Những khúc hát trong Lễ hội Nàng Hai

Những khúc hát trong Lễ hội Nàng Hai
Lễ hội Nàng Hai được tổ chức từ 2 - 3 năm một lần vào hạ tuần tháng Ba (âm lịch) ở thôn Chu Lăng, xã Kim Đồng (Thạch An) và xã Tiên Thành  huyện Phục Hòa (Cao Bằng). "Hai" tiếng Tày có nghĩa là “Trăng” chỉ Hằng Nga, cho nên lễ hội được gọi là Lễ hội Hằng Nga. Lễ hội chính thức diễn ra từ 1 - 3 ngày. Trước tiên, xóm, bản thống nhất người chủ trì, phân công giao việc, lựa chọn địa điểm tổ chức lễ hội... với sự đồng tâm, hiệp lực của các nghệ nhân dân gian làm cố vấn chương trình.
 
Lễ hội Nàng Hai, xã Tiên Thành, huyện Phục Hòa( Cao Bằng).
Lễ hội Nàng Hai, xã Tiên Thành, huyện Phục Hòa( Cao Bằng).

Cũng như nhiều lễ hội khác, Lễ hội Nàng Hai được tiến hành theo trình tự các nghi thức, nghi lễ gắn liền với từng khúc hát Nàng Hai hòa cùng những điệu múa, hát sinh động. Gường Bóng Nguyệt và Sở Hằng Nga đi đầu đoàn nam thanh, nữ tú trần gian lên mường trời tới cung Quảng Hầu để yết kiến các mẹ Nàng Hai giúp cho mùa vụ thuận hòa, cây trồng tươi tốt, mùa màng bội thu.

Mở đầu là các khúc hát khởi hành, trình tấu như: "Mời Nàng Hai", "Cấm kỵ", "Ngóng đợi hồn Nàng Hai mường trời về nhập", "Trình tên thật của Gường Bóng Nguyệt và Sở Hằng Nga", "Trình việc", "Nhờ én", "Mời gọi lên đường", "Qua cánh đồng", "Vượt non ngàn", "Hú gọi vía".  "Gọi về vía Sở, Gường trước đã/Hồn chớ tản vất vưởng đầu mường/Chớ tản mạn rừng thẳm đại ngàn/Theo Hằng Nga vào ngõ cửa thượng/Theo Bóng nguyệt qua cửa ngõ trời (bài Hú gọi vía). Đoàn người làm nghi lễ trước bàn thờ, nhờ khói hương, nhờ én làm sứ trình báo lên bề trên thiên giới. Đây là cả quãng đường dài của đoàn người trần thế náo nức vượt qua muôn trùng gian nan lên thượng giới cầu mùa.

Tiếp theo, khi đã tới mường trời là hoạt động của Gường Bóng Nguyệt và Sở Hằng Nga cùng đoàn trần gian gặp gỡ các mẹ nàng Hằng Nga (đó là các nàng tiên) "Nơi Hằng Nga ba mươi tấm màn bao bọc/Mường Mẹ Nàng chín mươi tư màn vây quanh”... Đầu tiên, đoàn người tới yết kiến Mẹ Nàng Lạn Ba xin ngăn sóng nước vỗ và mở cửa để được đi lễ, rồi xin áo mường trời để thay và tiếp tục cuộc hành trình. Họ gọi đò vượt sông vào xin Mẹ Nàng Khắc Cơ thóc giống, cá giống và các loại giống cây trồng, vật nuôi khác, hai nàng Gường và Sở cùng thưa: “Con định xin thóc giống gieo trồng/Con định xin cá giống thả nước/Thóc xuống đồng chắc chắn trổ/Cá xuống đồng lập tức bơi/Trăm thứ cấp khá nhiều cho con". Mẹ Nàng Khắc Cơ cảm tình với hai thiếu nữ duyên dáng xinh tươi như hoa rừng, đẹp người khéo nói, thương đoàn trần gian vất vả, lận đận đến đây nên cấp nhiều loại giống cây, con quý cho mang về và còn dặn dò đến nhờ cậy Thiên Suông giết sâu bọ "Mẹ Nàng cất lời ngọt mới nói/Tìm hạt giống, qua bên tìm Pú Cấy/Giết sâu bọ, qua bên phải lạy Thiên Suông”. Mẹ Nàng Khắc Cơ "Cho nhiều thóc giống thuyền quá nặng/Cho nhiều cá giống chở không đi" nên đoàn người phải sang nhờ cậy Mẹ Nàng Bích Vân xin cấp thêm thuyền và suông (phu) giúp tải qua Ngân Hà. Sau đó, họ trình diện Mẹ Nàng Bích Lan xin giống bông dệt vải, giống cây dâu tằm tốt và xin Mẹ Nàng Lượng Tàm giống tằm quý "Trứng này mang về nở lắm tằm đầy nong/Lá dâu chăm theo tay tằm liền kéo kén/Cái kén bằng quả mận/Hai tay đè không vỡ/Kén tằm múc nước mỏ về ươm/Mới dệt nên khăn vàng tiến mẹ". Cho bõ chuyến đi đến mường trời, đoàn người trần gian lại tìm đến cả Mẹ Nàng Mạ Mỳ xin nhốt kỹ sâu bọ, không thả xuống dương gian phá hại cây lúa, cây màu, hoa trái "Cấm loài sâu miệng tù/Cấm loại bọ miệng bằng/Cấm sâu không cho sâu cắn lá/Cấm bọ không cho bọ đục thân/Chân lúa để nó sạch/Lá lúa để nó vươn/Gốc lúa bằng gốc cây móc/Bông lúa bằng bông hoa báng".

