Dấu ấn trong xây dựng môi trường văn hóa tại vùng cao Yên Bái

Từ mô hình nuôi gà liên kết theo chuỗi khép kín ban đầu, anh Trịnh Văn Tuấn không chỉ gây dựng nên thương hiệu “Gà Lạc Thủy” nổi tiếng, mà còn trở thành điển hình tiêu biểu trong phong trào thi đua yêu nước giai đoạn 2020-2025, được tỉnh Phú Thọ lựa chọn biểu dương, tôn vinh.

Sau 4 ngày bị chìm sâu trong nước lũ, tại các xã bị ngập trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn như: Hữu Lũng, Vân Nham, Yên Bình..., nước đã rút. Về các xã này ngay sau khi nước lũ rút đi, một khung cảnh tan hoang đến xót xa. Những làng quê yên bình, đẹp như tranh ngày nào, giờ đây khắp nơi đầy bùn đất. Những giọt nước mắt của bà con vùng lũ khi trở về nhà nhìn thấy tài sản của gia đình bị ngâm nước, hư hỏng khiến chúng tôi không kìm được lòng mình...

Sau hoàn lưu bão số 10, số 11, Tuyên Quang như vừa đi qua một cơn bão dữ hiếm thấy. Từ vùng thấp đến vùng cao, đất đá ngổn ngang, cầu cống bị cuốn trôi, nhiều tuyến đường bị chia cắt, giao thông tê liệt. Khi nước vừa rút, tiếng máy xúc, máy ủi lại vang lên khắp nơi - khởi đầu cho “chiến dịch thông đường” thần tốc, mở lối cho hàng cứu trợ và cuộc sống người dân trở lại.

Từ ngày 29/9, ảnh hưởng của mưa cường suất lớn, kéo dài khiến địa bàn xã Nga My (tỉnh Nghệ An) xảy ra lũ ống, lũ quét trên diện rộng, gây chia cắt, cô lập nhiều bản làng. Hơn 1 tuần trôi qua, bản Na Ngân nằm giữa đại ngàn Pù Huống, cách trung tâm xã Nga My 24 km vẫn còn bị cô lập do đường đất độc đạo vào bản bị sạt lở núi; sụt trượt vách ta-luy âm, ta-luy dương nghiêm trọng với hàng chục điểm và nhiều cầu tạm bắc qua suối bị lũ cuốn trôi.

Chỉ mới hình thành vài năm gần đây nhưng nghề khai thác hến trên lòng hồ thủy điện An Khê - Ka Nak (tỉnh Gia Lai) đã nhanh chóng trở thành sinh kế ổn định, giúp nhiều hộ dân cải thiện cuộc sống, vươn lên thoát nghèo.

Từ bao đời nay, nghề đánh bắt hải sản bằng thuyền thúng đã trở thành nguồn sinh kế chính của nhiều hộ dân ven biển ở phường Tiến Thành, tỉnh Lâm Đồng.

Thời điểm tháng 9 - 10 hằng năm, cao nguyên Đồng Cao (xã Vân Sơn, tỉnh Bắc Ninh) thu hút hàng trăm du khách mỗi ngày trải nghiệm săn mây, cắm trại, tận hưởng không khí trong lành trong khung cảnh đồi núi hùng vĩ hoang sơ hiếm có.

Hơn hai thập kỷ trước, khi nghề nuôi trồng rong nho còn là lĩnh vực mới mẻ tại Khánh Hòa, ít ai ngờ rằng sản phẩm này lại có thể vươn ra thị trường thế giới.

Voi hoang dã được xem là biểu tượng của sự hùng vĩ trong thiên nhiên, gắn bó với văn hóa, tín ngưỡng của nhiều cộng đồng người ở Việt Nam. Tuy nhiên, loài vật này đang đứng trước nguy cơ tuyệt chủng khi số lượng cá thể ngoài tự nhiên giảm sút nghiêm trọng. Thực trạng này đặt ra yêu cầu cấp bách về bảo tồn với sự chung tay của cơ quan chức năng, cộng đồng và những hiến kế của các chuyên gia quốc tế.

Trong không gian núi rừng Tây Bắc hùng vĩ, xóm Mừng với cảnh quan thiên nhiên tươi mát, trong lành cùng những mùa hoa rực rỡ và bản sắc văn hóa Mường đặc sắc đang vươn mình trở thành điểm sáng về du lịch cộng đồng, là điểm đến của du khách trong và ngoài nước.

Dưới chân dãy Tây Côn Lĩnh, thôn Xà Phìn (xã biên giới Thanh Thủy, Tuyên Quang) có hơn 100 ha chè Shan Tuyết cổ thụ hàng trăm năm tuổi, được đồng bào Dao gìn giữ như báu vật. Phát huy sản vật quý cùng quy trình chế biến truyền thống, Hợp tác xã Trà Pèng đã mở ra hành trình gìn giữ, phát huy giá trị di sản thiên nhiên - văn hóa, đưa hương chè Shan Tuyết bay xa khỏi vùng biên cương.

