Lễ Quét làng của người Tu Dí ở Lào Cai

Lễ Quét làng của người Tu Dí ở Lào Cai
Người Tu Dí ở huyện Mường Khương (Lào Cai) có truyền thuyết kể rằng: “Ngày xưa, các bản của người Tu Dí đang sống yên bình thì bỗng có một trận đại dịch tràn tới. Nó không chỉ làm cho vật nuôi ốm chết, cây trồng héo khô mà còn cướp đi sinh mạng của rất nhiều người. Trong cơn đại dịch ấy, một pháp sư có tên là Tống Chỏng Su đã lập đàn tràng cúng đảo và dùng bùa yểm vào từng ngôi nhà trong thôn trại. Nhờ đó, dịch bệnh được xua tan, cuộc sống của cộng đồng trở lại bình yên”. Từ đó, cứ đến ngày mùng 2 tháng Hai Âm lịch hàng năm, các làng người Tu Dí lại tổ chức lễ cúng để xua đuổi ôn thần, quỷ và dịch bệnh, cầu mong cho mọi người được “trăm điều như ý, vạn sự hanh thông”.
 
Lễ Quét làng của người Tu Dí phải trải qua 4 nghi thức là: Lập đàn thỉnh thần; Điệu lễ dâng hương; nghi thức Quét làng; nghi thức Tống tiễn (chư thần, chư tướng) và cúng tạ Thổ thần. Trong đó, Lập đàn thỉnh thần và Điệu lễ dâng hương là các nghi thức tiền lễ; Quét làng là nghi thức chính lễ; Tống tiễn và cúng tạ Thổ thần là nghi thức hậu lễ.

Sáng sớm ngày chính lễ, đại diện các gia đình tập trung tại khu đất có miếu thờ Thổ thần. Vị pháp sư chủ trì nghi lễ cho thiết lập đàn tràng, bày lên đó các lễ vật và đạo cụ dâng cúng trong lễ quét thôn. Đến giờ Hoàng đạo, pháp sư đăng đàn khấn mời sư phụ, các lương thần tối cao (Ngọc hoàng, Thiên lôi, Thái thượng Lão quân...), các thiện thần quản vùng (Sơn thần, Thổ thần cùng ngũ phương đại thần) và tổ tiên từng hộ gia đình trong thôn về dự lễ. Sau đó, lễ quét thôn chính thức được mở màn với bài kinh khai lễ. Kết thúc bài kinh khai lễ, pháp sư dâng ba tuần hương khấn mời các vị thần linh khắp Tam giới: các thiên thần ở Thiên phủ gồm có các vị thần tiên về dọn dẹp và trấn giữ đàn tràng; các vị thần linh Tam phủ được mời về chứng minh hội dịch, đưa tiễn công đức; chư thần, chư tướng trong khắp Tam nguyên phẩm giới về dự hội dịch đưa tiễn công đức. Cuối cùng, pháp sư làm phép thỉnh triệu âm binh, âm tướng về giải trừ tai ương, dịch bệnh cho cộng đồng.
 
Hoạt động văn hóa của người Tu Dí ( Lào Cai ). Ảnh: Nguồn internet
Hoạt động văn hóa của người Tu Dí ( Lào Cai ). Ảnh: Nguồn internet

Nghi thức thứ hai là điệu lễ dâng hương. Mở màn nghi thức này, pháp sư dâng ba tuần rượu. Tuần rượu thứ nhất, cả thôn thành tâm dâng rượu mời các thánh thần về dự uống; Tuần rượu thứ hai, cầu xin các thánh thần ban cho bình an, thanh thản, không có tai ương, dịch bệnh sảy ra; Tuần rượu thứ ba, cảm tạ thần thánh đã dạy cho con người cách nấu rượu. Sau ba tuần rượu, pháp sư dâng thuyền rồng mời chư thần, chư tướng lên thuyền để đi bắt các ôn thần, ác quỷ và đuổi dịch bệnh ra khỏi thôn, giam ở chín tầng mây, nhốt vào địa phủ môn... Khi lễ dâng thuyền và mời chư thần, chư tướng lên thuyền kết thúc, vị pháp sư chủ lễ đọc sớ xướng tên các hộ gia đình, rồi đi cắm từng nhà trong thôn để yểm ngăn không cho ôn thần, ác quỷ chạy thoát ra ngoài, chuẩn bị cho nghi thức chính thức trong lễ quét thôn cũng mang cùng một tên gọi.