Như vậy, sáu Mẹ Nàng: Lạn Ba, Khắc Cơ, Bích Vân, Bích Lan, Lượng Tàm, Mạ Mỳ đều là sáu nàng tiên thượng giới ở cung Quảng Hầu đã làm thỏa mãn yêu cầu của mọi người. Gường Bóng Nguyệt và Sở Hằng Nga cùng đoàn mở hội cảm tạ các Mẹ Nàng Hằng Nga ngay xứ mường trời và ngỏ lời mời các nàng tiên xuống trần gian dự Hội Nàng Hai.

Về đến dương gian, họ mở hội hát múa, dâng hương, bày cỗ khao thưởng hoan hỷ mừng chuyến đi lên thượng giới cầu mùa thành công. Sau đó, họ hát những khúc chia tay, tiễn đưa các Mẹ Nàng Hằng Nga ven bờ suối. Gường Bóng Nguyệt và Sở Hằng Nga còn phân phát thóc giống, cây, con cho làng bản rồi 2 nàng cùng đặt ngón chân cái lên hai con thuyền nhỏ đẩy nhẹ cho chúng trôi xa lững lờ theo dòng chảy. Trai gái dự hội cũng thả thuyền của mình xuống dòng suối để tiễn các tiên nữ về trời. Phần cuối cùng của lễ là Nàng Cả (Bà Then) gọi vía về cho hai thiếu nữ nhập vai Gường Bóng Nguyệt và Sở Hằng Nga, 2 nàng nhúng chân xuống dòng suối và như tỉnh lại trở về đời thực; ấy là lúc cuối chiều, hoàng hôn dần buông...

Lễ hội Nàng Hai là hình thức sinh hoạt văn hóa lành mạnh, mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc, là nhu cầu tinh thần không thể thiếu của cộng đồng dân tộc Tày, rất cần được bảo tồn và phát huy.
Theo baocaobang.vn

Có thể bạn quan tâm

Lưu giữ nghề truyền thống làm lân sư rồng

Lưu giữ nghề truyền thống làm lân sư rồng

Tây Ninh đang từng ngày gìn giữ và phát huy nghề truyền thống làm đầu lân cùng nghệ thuật múa lân sư rồng. Bằng đôi bàn tay khéo léo, các nghệ nhân tỉ mỉ tạo hình những chiếc đầu lân rực rỡ, hòa với nghệ thuật múa lân sư rồng trong các dịp lễ, Tết và chương trình nghệ thuật, tạo nên nét đẹp văn hóa gắn liền với đời sống tinh thần người dân, góp phần bảo tồn và lan tỏa bản sắc văn hóa đặc trưng của địa phương.

Trải nghiệm dệt thổ cẩm ở làng nghề Xí Thoại, tỉnh Đắk Lắk

Trải nghiệm dệt thổ cẩm ở làng nghề Xí Thoại, tỉnh Đắk Lắk

Thôn Xí Thoại (xã Xuân Lãnh, tỉnh Đắk Lắk) được biết đến là nơi lưu giữ nghề dệt thổ cẩm truyền thống của đồng bào Ba Na. Không chỉ là nét đẹp văn hóa mang tính bản sắc, nghề dệt ở đây còn là điểm nhấn thu hút du khách trong hành trình khám phá bản sắc văn hóa.

