Những khúc hát trong Lễ hội Nàng Hai

Những khúc hát trong Lễ hội Nàng Hai
Lễ hội Nàng Hai được tổ chức từ 2 - 3 năm một lần vào hạ tuần tháng Ba (âm lịch) ở thôn Chu Lăng, xã Kim Đồng (Thạch An) và xã Tiên Thành  huyện Phục Hòa (Cao Bằng). "Hai" tiếng Tày có nghĩa là “Trăng” chỉ Hằng Nga, cho nên lễ hội được gọi là Lễ hội Hằng Nga. Lễ hội chính thức diễn ra từ 1 - 3 ngày. Trước tiên, xóm, bản thống nhất người chủ trì, phân công giao việc, lựa chọn địa điểm tổ chức lễ hội... với sự đồng tâm, hiệp lực của các nghệ nhân dân gian làm cố vấn chương trình.
 
Lễ hội Nàng Hai, xã Tiên Thành, huyện Phục Hòa( Cao Bằng).
Lễ hội Nàng Hai, xã Tiên Thành, huyện Phục Hòa( Cao Bằng).

Cũng như nhiều lễ hội khác, Lễ hội Nàng Hai được tiến hành theo trình tự các nghi thức, nghi lễ gắn liền với từng khúc hát Nàng Hai hòa cùng những điệu múa, hát sinh động. Gường Bóng Nguyệt và Sở Hằng Nga đi đầu đoàn nam thanh, nữ tú trần gian lên mường trời tới cung Quảng Hầu để yết kiến các mẹ Nàng Hai giúp cho mùa vụ thuận hòa, cây trồng tươi tốt, mùa màng bội thu.

Mở đầu là các khúc hát khởi hành, trình tấu như: "Mời Nàng Hai", "Cấm kỵ", "Ngóng đợi hồn Nàng Hai mường trời về nhập", "Trình tên thật của Gường Bóng Nguyệt và Sở Hằng Nga", "Trình việc", "Nhờ én", "Mời gọi lên đường", "Qua cánh đồng", "Vượt non ngàn", "Hú gọi vía".  "Gọi về vía Sở, Gường trước đã/Hồn chớ tản vất vưởng đầu mường/Chớ tản mạn rừng thẳm đại ngàn/Theo Hằng Nga vào ngõ cửa thượng/Theo Bóng nguyệt qua cửa ngõ trời (bài Hú gọi vía). Đoàn người làm nghi lễ trước bàn thờ, nhờ khói hương, nhờ én làm sứ trình báo lên bề trên thiên giới. Đây là cả quãng đường dài của đoàn người trần thế náo nức vượt qua muôn trùng gian nan lên thượng giới cầu mùa.

Tiếp theo, khi đã tới mường trời là hoạt động của Gường Bóng Nguyệt và Sở Hằng Nga cùng đoàn trần gian gặp gỡ các mẹ nàng Hằng Nga (đó là các nàng tiên) "Nơi Hằng Nga ba mươi tấm màn bao bọc/Mường Mẹ Nàng chín mươi tư màn vây quanh”... Đầu tiên, đoàn người tới yết kiến Mẹ Nàng Lạn Ba xin ngăn sóng nước vỗ và mở cửa để được đi lễ, rồi xin áo mường trời để thay và tiếp tục cuộc hành trình. Họ gọi đò vượt sông vào xin Mẹ Nàng Khắc Cơ thóc giống, cá giống và các loại giống cây trồng, vật nuôi khác, hai nàng Gường và Sở cùng thưa: “Con định xin thóc giống gieo trồng/Con định xin cá giống thả nước/Thóc xuống đồng chắc chắn trổ/Cá xuống đồng lập tức bơi/Trăm thứ cấp khá nhiều cho con". Mẹ Nàng Khắc Cơ cảm tình với hai thiếu nữ duyên dáng xinh tươi như hoa rừng, đẹp người khéo nói, thương đoàn trần gian vất vả, lận đận đến đây nên cấp nhiều loại giống cây, con quý cho mang về và còn dặn dò đến nhờ cậy Thiên Suông giết sâu bọ "Mẹ Nàng cất lời ngọt mới nói/Tìm hạt giống, qua bên tìm Pú Cấy/Giết sâu bọ, qua bên phải lạy Thiên Suông”. Mẹ Nàng Khắc Cơ "Cho nhiều thóc giống thuyền quá nặng/Cho nhiều cá giống chở không đi" nên đoàn người phải sang nhờ cậy Mẹ Nàng Bích Vân xin cấp thêm thuyền và suông (phu) giúp tải qua Ngân Hà. Sau đó, họ trình diện Mẹ Nàng Bích Lan xin giống bông dệt vải, giống cây dâu tằm tốt và xin Mẹ Nàng Lượng Tàm giống tằm quý "Trứng này mang về nở lắm tằm đầy nong/Lá dâu chăm theo tay tằm liền kéo kén/Cái kén bằng quả mận/Hai tay đè không vỡ/Kén tằm múc nước mỏ về ươm/Mới dệt nên khăn vàng tiến mẹ". Cho bõ chuyến đi đến mường trời, đoàn người trần gian lại tìm đến cả Mẹ Nàng Mạ Mỳ xin nhốt kỹ sâu bọ, không thả xuống dương gian phá hại cây lúa, cây màu, hoa trái "Cấm loài sâu miệng tù/Cấm loại bọ miệng bằng/Cấm sâu không cho sâu cắn lá/Cấm bọ không cho bọ đục thân/Chân lúa để nó sạch/Lá lúa để nó vươn/Gốc lúa bằng gốc cây móc/Bông lúa bằng bông hoa báng".

