Trận lũ với mực nước dâng vượt đỉnh lịch sử xảy ra vào cuối tháng 7/2025 đã gây thiệt hại nặng nề đối với nhiều xã miền núi phía Tây tỉnh Nghệ An, trong đó có xã biên giới Nhôn Mai - một trong những địa bàn bị cô lập lâu nhất do tuyến Quốc lộ 16 huyết mạch bị sạt lở, sụt trượt gây chia cắt nghiêm trọng. Lũ dữ đi qua, công tác khắc phục hậu quả nhằm sớm ổn định đời sống cho người dân đang được chính quyền địa phương, bộ đội biên phòng và các lực lượng chức năng thực hiện.

Nhịp sống đã trở lại bình thường đối với các hộ dân bị lũ cuốn trôi nhà khi được ở trong những ngôi nhà bạt được dựng lên bằng tinh thần, trách nhiệm, tình thương, sự quan tâm của chính quyền địa phương và các lực lượng. Ảnh: Xuân Tiến/TTXVN
Người dân yên tâm trong những ngôi nhà bạt
Bản Phá Mựt của cộng đồng người Mông là 1 trong 21 bản của xã Nhôn Mai. Sau lũ dữ, bản Phá Mựt gần như xóa sổ hoàn toàn, trong đó 13 ngôi nhà bị lũ cuốn trôi, 5 căn hư hỏng nặng và 4 căn phải di dời khẩn cấp, 7 nhà có nguy cơ sạt lở cao. Để giúp người dân bản Phá Mựt tạm thời có nơi ở, chính quyền địa phương đã tổ chức lấy ý kiến nhân dân, khảo sát và thống nhất vị trí, phối hợp với lực lượng biên phòng Đồn Biên phòng Nhôn Mai (Bộ đội biên phòng tỉnh Nghệ An) và các lực lượng khác dựng 13 nhà bạt cho 17 gia đình với 60 nhân khẩu. Địa điểm dựng nhà bạt nằm dưới tán rừng săng lẻ, bên cạnh đường dân sinh, thuộc bản Na Hỷ (xã Nhôn Mai), cách đường Quốc lộ 16 khoảng 2 km.
Trong 2 ngày 11 và 12/8, với sự quyết tâm, nỗ lực và tinh thần khẩn trương của chính quyền địa phương và các lực lượng, 13 nhà bạt, mỗi nhà có diện tích hơn 24 m2 đã dựng xong, tạo điều kiện cho người dân ở tạm trong thời gian chờ xây dựng lại nhà mới. Ngoài sở hữu ngôi nhà bạt, mỗi hộ còn được trang bị một bộ bóng điện năng lượng mặt trời, một bể đựng nước dung tích 2.000 lít, giường gỗ, chiếu, chăn gối và màn để phục vụ sinh hoạt; đồng thời được hỗ trợ nhu yếu phẩm ban đầu để đảm bảo đời sống.

Mẹ địu con đi dạo chơi trong khu nhà bạt vào buổi sáng sớm. Ảnh: Xuân Tiến/TTXVN
Vượt hành trình gần 200 km về lại tâm lũ Nhôn Mai, chúng tôi tận mắt chứng kiến được nhịp sống dần ổn định và có những khởi sắc ban đầu đáng mừng của các gia đình trong khu vực dựng nhà bạt.
Theo chân anh Xồng Ca Dênh, Bí thư chi bộ bản Phá Mựt đi quanh khu vực nhà bạt, chúng tôi bắt gặp những đứa trẻ đang ngồi chơi, nô đùa trong những căn nhà; người dân đang nấu bữa ăn cho gia đình ở những bếp củi riêng. Những người đàn ông đang chẻ củi để tạo nguồn chất đốt cho gia đình, trong khi chị em phụ nữ đang quét dọn, làm sạch khoảng sân trước các căn nhà... Cạnh bên đường dân sinh, nhiều người đang mài dao, vót đũa. Xa xa bên mó nước, chị em phụ nữ đang giặt giũ quần áo, rửa bát đũa, xoong nồi. Những mô hình sinh kế nhỏ như chăn nuôi chó, mèo, gà đã hình thành ở “bản nhà bạt”.

