Chỉ mới hình thành vài năm gần đây nhưng nghề khai thác hến trên lòng hồ thủy điện An Khê - Ka Nak (tỉnh Gia Lai) đã nhanh chóng trở thành sinh kế ổn định, giúp nhiều hộ dân cải thiện cuộc sống, vươn lên thoát nghèo.

Từ tờ mờ sáng, khi mặt hồ An Khê - Ka Nak còn lãng đãng sương mờ, hàng chục hộ dân ở xã Cửu An lại tất bật trên những chiếc xuồng cào hến bắt đầu một ngày mưu sinh. Sau nhiều giờ lênh đênh trên mặt nước, họ trở về bờ với những sọt hến đầy ắp và nhanh chóng được tập kết bán cho thương lái ngay tại bến.
Công việc khai thác hến tuy đơn giản nhưng cũng lắm công phu. Người dân thả xuống đáy hồ những chiếc cào sắt răng thưa dài hơn một mét có gắn lưới phía sau. Khi xuồng di chuyển, chiếc cào kéo lê dưới đáy hồ để gom hến vào lưới. Sau nhiều giờ cào kéo, số hến thu được được phân loại và đóng bao bán cho thương lái.

Ông Đỗ Văn Bảy ở phường An Khê chia sẻ, trước đây gia đình ông sống dựa vào cây mía và cây mỳ nên cuộc sống rất bấp bênh. Hai năm nay, ông quyết định chuyển sang nghề khai thác hến. Ban đầu còn bỡ ngỡ nhưng dần tích lũy kinh nghiệm, gia đình ông khai thác trung bình mỗi ngày được 70 - 80kg, ngày nào may mắn thì hơn 1 tạ. Với giá bán 6.000 đồng/kg, sau khi trừ chi phí, mỗi ngày gia đình ông có lãi khoảng 400.000 - 500.000 đồng. Nhờ vậy, kinh tế ổn định hơn, không còn cảnh chạy ăn từng bữa như trước.
Cũng tìm thấy cơ hội từ lòng hồ, ông Nguyễn Văn Diệp ở thôn 3, xã Cửu An từng nhiều năm lăn lộn với nghề lái xe tải đường dài, nay gác vô lăng để gắn bó với nghề cào hến. Ông Diệp xem đây là “cơ duyên” giúp mình được ở gần gia đình và có nguồn thu nhập ổn định. Ông Diệp cho biết, bình thường mỗi ngày tôi khai thác gần 1 tạ hến, hôm nào gặp gió lớn thì được khoảng 60kg, lãi chừng 250.000 đồng. Công việc vất vả nhưng ổn định và ít rủi ro hơn nghề lái xe đường dài.

Không chỉ tạo sinh kế cho người trực tiếp khai thác, nghề hến còn mở ra cơ hội kinh doanh cho nhiều hộ dân khác. Hơn 2 năm gắn bó với nghề thu mua hến, cứ đến 3 giờ chiều, vợ chồng anh Nguyễn Hữu Chiến ở thôn 3, xã Cửu An lại tất bật thu gom hến từ các hộ dân. Số hến sau đó được vợ chồng anh sàng lọc, phân loại thành 3 cỡ khác nhau trước khi gửi xe khách ra cửa khẩu để xuất sang Campuchia.
Anh Chiến cho biết, hến được bán với mức giá khác nhau tùy kích cỡ, cụ thể loại lớn 12.000 đồng/kg, loại vừa 10.000 đồng/kg và loại nhỏ 8.000 đồng/kg. Trung bình mỗi ngày, gia đình anh thu mua được hơn 1 tấn, hôm nào may mắn thì 2 tấn, trừ chi phí lãi khoảng hơn 1 triệu đồng/ngày. Tuy vậy, nghề này cũng có rủi ro, chẳng hạn hến bị ngợp chết trên đường vận chuyển, bên Campuchia trả về coi như mất trắng cả chuyến hàng.

Theo ông Dương Phú Thọ, Phó Trưởng phòng Kinh tế xã Cửu An, giá trị kinh tế từ nghề khai thác hến là tương đối cao, thu hút nhiều hộ dân tham gia. Nhu cầu thị trường, đặc biệt từ Campuchia rất lớn, tạo động lực để nghề phát triển. Tuy nhiên, ông Thọ cũng cho rằng, hoạt động hiện nay mang tính tự phát, người dân dùng công cụ thô sơ tiềm ẩn nguy cơ tai nạn và ảnh hưởng đến nguồn lợi thủy sản tự nhiên. Do đó, thời gian tới, địa phương sẽ khoanh vùng để quản lý hoạt động khai thác hến. Người dân có nhu cầu sẽ được hỗ trợ khoa học kỹ thuật và đầu tư con giống để tạo nguồn hến bền vững. Đây sẽ là giải pháp vừa bảo đảm sinh kế, vừa bảo vệ nguồn lợi thủy sản trong lòng hồ./.