Là giáo viên tiếng Anh, nhiều năm qua chị Nguyễn Hồng Nữ (36 tuổi, dân tộc Chơ Ro, ngụ xã Xuân Thành, tỉnh Đồng Nai) gắn bó với việc giảng dạy cho học sinh vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Không chỉ tận tâm với chuyên môn, chị còn là một người uy tín trong cộng đồng, miệt mài gìn giữ và truyền dạy cho thế hệ trẻ những nét văn hóa đặc sắc của dân tộc Chơ Ro, góp phần làm sống dậy bản sắc và lan tỏa những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc.

Nằm cạnh Quốc lộ 91, làng nghề đan lưới Thơm Rơm thuộc phường Thới Long, thành phố Cần Thơ đang nhộn nhịp vào mùa sản xuất ngư cụ phục vụ cho khai thác đánh bắt thủy sản mùa nước nổi ở miền Tây. Theo chính quyền địa phương, làng nghề không chỉ nổi tiếng với những sản phẩm ngư cụ như lưới, lú, chài,… chất lượng cao mà còn là nơi tạo công ăn việc làm cho lao động nhàn rỗi, góp phần tăng thu nhập, nâng cao đời sống cho người dân ở địa phương.

Trong những ngày cả nước náo nức kỷ niệm 80 năm Quốc khánh 2/9, khu hạ sơn của đồng bào Mông ở xóm Đà Vĩ, xã Quảng Uyên, tỉnh Cao Bằng, ngập tràn sắc đỏ cờ Đảng, cờ Tổ quốc, nhân dân náo nức đón Tết Độc lập. Đồng bào coi đây là ngày hội lớn, thiêng liêng, gắn liền với niềm tin và niềm tự hào dân tộc.

Trận lũ với mực nước dâng vượt đỉnh lịch sử xảy ra vào cuối tháng 7/2025 đã gây thiệt hại nặng nề đối với nhiều xã miền núi phía Tây tỉnh Nghệ An, trong đó có xã biên giới Nhôn Mai - một trong những địa bàn bị cô lập lâu nhất do tuyến Quốc lộ 16 huyết mạch bị sạt lở, sụt trượt gây chia cắt nghiêm trọng. Lũ dữ đi qua, công tác khắc phục hậu quả nhằm sớm ổn định đời sống cho người dân đang được chính quyền địa phương, bộ đội biên phòng và các lực lượng chức năng thực hiện.

Tây Ninh là địa phương có đông đồng bào Khmer sinh sống, với đời sống văn hóa phong phú, đậm bản sắc dân tộc. Bên cạnh âm hưởng nhạc ngũ âm, điệu múa trống Chhay-dăm được công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể quốc gia (năm 2014) và các công trình sinh hoạt cộng đồng, đồng bào Khmer nơi đây vẫn gìn giữ, phát huy điệu múa Chằn - loại hình nghệ thuật múa mặt nạ độc đáo, in đậm dấu ấn văn hóa Khmer.

Bản Yên Hòa (xã Mỹ Lý, tỉnh Nghệ An) có 93 hộ dân đồng bào Thái, nằm bên thượng nguồn Nậm Nơn, giáp biên giới Việt - Lào. Trận lũ dữ xảy ra vào cuối tháng 7 vừa qua đã cuốn trôi mất cầu treo trên con đường độc đạo ra trung tâm xã khiến bản làng đến nay vẫn bị cô lập.

Tối 9/8, tuyến Quốc lộ 16 huyết mạch nối địa bàn các xã miền núi phía Tây tỉnh Nghệ An như Mường Xén, Bắc Lý, Mỹ Lý, Nhôn Mai, Tri Lễ… đã tạm thời bị chia cắt do tình trạng sạt lở ta-luy âm nghiêm trọng tại Km364.

Tại Vĩnh Long, làng nghề bánh tét Trà Cuôn (xã Vinh Kim) ngày càng thu hút nhiều người tiêu dùng trong và ngoài tỉnh, khẳng định uy tín nhờ các cơ sở sản xuất không ngừng cải tiến chất lượng, mẫu mã. Từ một món ăn truyền thống gắn liền với đời sống văn hóa ẩm thực của người dân Nam Bộ, nghề làm bánh tét nơi đây đã tạo sinh kế ổn định cho hàng trăm gia đình, góp phần phát triển kinh tế nông thôn bền vững.