Như vậy, sáu Mẹ Nàng: Lạn Ba, Khắc Cơ, Bích Vân, Bích Lan, Lượng Tàm, Mạ Mỳ đều là sáu nàng tiên thượng giới ở cung Quảng Hầu đã làm thỏa mãn yêu cầu của mọi người. Gường Bóng Nguyệt và Sở Hằng Nga cùng đoàn mở hội cảm tạ các Mẹ Nàng Hằng Nga ngay xứ mường trời và ngỏ lời mời các nàng tiên xuống trần gian dự Hội Nàng Hai.

Về đến dương gian, họ mở hội hát múa, dâng hương, bày cỗ khao thưởng hoan hỷ mừng chuyến đi lên thượng giới cầu mùa thành công. Sau đó, họ hát những khúc chia tay, tiễn đưa các Mẹ Nàng Hằng Nga ven bờ suối. Gường Bóng Nguyệt và Sở Hằng Nga còn phân phát thóc giống, cây, con cho làng bản rồi 2 nàng cùng đặt ngón chân cái lên hai con thuyền nhỏ đẩy nhẹ cho chúng trôi xa lững lờ theo dòng chảy. Trai gái dự hội cũng thả thuyền của mình xuống dòng suối để tiễn các tiên nữ về trời. Phần cuối cùng của lễ là Nàng Cả (Bà Then) gọi vía về cho hai thiếu nữ nhập vai Gường Bóng Nguyệt và Sở Hằng Nga, 2 nàng nhúng chân xuống dòng suối và như tỉnh lại trở về đời thực; ấy là lúc cuối chiều, hoàng hôn dần buông...

Lễ hội Nàng Hai là hình thức sinh hoạt văn hóa lành mạnh, mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc, là nhu cầu tinh thần không thể thiếu của cộng đồng dân tộc Tày, rất cần được bảo tồn và phát huy.
Theo baocaobang.vn

Có thể bạn quan tâm

Bảo tồn không gian văn hóa của người Xơ Đăng

Bảo tồn không gian văn hóa của người Xơ Đăng

Trong hai ngày 11 và 12/12, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Ngãi tổ chức bàn giao mô hình bảo tồn di sản văn hóa truyền thống của dân tộc Xơ Đăng (nhóm Tơ Đ’ră) tại xã Ngọc Réo và dân tộc Xơ Đăng (nhóm Mơ Nâm) tại xã Kon Plông.

Sắc màu hội tụ và lan tỏa bản sắc 49 dân tộc tỉnh Lâm Đồng

Sắc màu hội tụ và lan tỏa bản sắc 49 dân tộc tỉnh Lâm Đồng

Chiều 12/12, tại Nhà truyền thống tổ dân phố N’Jriêng (phường Đông Gia Nghĩa), Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Lâm Đồng tổ chức lễ bế mạc Liên hoan các câu lạc bộ cồng chiêng tỉnh lần thứ nhất, năm 2025 với chủ đề “Sắc màu hội tụ và lan tỏa”.

Độc đáo lễ mừng cơm mới của đồng bào Thái ở Mai Châu

Độc đáo lễ mừng cơm mới của đồng bào Thái ở Mai Châu

Trong không gian nhà sàn trầm ấm thoảng hương lúa mới, lễ cúng mừng cơm mới của đồng bào Thái ở Mai Châu, Phú Thọ từ nhiều đời nay vẫn được gìn giữ như một nghi lễ thiêng liêng. Lễ cúng mừng cơm mới là lời tri ân mùa màng, biểu tượng của văn hóa nông nghiệp lúa nước, là sợi dây gắn kết gia đình, dòng họ, cộng đồng người Thái trong hành trình lao động và gìn giữ bản sắc dân tộc.