Bí thư Chi bộ bản Phá Mựt (xã Nhôn Mai, tỉnh Nghệ An) trao đổi với lực lượng biên phòng về vị trí lắp đặt đèn năng lượng mặt trời cho dân bản. Ảnh: Xuân Tiến/TTXVN
Bí thư chi bộ bản Phá Mựt, anh Xồng Ca Dênh cho biết, lúc lũ về, bản Phá Mựt cách trung tâm xã khoảng 8 km bị cô lập hoàn toàn, người dân rất lo lắng. Khi chính quyền địa phương, Bộ đội biên phòng cõng lương thực, thực phẩm, nhu yếu phẩm vất vả hơn nửa ngày băng suối, luồn rừng tiếp cận được bản, dân bản ai cũng xúc động. Giờ được ở trong những ngôi nhà bạt do chính quyền địa phương, bộ đội biên phòng và các lực lượng dựng lên, người dân bản Phá Mựt đã yên tâm hơn vì có nơi để sinh hoạt. Đêm đến, người dân có đèn năng lượng mặt trời và máy phát điện để thắp sáng cho các hộ gia đình và cả khu nhà bạt.
Ông Xồng Bá Bó, bản Phá Mựt, xã Nhôn Mai, tỉnh Nghệ An xúc động cho biết, được chính quyền địa phương và các lực lượng ưu tiên làm cho cái nhà, gia đình về ở cũng gần 10 ngày rồi. Tuy còn vất vả nhưng vẫn đỡ hơn lúc chưa có nhà phải đi ở ghép, rất khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày.

Niềm hạnh phúc của ba bố con người Mông bản Phá Mựt trong khu nhà bạt. Ảnh: Xuân Tiến/TTXVN
Trung tá Nguyễn Thế Anh, Đồn trưởng Đồn biên phòng Nhôn Mai cho biết, chung tay cùng chính quyền địa phương, Đồn biên phòng Nhôn Mai đã huy động tối đa lực lượng tham gia khảo sát địa điểm, phát quang cây bụi tạo mặt bằng và dựng nhà bạt cho người dân. Đồng thời đơn vị đã hỗ trợ nhu yếu phẩm đầu tiên để kịp thời đảm bảo đời sống cho bà con. Những ngôi nhà bạt được dựng lên là tinh thần, trách nhiệm, tình thương, sự quan tâm của chính quyền địa phương và các lực lượng đối với bà con; qua đó góp phần giúp người dân vùng lũ vơi bớt khó khăn.
Ông Mạc Văn Nguyên, Bí thư Đảng ủy xã Nhôn Mai cho biết, chính quyền địa phương và các lực lượng sẽ tiếp tục dựng thêm 17 nhà bạt nữa trong thời gian sớm nhất để các hộ dân trong bản bản Phá Mựt tạm thời có nơi ở, bước đầu ổn định cuộc sống.
Nhanh chóng triển khai tái định cư cho dân bản

Theo thiết kế, mỗi nhà bạt có diện tích sử dụng 24,5 m2, người dân chủ yếu sử dụng để ngủ, nghỉ, sinh hoạt; các khu vực bếp nấu ăn được bố trí riêng biệt bên ngoài nhà bạt. Ảnh: Xuân Tiến/TTXVN
Ảnh hưởng của đợt mưa lũ xảy ra vào cuối tháng 7, xã Nhôn Mai có 73 nhà bị lũ cuốn trôi, vùi lấp, đổ sập hoàn toàn; gần 40 nhà bị thiệt hại nặng phải tháo dỡ di dời khỏi khu vực nguy hiểm; gần 300 nhà có nguy cơ sạt lở sẽ phải di dời trong thời gian tới; nhiều cầu treo, cầu bê-tông bị lũ kéo sập, cuốn trôi hoặc hư hỏng nặng; nhiều ruộng lúa, ao cá của người dân bị lũ cuốn trôi, vùi lấp rất khó có thể phục hồi.
Ông Mạc Văn Nguyên, Bí thư Đảng ủy xã Nhôn Mai cho biết, nắm rõ thông tin cơn bão số 3, cấp ủy, chính quyền địa phương và lực lượng biên phòng, công an, quân sự đã tiến hành họp và thống nhất phân công nhiệm vụ cho các tổ công tác đi đến các thôn bản nắm bắt tình hình, tuyên truyền nâng cao ý thức, kỹ năng phòng, chống thiên tai cho bà con. Vận động người dân ở những nơi xung yếu di dời đến nơi an toàn.
Khi lũ dữ đi qua, cấp ủy, chính quyền địa phương và các lực lượng đã tập trung tìm mọi cách để sớm khắc phục hậu quả thiên tai, hỗ trợ người dân. Với những bản làng bị cô lập do đường sạt lở nghiêm trọng như Có Hạ, Huồi Cọ, Phá Mựt… cấp ủy, chính quyền địa phương và lực lượng vũ trang đã thành lập các tổ công tác cõng lương thực, thực phẩm, nhu yếu phẩm vượt núi, xuyên rừng, băng qua các điểm sạt lở để tiếp cận, hỗ trợ bước đầu, đảm bảo người dân không bị đói rét. Đặc biệt, địa phương đã thành lập tổ công tác đi bộ xuyên rừng, thiết lập điểm tiếp nhận hàng cứu trợ trên bờ sông Nậm Nơn để nhận lương thực, nhu yếu phẩm và vận chuyển về địa bàn bằng thuyền máy để cấp phát cho người dân.