Trải nghiệm nét văn hóa, truyền thống đặc trưng của các dân tộc

Trải nghiệm nét văn hóa, truyền thống đặc trưng của các dân tộc

Ngày 31/7, thông tin từ Cục Văn hóa các dân tộc Việt Nam cho biết, từ ngày 1 - 29/8/2025 tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội) sẽ diễn ra nhiều hoạt động tháng 8 với chủ đề “Về Làng trải nghiệm nét văn hóa truyền thống”.

Thắp lửa truyền thống, đánh thức bản sắc văn hóa dân tộc S’tiêng

Thắp lửa truyền thống, đánh thức bản sắc văn hóa dân tộc S’tiêng

Đồng bào dân tộc S’tiêng với kho tàng văn hóa phong phú đang đứng trước thách thức trong việc gìn giữ và truyền dạy cho thế hệ mai sau. Trước thực trạng này, tại Khu bảo tồn văn hóa dân tộc S’tiêng sóc Bom Bo (xã Bom Bo, tỉnh Đồng Nai), chính quyền địa phương đang nỗ lực thắp lại ngọn lửa truyền thống, đánh thức tình yêu và ý thức bảo tồn văn hóa trong mỗi người trẻ.

Nghệ An: Giải mã nghi thức buộc chỉ cổ tay và lễ đặt tên của người Ơ Đu

Nghệ An: Giải mã nghi thức buộc chỉ cổ tay và lễ đặt tên của người Ơ Đu

Trải qua hàng trăm năm người Ơ Đu tại bản Văng Môn (xã Nga My, tỉnh Nghệ An) đã bảo lưu, gìn giữ và trao truyền được nhiều tập tục, nghi thức văn hóa, tín ngưỡng, nét sinh hoạt mang giá trị bản sắc văn hóa rất độc đáo, riêng có. Trong đó, nghi thức cột chỉ cổ tay và lễ đặt tên đều nằm trong Lễ đón tiếng sấm đầu năm, vốn là những nghi lễ tâm linh, tín ngưỡng độc đáo trong hệ thống lễ tục vòng đời của người Ơ Đu; thể hiện văn hóa ứng xử hài hòa giữa con người với thiên nhiên, hướng về cội nguồn, tri ân các vị tiền bối đã có công khai phá, bảo vệ bản mường, tạ ơn trời đất.

Đưa di sản vào đời sống đương đại, phát triển du lịch bền vững

Đưa di sản vào đời sống đương đại, phát triển du lịch bền vững

Ngày 14/7, tại xã Khổng Lào, Cục Di sản văn hóa (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) phối hợp với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Lai Châu và UBND xã Khổng Lào tổ chức Lễ công bố Quyết định và trao chứng nhận Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia năm 2025 cho tỉnh Lai Châu.

Đặc sắc nghệ thuật chế tác khèn Mông ở vùng cao Lào Cai

Đặc sắc nghệ thuật chế tác khèn Mông ở vùng cao Lào Cai

Với đồng bào Mông ở vùng cao Lào Cai, cây khèn là nhạc cụ truyền thống quan trọng và độc đáo không thể thiếu trong sinh hoạt văn hóa cộng đồng. Nghệ thuật chế tác khèn đã trở thành nghề truyền thống quan trọng được người Mông nơi rẻo cao gìn giữ và quảng bá sản phẩm tới du khách trong, ngoài nước.

Bảo tồn, phát triển văn hóa Khmer gắn với phát triển du lịch

Bảo tồn, phát triển văn hóa Khmer gắn với phát triển du lịch

Tại Bạc Liêu, đồng bào dân tộc Khmer có trên 78.000 người, chiếm 7,6% dân số. Đồng bào nơi đây có đời sống tinh thần phong phú với những ngôi chùa Khmer kiến trúc lộng lẫy, các loại hình nghệ thuật truyền thống và nhiều lễ hội mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc.

Duy trì mức sinh thay thế, bảo đảm chất lượng nguồn nhân lực

Duy trì mức sinh thay thế, bảo đảm chất lượng nguồn nhân lực

Vĩnh Phúc hiện là một trong nhiều địa phương trên cả nước có mức sinh chênh lệch giữa các vùng, đối tượng ngày càng lớn. Trước tình hình đó, tỉnh đã nỗ lực triển khai các dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản, kế hoạch hóa gia đình; từ đó đạt mức sinh thay thế, góp phần ổn định quy mô dân số.