Bảo tồn, gìn giữ giá trị Lễ mừng lúa mới của đồng bào Giẻ Triêng

Bảo tồn, gìn giữ giá trị Lễ mừng lúa mới của đồng bào Giẻ Triêng

Từ ngày 4 - 6/12/2025, Cục Văn hóa các dân tộc Việt Nam (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) phối hợp cùng Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ngãi tổ chức truyền dạy và phục dựng Lễ mừng lúa mới của dân tộc Giẻ Triêng, nhằm mục tiêu bảo tồn, gìn giữ những giá trị văn hóa của nghi lễ đặc trưng này, trong bối cảnh có nguy cơ bị mai một theo thời gian.

Tiếp tục khơi dòng chảy văn hóa bản địa đặc sắc của người Ê Đê

Tiếp tục khơi dòng chảy văn hóa bản địa đặc sắc của người Ê Đê

Người Ê Đê sinh sống tại huyện Sông Hinh (tỉnh Phú Yên cũ) nay thuộc các xã: Sông Hinh, Đức Bình, Ea Ly, Ea Bá (tỉnh Đắk Lắk) hiện còn lưu giữ nhiều giá trị văn hóa truyền thống bản địa đặc sắc, độc đáo. Sau khi sáp nhập địa giới hành chính, chính quyền địa phương đã nỗ lực phát huy những giá trị đó trở thành điểm nhấn trong dòng chảy văn hóa địa phương, tạo thêm nhiều việc làm mới tăng thu nhập cho người Ê Đê thông qua các đề án phát triển du lịch cộng đồng.

Âm vang trống đồng trong đời sống người Lô Lô

Âm vang trống đồng trong đời sống người Lô Lô

Khi ánh mặt trời đầu ngày vừa chạm lên những mái trình tường vàng nơi bản Lô Lô Chải, sương vẫn còn quấn quanh triền núi, tiếng trống đồng bỗng ngân lên - trầm, vang, dội vào vách đá rồi lan ra thung sâu như một luồng sinh khí đánh thức cả cao nguyên. Đấy không chỉ là âm thanh mở đầu của lễ hội, mà là nhịp đập của bao thế hệ người Lô Lô, là lời khẳng định rằng giữa đại ngàn đá xám gió ngàn, bản làng này vẫn giữ trọn linh hồn văn hóa tự ngàn xưa.

Khát vọng vươn lên của xã miền núi Phú Thọ

Khát vọng vươn lên của xã miền núi Phú Thọ

Xã Liên Sơn nằm trong nhóm 5 xã có quy mô lớn nhất tỉnh Phú Thọ, sở hữu địa hình đa dạng, nguồn tài nguyên phong phú và nền văn hóa bản địa giàu bản sắc của đồng bào Mường.

Sắc màu văn hoá của đồng bào Chăm

Sắc màu văn hoá của đồng bào Chăm

Không gian văn hóa đền tháp của đồng bào Chăm tỉnh Khánh Hòa là điểm nhấn đặc sắc nằm trong chuỗi các hoạt động của Tuần “Đại đoàn kết các dân tộc - Di sản Văn hóa Việt Nam” (18 - 24/11/2025) đang được giới thiệu tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Sơn Tây, Hà Nội).

Sắc màu dân tộc thiểu số ở Bắc Ninh

Sắc màu dân tộc thiểu số ở Bắc Ninh

Tỉnh Bắc Ninh có trên 39 vạn người đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống (chiếm 11,02% dân số toàn tỉnh) với nhiều thành phần dân tộc, trong đó có 7 thành phần dân tộc thiểu số chủ yếu gồm: Nùng, Tày, Sán Dìu, Hoa, Cao Lan, Sán Chí, Dao (chiếm 97,78% tổng số người dân tộc thiểu số). Mỗi dân tộc có trang phục, tập quán riêng tạo sự khác biệt và đa dạng văn hóa cho vùng đất này.

Quảng bá thương hiệu trà Shan tuyết

Quảng bá thương hiệu trà Shan tuyết

Ngày 5/11, tại Nhà văn hóa Trung tâm, phường An Tường (Tuyên Quang), Trung tâm Khuyến nông Quốc gia phối hợp với Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Tuyên Quang tổ chức Hội thi sản phẩm trà Shan tuyết và kỹ thuật pha chế trà năm 2025.