Khi các ngôi nhà trong thôn đã được yểm cờ bùa, người được phân công trách nhiệm thả chó sẽ chặt đứt đuôi con chó hiến sinh rồi kéo chó đi khắp trong thôn. Theo vệt máu chó, đoàn người “bắt ma” do pháp sư chủ lễ dẫn đầu sẽ tiến hành nghi thức “bắt ma” ở khắp các ngôi nhà. Ở mỗi ngôi nhà, người ta để sẵn trước cửa nhà một bát nước đỏ, trong có một hòn than và các hạt ngũ cốc (thóc, ngô, đậu, lạc, cao lương). Khi đoàn “bắt ma” đến nơi, gia chủ rút bốn lá cỏ lau (gianh) ở 4 góc mái nhà đặt lên bát nước và thắp hương ở cạnh bát. Đoàn “bắt ma” dừng lại. Pháp sư lệnh cho âm binh âm tướng phong tỏa vây ma, khai hỏa bắn ma và rút dây trói ma. Pháp sư vừa xướng vang lời chú vừa quay ra khắp các hướng trước cửa nhà. Pháp sư quay hướng nào, người ta vẩy nước đào, ném mảnh sành, mảnh gốm, khua lão bạt, huơ gà trắng, bó cành đào – cỏ lau về hướng đó nhằm xua đuổi các ôn thần, ác quỷ. Xong màn lễ ở ngoài cửa, đoàn “bắt ma” xông vào trong nhà thực hiện lại các nghi thức nêu trên. Cuối cùng, pháp sư tiến đến trước ban thờ tổ tiên khấn báo việc mình được thừa lệnh Thái thượng lão quân về đuổi hết các ôn thần, ác quỷ và dịch bệnh đi... Nay mời tổ tiên nhập và yên vị lại ban thờ. Rồi pháp sư bói âm dương xem kết quả tốt hay xấu. Nếu trường hợp kết quả không tốt phải thực hành lại nghi thức bắt ma trong nhà rồi lại khấn mời tổ tiên nhập lại ban thờ.
 

Sau khi đã “bắt” hết các ôn thần, ác quỷ cùng các dịch bệnh ở tất cả các ngôi nhà. Đoàn “bắt ma” khiêng thuyền rồng tiến thẳng ra ngã ba bờ suối ở cuối làng để thực hành nghi thức tống tiễn. Pháp sư chủ lễ làm phép tống đưa thuyền rồng “vượt biển” mang theo những bệnh dịch đi giam ở Ngũ hành sơn và đưa các ôn thần, ác quỷ về núi Thanh Dương ở Dương Châu cho hổ dữ ăn thịt. Trong khi Pháp sư cùng những người trong đoàn “bắt ma” thực hành nghi thức tống tiễn thuyền rồng ở ngã ba suối, thầy cúng Thổ thần của thôn sẽ quay về làm lễ cúng tạ Thổ thần tại miếu thờ ở bãi đất trống giữa thôn. Lễ cúng Thổ thần diễn ra nhanh chóng, thời gian không quá nửa tuần nhang. Tại ngã ba suối, sau khi kết thúc nghi thức tống tiễn, pháp sư cùng những người trong đoàn “bắt ma” và thầy cúng Thổ thần sẽ liên hoan “thụ lộc” ngay tại bãi cúng. Trước khi nâng chén rượu lộc, hai chủ lễ cũ (pháp sư và thầy cúng Thổ thần) sẽ gắp đầu gà và chân gà cho hai người sẽ đến phiên làm chủ lễ mới trong năm tới.