Khai thác thế mạnh xuất khẩu sản phẩm nông - thủy sản có lợi thế cạnh tranh

Khai thác thế mạnh xuất khẩu sản phẩm nông - thủy sản có lợi thế cạnh tranh

Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Tiền Giang Lưu Văn Phi cho biết: Hiện nay, tỉnh nỗ lực khai thác những tiềm năng và thế mạnh xuất khẩu các sản phẩm nông - thủy sản có lợi thế cạnh tranh; tích cực nắm bắt cơ hội, mở rộng thị trường, nhằm đảm bảo tăng trưởng xuất khẩu bền vững, thu hút ngoại tệ.

'Chìa khóa' để bắt kịp xu thế cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4

'Chìa khóa' để bắt kịp xu thế cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4

Ngày 6/6, UBND tỉnh Lai Châu và Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông đã ký kết thỏa thuận hợp tác đẩy mạnh công tác nghiên cứu, ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, đào tạo, bồi dưỡng nâng cao chất lượng nguồn nhân lực của tỉnh giai đoạn 2025 - 2030.

Phát huy vai trò khối đại đoàn kết toàn dân tộc trong tình hình mới

Phát huy vai trò khối đại đoàn kết toàn dân tộc trong tình hình mới

Ngày 4/6, tại tỉnh Sóc Trăng, Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Sóc Trăng, tỉnh Hậu Giang và thành phố Cần Thơ phối hợp tổ chức Hội nghị đóng góp ý kiến vào dự thảo Đề án sắp xếp, hợp nhất Mặt trận Tổ quốc, tổ chức chính trị - xã hội và hội quần chúng 3 tỉnh, thành phố (hội nghị lần thứ 3).

Truyền thông Campuchia ca ngợi sức sống mới ở vùng đồng bào Khmer Nam Bộ

Truyền thông Campuchia ca ngợi sức sống mới ở vùng đồng bào Khmer Nam Bộ

Trong những ngày đầu tháng này, các phương tiện truyền thông Campuchia đăng tải nhiều chủ đề bài viết đính kèm hình ảnh đa dạng, giới thiệu về cuộc sống mới với nhiều khởi sắc, đổi thay toàn diện trong vùng đồng bào Khmer tại các tỉnh, thành vùng đồng bằng sông Cửu Long của Việt Nam.

Đẩy mạnh phát triển kinh tế hợp tác trong nông nghiệp

Đẩy mạnh phát triển kinh tế hợp tác trong nông nghiệp

Theo Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Tiền Giang Trần Hoàng Nhật Nam, nhằm đẩy mạnh phát triển kinh tế hợp tác trong nông nghiệp, địa phương đã tổ chức được mạng lưới 198 hợp tác xã nông nghiệp - thủy sản, thu hút gần 55.000 thành viên; giải quyết công ăn việc làm cho gần 2.000 lao động. Đến đầu tháng 6/2025, các hợp tác xã trên lĩnh vực nông nghiệp - thủy sản đã đạt doanh thu khoảng 140 tỷ đồng, tăng gần 25% so với cùng kỳ năm trước.

Các tỉnh Tây Nam Bộ tập trung thực hiện hoàn thành công tác dân tộc

Các tỉnh Tây Nam Bộ tập trung thực hiện hoàn thành công tác dân tộc

Ngày 30/5, tại Sóc Trăng, Bộ Dân tộc và Tôn giáo tổ chức Hội nghị tổng kết công tác thi đua khen thưởng Cụm thi đua số 6 (gồm 10 địa phương: Vĩnh Long, Trà Vinh, Long An, Kiên Giang, An Giang, Hậu Giang, Bạc Liêu, Cà Mau, Sóc Trăng và thành phố Cần Thơ) về công tác dân tộc.

Hiệu quả từ mô hình 'Họ đạo bình yên - gia đình hòa thuận' của đồng bào K’Ho

Hiệu quả từ mô hình 'Họ đạo bình yên - gia đình hòa thuận' của đồng bào K’Ho

Được thành lập từ năm 2019, mô hình “Họ đạo bình yên - Gia đình hạnh phúc” ở buôn B’laosire thuộc tổ dân phố 14, phường B’Lao (thành phố Bảo Lộc, Lâm Đồng) được đánh giá cao bởi tính hiệu quả. Từ nhiều năm qua, mô hình góp phần bảo đảm an ninh trật tự, người dân tập trung làm ăn phát triển kinh tế, hàng chục hộ vươn lên thoát nghèo, Họ đạo được Bộ Công an khen thưởng vào năm 2024.

