Người Cao Lan cúng cơm mới

Người Cao Lan cúng cơm mới
Người Cao Lan là một nhóm thuộc dân tộc Sán Chay. Trước đây, người Cao Lan ở Sơn Dương (Tuyên Quang) thường tổ chức lễ cúng cơm mới vào khoảng tháng 10 âm lịch. Ngày nay, lễ cúng cơm mới được tổ chức sớm hơn, tầm cuối tháng 8, đầu tháng 9. 

Ông Lý Hiền Lương, ở xã Đồng Quý, giải thích: bây giờ, bà con người Cao Lan ở Sơn Dương chủ yếu canh tác giống lúa mới, thời gian sinh trưởng ngắn hơn. Do đó, cuối tháng 8, đầu tháng 9 lúa đã chín vàng, các làng người Cao Lan bắt đầu lục đục làm lễ cơm mới.

- Từ đời cha truyền con nối thì dân tộc Cao Lan chúng tôi có tục lệ ăn tết cơm mới. Năm nào cấy sớm, thời tiết thuận lợi, lúa chín sớm thì ăn tháng 8. Nhưng đặc biệt có những năm lúa chín muộn phải ăn sang tháng 9. Tết cơm mới không thống nhất vào ngày nào. Mỗi một nhà, tùy theo lúa, chín trước thì ăn trước, chín sau ăn sau ,nhưng đặc biệt phải xem ngày lành tháng tốt thì mới ăn. Cái ngày phải hợp với gia chủ, họ nhà chủ không kiêng ngày ấy thì ăn cơm mới - ông Lương nói.
Lễ vật trong lễ cúng cơm mới. Ảnh:baoyenbai.vn
Lễ vật trong lễ cúng cơm mới. Ảnh:baoyenbai.vn

Thời gian tổ chức lễ ăn cơm mới phụ thuộc vào mỗi dòng họ, mỗi gia đình. Có dòng họ tổ chức vào ngày mùng 10, có dòng họ lại tổ chức vào ngày rằm. 

Chị Chu Thị Dự, ở xã Đồng Quý, bảo gia đình nào chưa làm lễ cúng cơm mới thì chưa được ăn cơm gạo mới, dù lúa đã được gặt về nhà, dù trong nhà thiếu gạo ăn, nếu không sẽ có những chuyện không hay xảy ra.

- Nhà nào mà chưa ăn cơm mới mà tới nhà người ta ăn lúa mới thì mình không dám ăn cơm mới, vẫn phải ăn cơm cũ. Vì ma mình nó quở, nó đánh, sợ thế - chị Dự giải thích.

Nơi làm lễ cúng cơm mới thường là đình làng. Nếu như làng nào có đình làng thì làng đó phải tổ chức lễ cúng cơm mới ở đình trước, rồi mới đến các gia đình. Theo Thạc sỹ Lý Thị Thanh Hà, Bảo tàng tỉnh Tuyên Quang, mặc dù các gia đình trong làng đều ăn cơm mới riêng tại gia đình mình, nhưng các nghi thức và trình tự tổ chức thể hiện đều phải theo lệ làng:
 
Thạc sỹ Lý Thị Thanh Hà:

- Nhà nào có lúa chín sớm nhất và gặt sớm nhất làng thì mang một ít gạo mới đến cho ông trùm làng. Ông trùm làng là người có uy tín được dân làng bầu, đại diện cho dân làng thực hiện một số công việc của làng để trình thành hoàng làng. Sau đó mỗi gia đình trong làng mang một bát gạo cũ đến gia đình gặt lúa sớm nhất đổi gạo mới về nấu ăn, tượng trưng là đã được ăn cơm mới. Trước khi cả làng ăn cơm mới, ông trùm làng làm một lễ cúng thành hoàng ở đình làng, xin thành hoàng làng đồng ý cho bách tính được ăn cơm mới và phù hộ cho dân làng. Lễ vật dâng cúng gồm có xôi làm từ gạo mới, gà luộc, chén rượu, nén hương.
 