Hàng năm, người Tu Dí thường tổ chức Lễ Quét làng vào ngày Ngọ, ngày Mùi hoặc ngày Con người (à thá cũng) vào tháng Hai Âm lịch với mục đích để năm mới mọi người được bình yên, hoa màu tươi tốt, súc vật nuôi không bị ốm chết. Trước ngày tổ chức lễ cúng, ông chủ gia đình các hộ trong làng họp nhau tại nhà người cao tuổi nhất làng bàn công việc. Khi đi, mọi người mang theo một bát gạo, một con gà, tiền, hai nén hương và một chai rượu. Những ai mang chó, lợn, dê đến góp thì dân làng có trách nhiệm tới làm trả công cho người đó trong một ngày. Tới ngày đã định, tất cả đàn ông trong làng mang tất cả lễ vật ra một bãi trống đầu làng. Theo sự phân công, những người đàn ông khoẻ mạnh nhanh nhẹn cùng nhau mổ lợn, gà, dê, chó. Các thầy cúng tay cầm kiếm gỗ, một cành lá đao, mặt bôi nhọ chia nhau vào từng thôn làm lễ quét nhà cho cả làng. Vào nhà dân, thầy cúng rót một chén rượu đặt vào bàn thờ của gia đình, lầm rầm đọc tên tuổi tất cả những người trong nhà đó. Đọc xong, thầy cúng dùng kiếm gỗ múa khắp nơi trong nhà, gia đình cử một người đi sau dùng ngô (ngô để cả bắp nướng sau đó rẽ hạt) tung qua đầu thầy cúng. Lúc này, các lễ vật đã được làm xong. Dê, chó, lợn được xếp lại trong mâm tượng trưng với chiếc đầu, bốn chân, đuôi quay theo hướng tốt, xung quanh đặt các bát gạo của từng gia đình. Thầy cúng bày tám đôi đũa, tám chiếc bát, tám chén rượu, các a pờ ngồi xếp hàng ngang trước mâm lễ lầm rầm khấn. Lời cúng là những tên của loài ma (theo quan niệm của họ) được gọi về hưởng lễ, sau đó ra đi để không làm hại con người. Cuối cùng, mọi người cùng nhau ăn uống vui vẻ. Các thức ăn cúng ma đều phải ăn hết không được mang vào trong làng. Thầy cúng lấy cành tre cắm xung quanh bãi đất sau đó lấy đuôi và tai chó cắm xuống đất nhằm không cho ma vào làng làm hại người. Thầy cúng đốt một đống lửa và bước qua, sau đó đi về nhà. Bắt đầu từ ngày hôm đó, dân làng kiêng không cho người ngoài vào nhà. Sau ba ngày, mọi sinh hoạt lại như cũ.

Lễ Quét Ma làng được tổ chức với mục đích đuổi hết những tai ương dịch bệnh và cầu mong những điều may mắn, tốt đẹp cho con người, cây trồng và vật nuôi, thể hiện những khát khao, mong muốn của người dân về một cuộc sống tươi đẹp hạnh phúc. Đây là phần còn sót lại của nghi thức cầu an cầu yên của cả cộng đồng.
Theo thegioidisan.vn

Có thể bạn quan tâm

Thắp lửa truyền thống, đánh thức bản sắc văn hóa dân tộc S’tiêng

Thắp lửa truyền thống, đánh thức bản sắc văn hóa dân tộc S’tiêng

Đồng bào dân tộc S’tiêng với kho tàng văn hóa phong phú đang đứng trước thách thức trong việc gìn giữ và truyền dạy cho thế hệ mai sau. Trước thực trạng này, tại Khu bảo tồn văn hóa dân tộc S’tiêng sóc Bom Bo (xã Bom Bo, tỉnh Đồng Nai), chính quyền địa phương đang nỗ lực thắp lại ngọn lửa truyền thống, đánh thức tình yêu và ý thức bảo tồn văn hóa trong mỗi người trẻ.