Yên Lạc “giữ lửa” nghề chằm áo tơi truyền thống

Yên Lạc “giữ lửa” nghề chằm áo tơi truyền thống

Chiếc áo mộc mạc, được làm từ những tàu lá cọ khô, không chỉ là vật dụng che mưa nắng quen thuộc của người dân thôn Yên Lạc (xã Quang Lộc, huyện Can Lộc, Hà Tĩnh) suốt hàng trăm năm, mà còn là biểu tượng của sự cần cù, khéo léo và nét đẹp văn hóa đậm đà bản sắc. Giữa nhịp sống hối hả, nghề chằm áo tơi truyền thống vẫn được người dân lặng lẽ “giữ lửa”, trao truyền qua bao thế hệ, bảo tồn một phần hồn quê hương trong từng sợi lá.

Tết mùa mưa đặc sắc của dân tộc Hà Nhì

Tết mùa mưa đặc sắc của dân tộc Hà Nhì

Đồng bào dân tộc Hà Nhì có nhiều phong tục đặc sắc, trong đó có Tết mùa mưa (Dế Khừ Chà) là một trong bảy Tết trong năm theo phong tục cổ truyền của người Hà Nhì.

Lễ Mạng Ma - Nghi lễ tâm linh của người Xinh Mun

Lễ Mạng Ma - Nghi lễ tâm linh của người Xinh Mun

Vào độ xuân về khi hoa ban nở trắng rừng, người Xinh Mun ở Sơn La lại tổ chức Lễ Mạng Ma – một nghi lễ tâm linh truyền thống cầu sức khỏe, giải hạn, thể hiện niềm tin sâu sắc vào sự kết nối giữa con người với thần linh, tổ tiên và vạn vật thiên nhiên.

Tục nhuộm răng đen - nét văn hóa đặc sắc của phụ nữ dân tộc Lự ở Lai Châu

Tục nhuộm răng đen - nét văn hóa đặc sắc của phụ nữ dân tộc Lự ở Lai Châu

Dân tộc Lự là một trong những dân tộc rất ít người có số dân dưới 10 nghìn người hiện đang sinh sống chủ yếu ở huyện Tam Đường và huyện Sìn Hồ tỉnh Lai Châu, đã từ lâu, tục nhuộm răng đen của phụ nữ dân tộc Lự là một trong những nét văn hóa đặc trưng. Hiện, các cấp ủy, chính quyền huyện tăng cường tuyên truyền vận động người dân tiếp tục truyền dậy, phát huy những giá trị bản sắc văn hóa của dân tộc Lự trước nguy cơ bị mai một.

Tái hiện lễ cúng trưởng thành của đồng bào Ê Đê

Tái hiện lễ cúng trưởng thành của đồng bào Ê Đê

Trong khuôn khổ các hoạt động của Ngày Văn hoá các dân tộc Việt Nam (19/4), tại Làng Văn hoá – Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội), đồng bào dân tộc Ê Đê đã tái hiện nghi lễ trưởng thành đặc sắc của dân tộc mình.

Gìn giữ bánh truyền thống Khẩu Sli của người Tày, Nùng ở Cao Bằng

Gìn giữ bánh truyền thống Khẩu Sli của người Tày, Nùng ở Cao Bằng

Cao Bằng, một tỉnh miền núi phía Bắc Việt Nam, không chỉ nổi tiếng với cảnh sắc thiên nhiên hùng vĩ mà còn là nơi lưu giữ nhiều nét văn hóa đặc sắc của các dân tộc thiểu số. Một trong những món ăn truyền thống nổi bật của người Tày, người Nùng ở đây là bánh Khẩu Sli, món bánh mang đậm hương vị quê hương và được người dân nơi đây coi là món quà tuyệt vời trong những dịp lễ, Tết.

Lễ ăn mừng đầu lúa mới của đồng bào Raglai

Lễ ăn mừng đầu lúa mới của đồng bào Raglai

Đồng bào Raglai sở hữu một kho tàng tri thức dân gian đồ sộ, từ sử thi, truyện cổ, dân ca đến luật tục… Không chỉ vậy, đồng bào còn lưu giữ nhiều lễ hội dân gian đặc sắc như Lễ ăn mừng đầu lúa mới, lễ bỏ mả, các nghi lễ vòng đời… Trong đó lễ ăn mừng đầu lúa mới đã được công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể cấp quốc gia, khẳng định gái trị văn hóa sâu sắc và vai trò quan trọng trong đời sống, tinh thần của cộng đồng người Ragalai.