Lễ hội Cơm mới Đền Đông Cuông

Lễ hội Cơm mới Đền Đông Cuông

Hằng năm, vào ngày Mão tháng 9 âm lịch, chính quyền và nhân dân xã Đông Cuông, tỉnh Lào Cai rộn ràng tổ chức Lễ hội Cơm mới Đền Đông Cuông. Đây là hoạt động truyền thống nhằm tổng kết một năm lao động, sản xuất, những người con quê hương, du khách bày tỏ lòng tri ân với Mẫu Thượng Ngàn, các đấng siêu nhiên phù hộ cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, cuộc sống ấm no, hạnh phúc.

Tranh tài ở 8 môn thể thao dân tộc đặc sắc

Tranh tài ở 8 môn thể thao dân tộc đặc sắc

Sáng 23/10, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Điện Biên tổ chức Khai mạc Hội thi thể thao các dân tộc thiểu số tỉnh, năm 2025. Sự kiện là hoạt động thiết thực nhằm chào mừng thành công Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Điện Biên lần thứ XV, nhiệm kỳ 2025 - 2030; hướng tới kỷ niệm 80 năm Ngày Di sản Văn hóa Việt Nam (23/11/1945 - 23/11/2025) và 80 năm Ngày Thể thao Việt Nam (27/3/1946 - 27/3/2026).

Độc đáo lễ cưới truyền thống của người Dao Tiền ở Bản Sưng

Độc đáo lễ cưới truyền thống của người Dao Tiền ở Bản Sưng

Giữa nhịp sống hiện đại đang lan tỏa tới từng bản làng vùng cao, người Dao Tiền ở Bản Sưng, xã Cao Sơn (huyện Đà Bắc, Hòa Bình cũ, nay thuộc tỉnh Phú Thọ) vẫn bền bỉ gìn giữ những giá trị văn hóa cổ truyền, trong đó có nghi lễ cưới, một trong những nét sinh hoạt văn hóa đặc sắc, phản ánh sâu sắc đời sống tinh thần, tín ngưỡng và đạo lý của cộng đồng.

Lễ rước y trang Katê: Sợi chỉ đỏ thắt chặt tình đoàn kết Chăm – Raglai

Lễ rước y trang Katê: Sợi chỉ đỏ thắt chặt tình đoàn kết Chăm – Raglai

Chiều 20/10/2025, khoảnh khắc thiêng liêng và xúc động nhất trước thềm lễ hội Katê chính là khi cộng đồng người Chăm làng Hữu Đức (Phước Hữu, Khánh Hòa) trang trọng đón nhận y trang từ người anh em Raglai. Đây không chỉ là một nghi lễ, mà còn là một minh chứng sống động cho mối giao hảo bền chặt, độc đáo đã được trao truyền qua nhiều thế hệ trên mảnh đất đầy nắng và gió. 

Thăm hỏi, chúc tết Katê đồng bào dân tộc Chăm theo đạo Bàlamôn

Thăm hỏi, chúc tết Katê đồng bào dân tộc Chăm theo đạo Bàlamôn

Nhân dịp Tết Katê năm 2025, trong 2 ngày 14 - 15/10, đoàn công tác Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Lâm Đồng do ông Nguyễn Phú Nghĩ, Phó Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh làm Trưởng đoàn đã đến thăm, chúc tết Katê và tặng quà đồng bào dân tộc Chăm theo đạo Bàlamôn tại nhiều địa phương trong tỉnh.

Nguyên liệu chế biến canh Samlor Korko chủ yếu từ thực vật thiên nhiên, dễ tìm và sẵn có quanh nhà.

Độc đáo món canh Samlor Korko mang đậm hương vị Khmer

Nhắc đến ẩm thực của đồng bào Khmer Nam Bộ, không thể không kể đến những món đặc sản quen thuộc như bún nước lèo, bánh xèo, bánh cống hay bánh bò thốt nốt. Trong đó, canh Samlor Korko được xem là món ăn truyền thống lâu đời, thể hiện rõ nét văn hóa ẩm thực đặc trưng của người Khmer.

Giữ hồn văn hóa qua từng đường kim, mũi chỉ trang phục dân tộc Mông

Giữ hồn văn hóa qua từng đường kim, mũi chỉ trang phục dân tộc Mông

Đồng bào Mông là một trong 3 dân tộc chiếm phần lớn dân số tỉnh Điện Biên. Trong đời sống văn hóa của đồng bào, trang phục không chỉ là nhu cầu mặc hằng ngày mà còn là một thành tố văn hóa quan trọng, được nhiều thế hệ gìn giữ, trao truyền như phần hồn cốt của dân tộc.