Nghệ An: Giải mã nghi thức buộc chỉ cổ tay và lễ đặt tên của người Ơ Đu

Nghệ An: Giải mã nghi thức buộc chỉ cổ tay và lễ đặt tên của người Ơ Đu

Trải qua hàng trăm năm người Ơ Đu tại bản Văng Môn (xã Nga My, tỉnh Nghệ An) đã bảo lưu, gìn giữ và trao truyền được nhiều tập tục, nghi thức văn hóa, tín ngưỡng, nét sinh hoạt mang giá trị bản sắc văn hóa rất độc đáo, riêng có. Trong đó, nghi thức cột chỉ cổ tay và lễ đặt tên đều nằm trong Lễ đón tiếng sấm đầu năm, vốn là những nghi lễ tâm linh, tín ngưỡng độc đáo trong hệ thống lễ tục vòng đời của người Ơ Đu; thể hiện văn hóa ứng xử hài hòa giữa con người với thiên nhiên, hướng về cội nguồn, tri ân các vị tiền bối đã có công khai phá, bảo vệ bản mường, tạ ơn trời đất.

Đưa di sản vào đời sống đương đại, phát triển du lịch bền vững

Đưa di sản vào đời sống đương đại, phát triển du lịch bền vững

Ngày 14/7, tại xã Khổng Lào, Cục Di sản văn hóa (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) phối hợp với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Lai Châu và UBND xã Khổng Lào tổ chức Lễ công bố Quyết định và trao chứng nhận Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia năm 2025 cho tỉnh Lai Châu.

Đặc sắc nghệ thuật chế tác khèn Mông ở vùng cao Lào Cai

Đặc sắc nghệ thuật chế tác khèn Mông ở vùng cao Lào Cai

Với đồng bào Mông ở vùng cao Lào Cai, cây khèn là nhạc cụ truyền thống quan trọng và độc đáo không thể thiếu trong sinh hoạt văn hóa cộng đồng. Nghệ thuật chế tác khèn đã trở thành nghề truyền thống quan trọng được người Mông nơi rẻo cao gìn giữ và quảng bá sản phẩm tới du khách trong, ngoài nước.

Bảo tồn, phát triển văn hóa Khmer gắn với phát triển du lịch

Bảo tồn, phát triển văn hóa Khmer gắn với phát triển du lịch

Tại Bạc Liêu, đồng bào dân tộc Khmer có trên 78.000 người, chiếm 7,6% dân số. Đồng bào nơi đây có đời sống tinh thần phong phú với những ngôi chùa Khmer kiến trúc lộng lẫy, các loại hình nghệ thuật truyền thống và nhiều lễ hội mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc.

Duy trì mức sinh thay thế, bảo đảm chất lượng nguồn nhân lực

Duy trì mức sinh thay thế, bảo đảm chất lượng nguồn nhân lực

Vĩnh Phúc hiện là một trong nhiều địa phương trên cả nước có mức sinh chênh lệch giữa các vùng, đối tượng ngày càng lớn. Trước tình hình đó, tỉnh đã nỗ lực triển khai các dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản, kế hoạch hóa gia đình; từ đó đạt mức sinh thay thế, góp phần ổn định quy mô dân số.

Khai thác thế mạnh xuất khẩu sản phẩm nông - thủy sản có lợi thế cạnh tranh

Khai thác thế mạnh xuất khẩu sản phẩm nông - thủy sản có lợi thế cạnh tranh

Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Tiền Giang Lưu Văn Phi cho biết: Hiện nay, tỉnh nỗ lực khai thác những tiềm năng và thế mạnh xuất khẩu các sản phẩm nông - thủy sản có lợi thế cạnh tranh; tích cực nắm bắt cơ hội, mở rộng thị trường, nhằm đảm bảo tăng trưởng xuất khẩu bền vững, thu hút ngoại tệ.

'Chìa khóa' để bắt kịp xu thế cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4

'Chìa khóa' để bắt kịp xu thế cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4

Ngày 6/6, UBND tỉnh Lai Châu và Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông đã ký kết thỏa thuận hợp tác đẩy mạnh công tác nghiên cứu, ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, đào tạo, bồi dưỡng nâng cao chất lượng nguồn nhân lực của tỉnh giai đoạn 2025 - 2030.

