Cứ vào khoảng giữa tháng 11 âm lịch hàng năm, khi vụ mùa lúa rẫy vừa thu hoạch, người Tà Riềng (một nhóm địa phương thuộc dân tộc Gié-Triêng) ở xã Đắc Tôi, huyện Nam Giang (Quảng Nam) lại tổ chức lễ mừng lúa mới (Tơl Ba Riang) nhằm cầu mong mùa màng bội thu, mưa thuận gió hòa…
Với người Tà Riềng, kho lúa luôn là hình ảnh của sự no ấm. Để chuẩn bị cho nghi lễ cúng thần, ngoài việc dựng cây nêu, sửa lại nhà kho, người Tà Riềng đặt tất cả đồ cúng lên sạp tre sát cạnh cây nêu, ở giữa là rượu cần, hai bên đặt hai gùi lúa và các sản vật do thiên nhiên ban tặng. Trong trang phục thổ cẩm, già làng đến trước cây nêu khấn xin thần linh: “Mời các vị thần xuống ăn cơm mới, ăn thịt, uống rượu, phù hộ các gia đình, dân làng mùa vụ mới làm ăn khá giả, được mùa, thú rừng không phá phách, người làng mạnh khỏe, bệnh tật không còn”.
Vừa khấn vái, già làng vừa dõi theo con gà trống đặt trên gùi lúa thiêng. Nếu con gà trống ăn hạt thóc hoặc cất tiếng gáy vang ngay trong lễ cúng, có nghĩa báo hiệu cho mùa màng năm sau tươi tốt, bội thu. Sau đó, già làng ôm con gà lên bới thóc trong hai chiếc gùi lúa trước khi cắt tiết, tay nắm đầy những hạt thóc rồi tung lên trời, cầu mong mọi điều tốt đẹp đến với dân làng.
Già Nhiêr chia sẻ: “Tơl Ba Riang là một trong những lễ hội truyền thống gắn với tập tục đón rước thần linh, đón hồn lúa từ rẫy về ăn Tết cùng gia đình. Đây cũng là dịp để người Tà Riềng đón chào năm mới, cùng chia sẻ kinh nghiệm làm ăn, cầu mong vụ mùa tới sẽ thu hoạch nhiều lúa hơn”.
Ông Trần Ngọc Hùng, Trưởng phòng Văn hóa - Thông tin huyện Nam Giang cho biết: “Tơl Ba Riang mang ý nghĩa trân trọng, nâng niu hạt lúa, hạt ngọc của thần linh. Đây là nét đặc trưng trong lễ mừng cơm mới của cộng đồng Tà Riềng. Ngoài mục đích bảo tồn, gìn giữ các giá trị văn hóa độc đáo của cộng đồng, chúng tôi hướng đến xây dựng một sản phẩm du lịch nguyên bản đặc trưng nhằm thúc đẩy phát triển du lịch cộng đồng trong tương lai”.
Khánh Nguyên
