịch

Phát huy giá trị quần thể di tích Thổ Hà gắn với phát triển du lịch

Chiều 23/5, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bắc Giang, UBND thị xã Việt Yên phối hợp tổ chức tọa đàm “Bảo tồn, phát huy giá trị quần thể di tích đình, chùa, từ chỉ Thổ Hà, xã Vân Hà, thị xã Việt Yên gắn với phát triển du lịch”. Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Bắc Giang Mai Sơn, cùng đông đảo chuyên gia về lịch sử, văn hóa Trung ương và địa phương tham dự.

Độc đáo những ngôi nhà đá ong

Độc đáo những ngôi nhà đá ong

Ẩn mình trong những làng quê yên bình của Quảng Ngãi, có những ngôi nhà được xây dựng từ đá ong độc đáo tại xã Bình Hải, huyện Bình Sơn. Trải qua bao thăng trầm, những nếp nhà này không chỉ mang đậm dấu ấn kiến trúc xưa mà còn chứa đựng cả những câu chuyện về đời sống, văn hóa của người dân nơi đây. Tuy nhiên, trước sự thay đổi của nhịp sống hiện đại, số lượng những ngôi nhà đá ong nguyên vẹn ngày càng ít.

Đồng bào A Lưới tự hào mang họ Bác Hồ

Đồng bào A Lưới tự hào mang họ Bác Hồ

Năm 1969 khi nghe tin Chủ tịch Hồ Chí Minh ra đi, đồng bào các dân tộc thiểu số ở huyện miền núi A Lưới, thành phố Huế đã nguyện suốt đời mang họ Hồ để ghi nhớ công ơn của Người.

Định hướng phát triển du lịch, định vị thương hiệu 'Đệ Nhất danh Trà'

Định hướng phát triển du lịch, định vị thương hiệu 'Đệ Nhất danh Trà'

Nhân kỷ niệm 5 năm Ngày Trà thế giới (21/5/2020 - 21/5/2025) và định hướng phát triển bền vững cho ngành chè Việt Nam, ngày 20/5, tại Không gian Văn hóa Trà của Hợp tác xã Chè Hảo Đạt (xã Tân Cương, thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên), Viện Nghiên cứu các vấn đề xã hội (Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam), phối hợp với Hội Chè Thái Nguyên tổ chức diễn đàn “Thái Nguyên - Trăm năm Đệ Nhất danh Trà”.

Hàng ngàn du khách và người dân rước tượng Bà Chúa Xứ Núi Sam ở An Giang

Hàng ngàn du khách và người dân rước tượng Bà Chúa Xứ Núi Sam ở An Giang

Tối 19/5 (nhằm 22/4 Âm lịch), Ban tổ chức Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ Núi Sam năm 2025 phối hợp với UBND thành phố Châu Đốc và Ban Quản trị Lăng miếu núi Sam trang trọng tổ chức Lễ phục hiện rước tượng Bà Chúa Xứ Núi Sam từ bệ đá Bà ngự trên đỉnh núi về Miếu Bà ở dưới chân núi Sam, mở đầu cho Lễ hội cấp quốc gia Vía Bà Chúa Xứ Núi Sam năm 2025.

Khẳng định vai trò, trách nhiệm của Bộ đội Biên phòng trong thời kỳ mới

Khẳng định vai trò, trách nhiệm của Bộ đội Biên phòng trong thời kỳ mới

Tối 19/5, Hội Văn học nghệ thuật tỉnh Đắk Lắk phối hợp với Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh tổ chức Lễ Tổng kết và trao giải cuộc thi viết “Tự hào người chiến sĩ Biên phòng Đắk Lắk”, chương trình nghệ thuật “Nhớ mãi lời dạy của Người” nhằm kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 - 19/5/2025), hướng đến kỷ niệm 50 năm Ngày truyền thống Bộ đội Biên phòng tỉnh Đắk Lắk (23/5/1975 - 23/5/2025).

'Người là niềm tin tất thắng' - Bản hòa ca tri ân và khát vọng vươn lên

'Người là niềm tin tất thắng' - Bản hòa ca tri ân và khát vọng vươn lên

Nhân dịp kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 - 19/5/2025), tối 19/5, tại Quảng trường 26/3 thành phố Hà Giang, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh phối hợp với Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy, Báo Hà Giang tổ chức chương trình nghệ thuật đặc biệt “Người là niềm tin tất thắng”.

Độc đáo, đặc sắc Lễ hội Hoa sim biên giới 2025

Độc đáo, đặc sắc Lễ hội Hoa sim biên giới 2025

Trong hai ngày 17 và 18/5, Lễ hội hoa sim biên giới năm 2025, với chủ đề “Sắc tím biên cương - kết nối di sản” đã được tổ chức tại thành phố Móng Cái (Quảng Ninh). Đây là năm thứ 4 thành phố vùng biên tổ chức sự kiện với nhiều hoạt động hấp dẫn, góp phần tạo điểm đến thu hút du khách.

Gia Lai tổ chức hai triển lãm chuyên đề kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh

Gia Lai tổ chức hai triển lãm chuyên đề kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh

Ngày 16/5, tại Bảo tàng tỉnh Gia Lai, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh phối hợp cùng Bảo tàng Hồ Chí Minh và Bảo tàng Lịch sử Cách mạng Quảng Đông (Trung Quốc) tổ chức khai mạc hai triển lãm chuyên đề: “Đường cách mạng - Đồng chí Hồ Chí Minh tại Trung Quốc” và “Di sản Hán Nôm trên địa bàn tỉnh Gia Lai”.