Phát huy vai trò khối đại đoàn kết toàn dân tộc trong tình hình mới

Phát huy vai trò khối đại đoàn kết toàn dân tộc trong tình hình mới

Ngày 4/6, tại tỉnh Sóc Trăng, Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Sóc Trăng, tỉnh Hậu Giang và thành phố Cần Thơ phối hợp tổ chức Hội nghị đóng góp ý kiến vào dự thảo Đề án sắp xếp, hợp nhất Mặt trận Tổ quốc, tổ chức chính trị - xã hội và hội quần chúng 3 tỉnh, thành phố (hội nghị lần thứ 3).

Truyền thông Campuchia ca ngợi sức sống mới ở vùng đồng bào Khmer Nam Bộ

Truyền thông Campuchia ca ngợi sức sống mới ở vùng đồng bào Khmer Nam Bộ

Trong những ngày đầu tháng này, các phương tiện truyền thông Campuchia đăng tải nhiều chủ đề bài viết đính kèm hình ảnh đa dạng, giới thiệu về cuộc sống mới với nhiều khởi sắc, đổi thay toàn diện trong vùng đồng bào Khmer tại các tỉnh, thành vùng đồng bằng sông Cửu Long của Việt Nam.

Đẩy mạnh phát triển kinh tế hợp tác trong nông nghiệp

Đẩy mạnh phát triển kinh tế hợp tác trong nông nghiệp

Theo Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Tiền Giang Trần Hoàng Nhật Nam, nhằm đẩy mạnh phát triển kinh tế hợp tác trong nông nghiệp, địa phương đã tổ chức được mạng lưới 198 hợp tác xã nông nghiệp - thủy sản, thu hút gần 55.000 thành viên; giải quyết công ăn việc làm cho gần 2.000 lao động. Đến đầu tháng 6/2025, các hợp tác xã trên lĩnh vực nông nghiệp - thủy sản đã đạt doanh thu khoảng 140 tỷ đồng, tăng gần 25% so với cùng kỳ năm trước.

Các tỉnh Tây Nam Bộ tập trung thực hiện hoàn thành công tác dân tộc

Các tỉnh Tây Nam Bộ tập trung thực hiện hoàn thành công tác dân tộc

Ngày 30/5, tại Sóc Trăng, Bộ Dân tộc và Tôn giáo tổ chức Hội nghị tổng kết công tác thi đua khen thưởng Cụm thi đua số 6 (gồm 10 địa phương: Vĩnh Long, Trà Vinh, Long An, Kiên Giang, An Giang, Hậu Giang, Bạc Liêu, Cà Mau, Sóc Trăng và thành phố Cần Thơ) về công tác dân tộc.

Hiệu quả từ mô hình 'Họ đạo bình yên - gia đình hòa thuận' của đồng bào K’Ho

Hiệu quả từ mô hình 'Họ đạo bình yên - gia đình hòa thuận' của đồng bào K’Ho

Được thành lập từ năm 2019, mô hình “Họ đạo bình yên - Gia đình hạnh phúc” ở buôn B’laosire thuộc tổ dân phố 14, phường B’Lao (thành phố Bảo Lộc, Lâm Đồng) được đánh giá cao bởi tính hiệu quả. Từ nhiều năm qua, mô hình góp phần bảo đảm an ninh trật tự, người dân tập trung làm ăn phát triển kinh tế, hàng chục hộ vươn lên thoát nghèo, Họ đạo được Bộ Công an khen thưởng vào năm 2024.

Yên Lạc “giữ lửa” nghề chằm áo tơi truyền thống

Yên Lạc “giữ lửa” nghề chằm áo tơi truyền thống

Chiếc áo mộc mạc, được làm từ những tàu lá cọ khô, không chỉ là vật dụng che mưa nắng quen thuộc của người dân thôn Yên Lạc (xã Quang Lộc, huyện Can Lộc, Hà Tĩnh) suốt hàng trăm năm, mà còn là biểu tượng của sự cần cù, khéo léo và nét đẹp văn hóa đậm đà bản sắc. Giữa nhịp sống hối hả, nghề chằm áo tơi truyền thống vẫn được người dân lặng lẽ “giữ lửa”, trao truyền qua bao thế hệ, bảo tồn một phần hồn quê hương trong từng sợi lá.