Bí thư Chi bộ bản Phá Mựt Xồng A Dênh sử dụng máy phát điện cho các gia đình sử dụng điện. Ảnh: Xuân Tiến/TTXVN
Thời gian qua, lực lượng Biên phòng, Công an, quân sự, các đoàn thể đóng vai trò rất lớn và hiệu quả trong hoạt động giúp dân tháo dỡ nhà cửa, di dời đồ đạc tại các khu vực bị sạt lở nghiêm trọng đến nơi an toàn; vận chuyển nhu yếu phẩm đi các thôn bản cho bà con, dựng cầu tạm qua suối để phá thế cô lập, chia cắt trong bản...
Ông Mạc Văn Nguyên, Bí thư Đảng ủy xã Nhôn Mai cho biết thêm, theo rà soát, thống kê, hiện nay, ngoài 73 hộ dân có nhà bị lũ cuốn trôi, đổ sập còn có gần 300 hộ phải tiến hành di dời nhà ở khỏi vị trí ven suối, ta-luy âm, chân núi, chân đồi đã bị sạt lở. Nhiều gia đình đã được lực lượng chức năng hỗ trợ tháo dỡ, di dời nhà cửa đến nơi an toàn. Những hộ còn lại chính quyền địa phương sẽ tiến hành tuyên truyền, vận động nhân dân tìm khu vực đất mới để làm nhà, đảm bảo an toàn cho bà con. Xã sẽ tập trung hỗ trợ tháo dỡ nhà cửa và sẽ cố gắng tìm địa điểm cho bà con có chỗ ở ổn định hơn.

Những mô hình sinh kế bắt đầu được hình thành tại khu nhà bạt ở tạm của người dân bản Phá Mựt. Ảnh: Xuân Tiến/TTXVN
Theo chính quyền địa phương xã Nhôn Mai, hiện nay UBND tỉnh Nghệ An đã ban hành quyết định thành lập các tổ công tác rà soát, xác định các địa điểm tái định cư cho bà con nhân dân trên địa bàn. Tuy nhiên đối với xã Nhôn Mai, việc tìm địa điểm tái định cư tại địa phương là rất khó bởi địa bàn chủ yếu là đồi núi và khe suối. Do đó, ngoài việc đẩy nhanh khảo sát, tìm kiếm mặt bằng địa điểm tái định cư để chỉ đạo các bản tiến hành xây dựng nhà ở cho người dân, chính quyền địa phương cũng xây nhà ở cho người dân theo phương án làm xen kẽ tại các bản trên địa bàn theo Nghị quyết 09 của Hội đồng Nhân dân tỉnh để người dân có nhà ở trong thời gian sớm nhất.
“Trong thời gian tới cấp ủy, chính quyền quan tâm, lo lắng nhất là việc tìm sinh kế cho bà con khi mà diện tích ruộng vườn, mô hình sinh kế chăn nuôi của bà con đã bị lũ cuốn trôi. Do đó địa phương mong muốn các cấp, các ngành từ Trung ương đến tỉnh, các nhà hảo tâm, đoàn thiện nguyện trên cả nước tiếp tục quan tâm, hỗ trợ để cấp ủy, chính quyền địa phương có thêm nguồn lực, động lực tập trung khắc phục hậu thiên tai”, ông Mạc Văn Nguyên, Bí thư Đảng ủy xã Nhôn Mai chia sẻ./.