Trưng bày chuyên đề 'Dưới lá cờ Đảng Cộng sản Việt Nam quang vinh'

Trưng bày chuyên đề 'Dưới lá cờ Đảng Cộng sản Việt Nam quang vinh'

Ngày 16/5, Bảo tàng tỉnh Hòa Bình tổ chức khai trương trưng bày chuyên đề "Dưới lá cờ Đảng Cộng sản Việt Nam quang vinh”, qua đó, tuyên truyền, giáo dục lòng yêu nước, truyền thống lịch sử vẻ vang của Đảng Cộng sản Việt Nam và Đảng bộ tỉnh Hòa Bình trong quá trình xây dựng và phát triển đến đông đảo cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là thế hệ trẻ.

Đưa sản phẩm đặc trưng của đồng bào dân tộc Cao Bằng đến với TP. Hồ Chí Minh

Đưa sản phẩm đặc trưng của đồng bào dân tộc Cao Bằng đến với TP. Hồ Chí Minh

Ngày 16/5, Chương trình Tuần hàng giới thiệu sản phẩm của vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi tỉnh Cao Bằng tại TP. Hồ Chí Minh năm 2025 do Sở Công Thương tỉnh Cao Bằng phối hợp với Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư TP. Hồ Chí Minh (ITPC) tổ chức, đã khai mạc tại Showroom Xuất khẩu (92 -96 Nguyễn Huệ), Quận 1, TP. Hồ Chí Minh.

Thưởng lãm tranh cổ động đẹp về Chủ tịch Hồ Chí Minh

Thưởng lãm tranh cổ động đẹp về Chủ tịch Hồ Chí Minh

Thiết thực chào mừng kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 - 19/5/2025) và 114 năm Ngày Bác Hồ ra đi tìm đường cứu nước (5/6/1911 - 5/6/2025), sáng 16/5, tại Trung tâm Văn hóa Du lịch tỉnh, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Đắk Lắk tổ chức khai mạc Triển lãm tranh cổ động tấm lớn chủ đề “Chủ tịch Hồ Chí Minh - Lãnh tụ vĩ đại của Đảng và Nhân dân Việt Nam”.

Đặc sắc Lễ hội Văn hóa Raglai

Đặc sắc Lễ hội Văn hóa Raglai

Ngày 15/5, UBND huyện Bác Ái (Ninh Thuận) tổ chức khai mạc Lễ hội Văn hóa Raglai lần thứ III năm 2025, hướng tới chào mừng Kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 – 19/5/2025).

Bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc S’tiêng

Bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc S’tiêng

Bù Đăng hiện có 34 dân tộc anh em cùng sinh sống, trong đó, người S’tiêng đã sinh sống lâu đời ở vùng đất này. Với những đặc điểm riêng biệt trong ngôn ngữ, trang phục truyền thống, phong tục tập quán và nghệ thuật, đồng bào S’tiêng đã góp phần tạo dựng nền văn hóa phong phú cho địa phương.

Hoạt động tháng 5 với chủ đề 'Bác Hồ với cộng đồng các dân tộc Việt Nam'

Hoạt động tháng 5 với chủ đề 'Bác Hồ với cộng đồng các dân tộc Việt Nam'

Ngày 3/5, Cục Văn hóa các dân tộc Việt Nam (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) cho biết, từ ngày 5 - 31/5, tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội) sẽ diễn ra các hoạt động tháng 5 với chủ đề “Bác Hồ với cộng đồng các dân tộc Việt Nam” nhân kỷ niệm 135 năm ngày sinh của Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890- 19/5/2025); kỷ niệm 71 năm ngày Chiến thắng Điện Biên Phủ (7/5/1954 - 7/5/2025).

Lễ Gầu Tào và hoạt động văn hóa của các dân tộc được tái hiện tại Làng Văn hóa

Lễ Gầu Tào và hoạt động văn hóa của các dân tộc được tái hiện tại Làng Văn hóa

Ngày 1/5/2025, tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Sơn Tây, Hà Nội), tái hiện Lễ Gầu tào của dân tộc Mông tỉnh Lai Châu cùng chương trình dân ca dân vũ “Sắc màu chợ phiên”, giới thiệu nghệ thuật và trò chơi dân gian truyền thống của dân tộc Hà Nhì, Mông, Xinh Mun các tỉnh Sơn La, Lai Châu thu hút đông đảo người dân và du khách đến tham quan và vui chơi.

Giao lưu nghệ thuật Đắk Lắk - Phú Yên mừng ngày hội non sông

Giao lưu nghệ thuật Đắk Lắk - Phú Yên mừng ngày hội non sông

Tối 30/4, tại khuôn viên Bảo tàng Đắk Lắk, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Đắk Lắk tổ chức khai mạc các hoạt động chào mừng kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2025) và Ngày Quốc tế Lao động 1/5; chương trình giao lưu nghệ thuật Đắk Lắk - Phú Yên chủ đề "Ngày hội non sông".

Tây Ninh kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng

Tây Ninh kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng

Tối 29/4, tại Công viên Xuân Hồng (Phường 3, thành phố Tây Ninh), Tỉnh ủy, Hội đồng nhân dân, UBND, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Tây Ninh tổ chức Lễ kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2025); 50 năm Giải phóng tỉnh và đón nhận Huân chương Lao động hạng Nhất của Chủ tịch nước.