Tết mùa mưa đặc sắc của dân tộc Hà Nhì

Tết mùa mưa đặc sắc của dân tộc Hà Nhì

Đồng bào dân tộc Hà Nhì có nhiều phong tục đặc sắc, trong đó có Tết mùa mưa (Dế Khừ Chà) là một trong bảy Tết trong năm theo phong tục cổ truyền của người Hà Nhì.

Lễ Mạng Ma - Nghi lễ tâm linh của người Xinh Mun

Lễ Mạng Ma - Nghi lễ tâm linh của người Xinh Mun

Vào độ xuân về khi hoa ban nở trắng rừng, người Xinh Mun ở Sơn La lại tổ chức Lễ Mạng Ma – một nghi lễ tâm linh truyền thống cầu sức khỏe, giải hạn, thể hiện niềm tin sâu sắc vào sự kết nối giữa con người với thần linh, tổ tiên và vạn vật thiên nhiên.

Tục nhuộm răng đen - nét văn hóa đặc sắc của phụ nữ dân tộc Lự ở Lai Châu

Tục nhuộm răng đen - nét văn hóa đặc sắc của phụ nữ dân tộc Lự ở Lai Châu

Dân tộc Lự là một trong những dân tộc rất ít người có số dân dưới 10 nghìn người hiện đang sinh sống chủ yếu ở huyện Tam Đường và huyện Sìn Hồ tỉnh Lai Châu, đã từ lâu, tục nhuộm răng đen của phụ nữ dân tộc Lự là một trong những nét văn hóa đặc trưng. Hiện, các cấp ủy, chính quyền huyện tăng cường tuyên truyền vận động người dân tiếp tục truyền dậy, phát huy những giá trị bản sắc văn hóa của dân tộc Lự trước nguy cơ bị mai một.

Tái hiện lễ cúng trưởng thành của đồng bào Ê Đê

Tái hiện lễ cúng trưởng thành của đồng bào Ê Đê

Trong khuôn khổ các hoạt động của Ngày Văn hoá các dân tộc Việt Nam (19/4), tại Làng Văn hoá – Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội), đồng bào dân tộc Ê Đê đã tái hiện nghi lễ trưởng thành đặc sắc của dân tộc mình.

Gìn giữ bánh truyền thống Khẩu Sli của người Tày, Nùng ở Cao Bằng

Gìn giữ bánh truyền thống Khẩu Sli của người Tày, Nùng ở Cao Bằng

Cao Bằng, một tỉnh miền núi phía Bắc Việt Nam, không chỉ nổi tiếng với cảnh sắc thiên nhiên hùng vĩ mà còn là nơi lưu giữ nhiều nét văn hóa đặc sắc của các dân tộc thiểu số. Một trong những món ăn truyền thống nổi bật của người Tày, người Nùng ở đây là bánh Khẩu Sli, món bánh mang đậm hương vị quê hương và được người dân nơi đây coi là món quà tuyệt vời trong những dịp lễ, Tết.

Lễ ăn mừng đầu lúa mới của đồng bào Raglai

Lễ ăn mừng đầu lúa mới của đồng bào Raglai

Đồng bào Raglai sở hữu một kho tàng tri thức dân gian đồ sộ, từ sử thi, truyện cổ, dân ca đến luật tục… Không chỉ vậy, đồng bào còn lưu giữ nhiều lễ hội dân gian đặc sắc như Lễ ăn mừng đầu lúa mới, lễ bỏ mả, các nghi lễ vòng đời… Trong đó lễ ăn mừng đầu lúa mới đã được công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể cấp quốc gia, khẳng định gái trị văn hóa sâu sắc và vai trò quan trọng trong đời sống, tinh thần của cộng đồng người Ragalai.

Món cà đắng lòng gà bọc lá chuối của người Jrai

Món cà đắng lòng gà bọc lá chuối của người Jrai

Ẩm thực của người Jrai ở Gia Lai luôn độc đáo với những món ăn ngon, dân dã, đậm nét truyền thống. Trong số đó, món cà đắng lòng gà bọc lá chuối nổi bật như một biểu tượng của sự sáng tạo và gắn kết với thiên nhiên.