Người Cao Lan ở Yên Bái múa Pâng loóng trong lễ cúng cơm mới. Ảnh:baoyenbai.vn
Người Cao Lan ở Yên Bái múa Pâng loóng trong lễ cúng cơm mới. Ảnh:baoyenbai.vn

Các gia đình tổ chức lễ cúng cơm mới phải làm cây nêu bằng ngọn tre hoặc ngọn lau, cắm ngoài cổng để báo hiệu khách lạ không được vào nhà. Ông Lý Hiền Lương cho biết đây cũng là điều kiêng kỵ của người Cao Lan trong dịp lễ quan trọng này:

- Tục có cây nêu ở cửa là người ta đã chọn được ngày lành tháng tốt để ăn cơm mới nên người ta không muốn cho khách lạ nào vào nhà cả. Quan niệm là khách lạ trong ngày hôm ấy đi các nơi về, không biết người ta vào chỗ lành hay lạnh, nhỡ người ta vào chỗ lạnh thì vụ sau mình trồng cấy sẽ rất khó khăn.

Lễ cúng cơm mới tại gia đình diễn ra đơn giản, nhưng ấm cúng. Các gia đình cảm ơn ông bà, tổ tiên đã phù hộ, đã giúp đỡ con cháu, đã trông nom nương rẫy để có một vụ mùa bội thu. Lễ vật chủ đạo vẫn là cơm mới. Gia đình thờ bao nhiêu vị thì xới bấy nhiêu bát cơm mới, với con gà cả con, cúng tổ tiên.  Thanh niên háo hức chờ đến buổi tối lễ ăn cớm mới, để được đến nhà gia chủ giã cốm mới, được tụ tập và hẹn hò.

Ông Lý Hiền Lương bảo tục giã cốm mới là một nét văn hóa rất hay và độc đáo của người Cao Lan:

- Có gia đình dự đoán năm nay nhà mình được mùa, có thể nhờ chị em trong dòng họ, kể cả trong làng, tuốt lúa về rang để giã cốm. Tục lệ giã cốm rất hay, đầu tiên có mấy thanh niên gần nhà ấy thôi, nữ thì cho lúa vào cối, nam thì giã tượng trưng vào cái máng ấy. Giã thì có cái chày, gõ và khua hay lắm, có nhịp điệu rất hay. Một hai anh khua mang tính chất để gọi trai làng, không những làng này còn làng khác, cứ nghe tiếng máng thì người ta đến. Có khi đến 5,6 chục người. Giã bữa cốm, có khi nhà chủ chẳng được bát nào. Vui nên đãi khách hết. 

Nhiều đôi trai gái hẹn hò ngay đêm ăn cốm mới đó. Nhiều đôi thành vợ thành chồng, nên duyên sau mùa ăn cơm mới.

Theo VOV4

Có thể bạn quan tâm

Bảo tồn không gian văn hóa của người Xơ Đăng

Bảo tồn không gian văn hóa của người Xơ Đăng

Trong hai ngày 11 và 12/12, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Ngãi tổ chức bàn giao mô hình bảo tồn di sản văn hóa truyền thống của dân tộc Xơ Đăng (nhóm Tơ Đ’ră) tại xã Ngọc Réo và dân tộc Xơ Đăng (nhóm Mơ Nâm) tại xã Kon Plông.

Sắc màu hội tụ và lan tỏa bản sắc 49 dân tộc tỉnh Lâm Đồng

Sắc màu hội tụ và lan tỏa bản sắc 49 dân tộc tỉnh Lâm Đồng

Chiều 12/12, tại Nhà truyền thống tổ dân phố N’Jriêng (phường Đông Gia Nghĩa), Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Lâm Đồng tổ chức lễ bế mạc Liên hoan các câu lạc bộ cồng chiêng tỉnh lần thứ nhất, năm 2025 với chủ đề “Sắc màu hội tụ và lan tỏa”.

Độc đáo lễ mừng cơm mới của đồng bào Thái ở Mai Châu

Độc đáo lễ mừng cơm mới của đồng bào Thái ở Mai Châu

Trong không gian nhà sàn trầm ấm thoảng hương lúa mới, lễ cúng mừng cơm mới của đồng bào Thái ở Mai Châu, Phú Thọ từ nhiều đời nay vẫn được gìn giữ như một nghi lễ thiêng liêng. Lễ cúng mừng cơm mới là lời tri ân mùa màng, biểu tượng của văn hóa nông nghiệp lúa nước, là sợi dây gắn kết gia đình, dòng họ, cộng đồng người Thái trong hành trình lao động và gìn giữ bản sắc dân tộc.