Không bảng hiệu, không học phí, chỉ có người thầy tận tụy và những học trò say sưa đánh vần, cứ thế những lớp học tiếng Chăm miễn phí đã tồn tại hơn chục năm qua tại TP Hồ Chí Minh.

Mô hình chính quyền 2 cấp đang được tỉnh Quảng Trị triển khai hiệu quả, mang lại chuyển biến rõ rệt trong cải cách hành chính, nhất là tại các xã đặc thù như Phong Nha và Thượng Trạch. Giữa đại ngàn Trường Sơn, từng dòng giấy tờ hộ tịch, căn cước công dân giờ đây đang được “vào từng bản, gõ cửa từng nhà” - một biểu hiện sinh động cho nền hành chính phục vụ.

Bên dòng sông Vàm Cỏ Đông lặng lẽ chảy qua vùng đất Cần Giuộc xưa - nay thuộc xã Tân Tập (tỉnh Tây Ninh), tiếng đục, tiếng khoan, tiếng cưa vẫn vang lên đều đặn trong cơ sở đóng tàu của ông Huỳnh Văn Hiệu. Những chiếc ghe mũi đỏ của làng nghề đã từng nổi danh khắp Nam kỳ lục tỉnh ngày nay vẫn còn tồn tại nhờ những người thợ lành nghề.

Vườn quốc gia Xuân Thủy (tỉnh Ninh Bình) được bao bọc bởi hệ sinh thái rừng ngập mặn phong phú, mỗi mùa hoa sú vẹt nở, các chủ ong đưa đàn hàng nghìn con về lấy mật. Bên cạnh việc hỗ trợ người dân chọn vị trí đặt thùng ong để lấy mật hiệu quả, Vườn quốc gia Xuân Thủy còn hỗ trợ về công nghệ chế biến, tăng cường quảng bá thương hiệu giúp người nuôi ong mở rộng thị trường tiêu thụ.

Thời gian qua, Ủy ban Dân tộc, nay là Bộ Dân tộc và Tôn giáo đã đẩy mạnh thực hiện công tác dân tộc, chính sách dân tộc, nhất là Kết luận 65-KL/TW ngày 30/10/2019 của Bộ Chính trị; Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030 đã có nhiều kết quả đáng ghi nhận.

Ngay sau khi xảy ra vụ sạt lở đất thương tâm khiến 2 người chết, 3 người bị thương tại thôn Khe Qué (xã Xuân Ái, tỉnh Lào Cai) vào ngày 13/7, chính quyền địa phương đã tổ chức thăm hỏi, hỗ trợ các gia đình nạn nhân lo hậu sự; đồng thời triển khai các biện pháp di dời người dân ra khỏi khu vực sạt lở.

Từng rực rỡ một thời với danh xưng "thủ phủ tơ lụa Việt Nam", ngành dệt tơ tằm Bảo Lộc (Lâm Đồng) còn được gắn bó với thương hiệu “Tơ lụa B’Lao” đã trải qua những năm tháng đầy trắc trở vì thị trường bấp bênh, nhân lực thiếu hụt và guồng quay công nghiệp giá rẻ. Nhưng hôm nay, giữa những đồi dâu xanh non và tiếng tằm gặm lá, một cuộc hồi sinh đang bắt đầu được dệt lại, bằng chính quyết tâm của những người giữ nghề.

Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã có quyết định số 2192/QĐ-BVHTTDL về việc công nhận “Lễ đón tiếng sấm đầu năm của dân tộc Ơ Đu ở xã Nga My-Nghệ An” là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, thuộc loại hình tập quán xã hội và tín ngưỡng.

Những trận mưa kéo dài nhiều ngày qua đã khiến tình trạng ngập úng ở bản Phiêng Nghè, phường Chiềng An, tỉnh Sơn La tiếp tục tái diễn, có nơi ngập sâu từ 2 - 3m, ảnh hưởng đến sản xuất, sinh hoạt, đi lại của một số hộ dân.

Với khát khao làm nông nghiệp sạch và mong muốn thay đổi cách làm kinh tế nông thôn, chị Nguyễn Thị Hồng Hạnh (xã Phương Tiến, huyện Vị Xuyên, tỉnh Hà Giang) đã tiên phong lựa chọn giống nho Hạ Đen để khởi nghiệp. Sau ba năm kiên trì học hỏi và áp dụng kỹ thuật hiện đại, chị đã biến mảnh đất quê hương thành vườn nho trĩu quả, mang lại hiệu quả kinh tế cao với thu nhập gần 100 triệu đồng mỗi năm, giúp gia đình ổn định kinh tế và vươn lên làm giàu.

Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP) nhằm hướng đến phát triển kinh tế khu vực nông thôn theo hướng phát huy nội lực và gia tăng giá trị, nâng cao thu nhập của cư dân nông thôn, góp phần xây dựng nông thôn mới.