Bảo tồn, gìn giữ giá trị Lễ mừng lúa mới của đồng bào Giẻ Triêng

Bảo tồn, gìn giữ giá trị Lễ mừng lúa mới của đồng bào Giẻ Triêng

Từ ngày 4 - 6/12/2025, Cục Văn hóa các dân tộc Việt Nam (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) phối hợp cùng Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ngãi tổ chức truyền dạy và phục dựng Lễ mừng lúa mới của dân tộc Giẻ Triêng, nhằm mục tiêu bảo tồn, gìn giữ những giá trị văn hóa của nghi lễ đặc trưng này, trong bối cảnh có nguy cơ bị mai một theo thời gian.

Tiếp tục khơi dòng chảy văn hóa bản địa đặc sắc của người Ê Đê

Tiếp tục khơi dòng chảy văn hóa bản địa đặc sắc của người Ê Đê

Người Ê Đê sinh sống tại huyện Sông Hinh (tỉnh Phú Yên cũ) nay thuộc các xã: Sông Hinh, Đức Bình, Ea Ly, Ea Bá (tỉnh Đắk Lắk) hiện còn lưu giữ nhiều giá trị văn hóa truyền thống bản địa đặc sắc, độc đáo. Sau khi sáp nhập địa giới hành chính, chính quyền địa phương đã nỗ lực phát huy những giá trị đó trở thành điểm nhấn trong dòng chảy văn hóa địa phương, tạo thêm nhiều việc làm mới tăng thu nhập cho người Ê Đê thông qua các đề án phát triển du lịch cộng đồng.

Âm vang trống đồng trong đời sống người Lô Lô

Âm vang trống đồng trong đời sống người Lô Lô

Khi ánh mặt trời đầu ngày vừa chạm lên những mái trình tường vàng nơi bản Lô Lô Chải, sương vẫn còn quấn quanh triền núi, tiếng trống đồng bỗng ngân lên - trầm, vang, dội vào vách đá rồi lan ra thung sâu như một luồng sinh khí đánh thức cả cao nguyên. Đấy không chỉ là âm thanh mở đầu của lễ hội, mà là nhịp đập của bao thế hệ người Lô Lô, là lời khẳng định rằng giữa đại ngàn đá xám gió ngàn, bản làng này vẫn giữ trọn linh hồn văn hóa tự ngàn xưa.

Khát vọng vươn lên của xã miền núi Phú Thọ

Khát vọng vươn lên của xã miền núi Phú Thọ

Xã Liên Sơn nằm trong nhóm 5 xã có quy mô lớn nhất tỉnh Phú Thọ, sở hữu địa hình đa dạng, nguồn tài nguyên phong phú và nền văn hóa bản địa giàu bản sắc của đồng bào Mường.

Sắc màu văn hoá của đồng bào Chăm

Sắc màu văn hoá của đồng bào Chăm

Không gian văn hóa đền tháp của đồng bào Chăm tỉnh Khánh Hòa là điểm nhấn đặc sắc nằm trong chuỗi các hoạt động của Tuần “Đại đoàn kết các dân tộc - Di sản Văn hóa Việt Nam” (18 - 24/11/2025) đang được giới thiệu tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Sơn Tây, Hà Nội).

Sắc màu dân tộc thiểu số ở Bắc Ninh

Sắc màu dân tộc thiểu số ở Bắc Ninh

Tỉnh Bắc Ninh có trên 39 vạn người đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống (chiếm 11,02% dân số toàn tỉnh) với nhiều thành phần dân tộc, trong đó có 7 thành phần dân tộc thiểu số chủ yếu gồm: Nùng, Tày, Sán Dìu, Hoa, Cao Lan, Sán Chí, Dao (chiếm 97,78% tổng số người dân tộc thiểu số). Mỗi dân tộc có trang phục, tập quán riêng tạo sự khác biệt và đa dạng văn hóa cho vùng đất này.

Quảng bá thương hiệu trà Shan tuyết

Quảng bá thương hiệu trà Shan tuyết

Ngày 5/11, tại Nhà văn hóa Trung tâm, phường An Tường (Tuyên Quang), Trung tâm Khuyến nông Quốc gia phối hợp với Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Tuyên Quang tổ chức Hội thi sản phẩm trà Shan tuyết và kỹ thuật pha chế trà năm 2025.

Lễ hội Cơm mới Đền Đông Cuông

Lễ hội Cơm mới Đền Đông Cuông

Hằng năm, vào ngày Mão tháng 9 âm lịch, chính quyền và nhân dân xã Đông Cuông, tỉnh Lào Cai rộn ràng tổ chức Lễ hội Cơm mới Đền Đông Cuông. Đây là hoạt động truyền thống nhằm tổng kết một năm lao động, sản xuất, những người con quê hương, du khách bày tỏ lòng tri ân với Mẫu Thượng Ngàn, các đấng siêu nhiên phù hộ cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, cuộc sống ấm no, hạnh phúc.

Tranh tài ở 8 môn thể thao dân tộc đặc sắc

Tranh tài ở 8 môn thể thao dân tộc đặc sắc

Sáng 23/10, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Điện Biên tổ chức Khai mạc Hội thi thể thao các dân tộc thiểu số tỉnh, năm 2025. Sự kiện là hoạt động thiết thực nhằm chào mừng thành công Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Điện Biên lần thứ XV, nhiệm kỳ 2025 - 2030; hướng tới kỷ niệm 80 năm Ngày Di sản Văn hóa Việt Nam (23/11/1945 - 23/11/2025) và 80 năm Ngày Thể thao Việt Nam (27/3/1946 - 27/3/2026).

Độc đáo lễ cưới truyền thống của người Dao Tiền ở Bản Sưng

Độc đáo lễ cưới truyền thống của người Dao Tiền ở Bản Sưng

Giữa nhịp sống hiện đại đang lan tỏa tới từng bản làng vùng cao, người Dao Tiền ở Bản Sưng, xã Cao Sơn (huyện Đà Bắc, Hòa Bình cũ, nay thuộc tỉnh Phú Thọ) vẫn bền bỉ gìn giữ những giá trị văn hóa cổ truyền, trong đó có nghi lễ cưới, một trong những nét sinh hoạt văn hóa đặc sắc, phản ánh sâu sắc đời sống tinh thần, tín ngưỡng và đạo lý của cộng đồng.

Lễ rước y trang Katê: Sợi chỉ đỏ thắt chặt tình đoàn kết Chăm – Raglai

Lễ rước y trang Katê: Sợi chỉ đỏ thắt chặt tình đoàn kết Chăm – Raglai

Chiều 20/10/2025, khoảnh khắc thiêng liêng và xúc động nhất trước thềm lễ hội Katê chính là khi cộng đồng người Chăm làng Hữu Đức (Phước Hữu, Khánh Hòa) trang trọng đón nhận y trang từ người anh em Raglai. Đây không chỉ là một nghi lễ, mà còn là một minh chứng sống động cho mối giao hảo bền chặt, độc đáo đã được trao truyền qua nhiều thế hệ trên mảnh đất đầy nắng và gió. 

Thăm hỏi, chúc tết Katê đồng bào dân tộc Chăm theo đạo Bàlamôn

Thăm hỏi, chúc tết Katê đồng bào dân tộc Chăm theo đạo Bàlamôn

Nhân dịp Tết Katê năm 2025, trong 2 ngày 14 - 15/10, đoàn công tác Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Lâm Đồng do ông Nguyễn Phú Nghĩ, Phó Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh làm Trưởng đoàn đã đến thăm, chúc tết Katê và tặng quà đồng bào dân tộc Chăm theo đạo Bàlamôn tại nhiều địa phương trong tỉnh.

Nguyên liệu chế biến canh Samlor Korko chủ yếu từ thực vật thiên nhiên, dễ tìm và sẵn có quanh nhà.

Độc đáo món canh Samlor Korko mang đậm hương vị Khmer

Nhắc đến ẩm thực của đồng bào Khmer Nam Bộ, không thể không kể đến những món đặc sản quen thuộc như bún nước lèo, bánh xèo, bánh cống hay bánh bò thốt nốt. Trong đó, canh Samlor Korko được xem là món ăn truyền thống lâu đời, thể hiện rõ nét văn hóa ẩm thực đặc trưng của người Khmer.

Giữ hồn văn hóa qua từng đường kim, mũi chỉ trang phục dân tộc Mông

Giữ hồn văn hóa qua từng đường kim, mũi chỉ trang phục dân tộc Mông

Đồng bào Mông là một trong 3 dân tộc chiếm phần lớn dân số tỉnh Điện Biên. Trong đời sống văn hóa của đồng bào, trang phục không chỉ là nhu cầu mặc hằng ngày mà còn là một thành tố văn hóa quan trọng, được nhiều thế hệ gìn giữ, trao truyền như phần hồn cốt của dân tộc.