Những khúc hát trong Lễ hội Nàng Hai

Những khúc hát trong Lễ hội Nàng Hai
Lễ hội Nàng Hai được tổ chức từ 2 - 3 năm một lần vào hạ tuần tháng Ba (âm lịch) ở thôn Chu Lăng, xã Kim Đồng (Thạch An) và xã Tiên Thành  huyện Phục Hòa (Cao Bằng). "Hai" tiếng Tày có nghĩa là “Trăng” chỉ Hằng Nga, cho nên lễ hội được gọi là Lễ hội Hằng Nga. Lễ hội chính thức diễn ra từ 1 - 3 ngày. Trước tiên, xóm, bản thống nhất người chủ trì, phân công giao việc, lựa chọn địa điểm tổ chức lễ hội... với sự đồng tâm, hiệp lực của các nghệ nhân dân gian làm cố vấn chương trình.
 
Lễ hội Nàng Hai, xã Tiên Thành, huyện Phục Hòa( Cao Bằng).
Lễ hội Nàng Hai, xã Tiên Thành, huyện Phục Hòa( Cao Bằng).

Cũng như nhiều lễ hội khác, Lễ hội Nàng Hai được tiến hành theo trình tự các nghi thức, nghi lễ gắn liền với từng khúc hát Nàng Hai hòa cùng những điệu múa, hát sinh động. Gường Bóng Nguyệt và Sở Hằng Nga đi đầu đoàn nam thanh, nữ tú trần gian lên mường trời tới cung Quảng Hầu để yết kiến các mẹ Nàng Hai giúp cho mùa vụ thuận hòa, cây trồng tươi tốt, mùa màng bội thu.

Mở đầu là các khúc hát khởi hành, trình tấu như: "Mời Nàng Hai", "Cấm kỵ", "Ngóng đợi hồn Nàng Hai mường trời về nhập", "Trình tên thật của Gường Bóng Nguyệt và Sở Hằng Nga", "Trình việc", "Nhờ én", "Mời gọi lên đường", "Qua cánh đồng", "Vượt non ngàn", "Hú gọi vía".  "Gọi về vía Sở, Gường trước đã/Hồn chớ tản vất vưởng đầu mường/Chớ tản mạn rừng thẳm đại ngàn/Theo Hằng Nga vào ngõ cửa thượng/Theo Bóng nguyệt qua cửa ngõ trời (bài Hú gọi vía). Đoàn người làm nghi lễ trước bàn thờ, nhờ khói hương, nhờ én làm sứ trình báo lên bề trên thiên giới. Đây là cả quãng đường dài của đoàn người trần thế náo nức vượt qua muôn trùng gian nan lên thượng giới cầu mùa.

Tiếp theo, khi đã tới mường trời là hoạt động của Gường Bóng Nguyệt và Sở Hằng Nga cùng đoàn trần gian gặp gỡ các mẹ nàng Hằng Nga (đó là các nàng tiên) "Nơi Hằng Nga ba mươi tấm màn bao bọc/Mường Mẹ Nàng chín mươi tư màn vây quanh”... Đầu tiên, đoàn người tới yết kiến Mẹ Nàng Lạn Ba xin ngăn sóng nước vỗ và mở cửa để được đi lễ, rồi xin áo mường trời để thay và tiếp tục cuộc hành trình. Họ gọi đò vượt sông vào xin Mẹ Nàng Khắc Cơ thóc giống, cá giống và các loại giống cây trồng, vật nuôi khác, hai nàng Gường và Sở cùng thưa: “Con định xin thóc giống gieo trồng/Con định xin cá giống thả nước/Thóc xuống đồng chắc chắn trổ/Cá xuống đồng lập tức bơi/Trăm thứ cấp khá nhiều cho con". Mẹ Nàng Khắc Cơ cảm tình với hai thiếu nữ duyên dáng xinh tươi như hoa rừng, đẹp người khéo nói, thương đoàn trần gian vất vả, lận đận đến đây nên cấp nhiều loại giống cây, con quý cho mang về và còn dặn dò đến nhờ cậy Thiên Suông giết sâu bọ "Mẹ Nàng cất lời ngọt mới nói/Tìm hạt giống, qua bên tìm Pú Cấy/Giết sâu bọ, qua bên phải lạy Thiên Suông”. Mẹ Nàng Khắc Cơ "Cho nhiều thóc giống thuyền quá nặng/Cho nhiều cá giống chở không đi" nên đoàn người phải sang nhờ cậy Mẹ Nàng Bích Vân xin cấp thêm thuyền và suông (phu) giúp tải qua Ngân Hà. Sau đó, họ trình diện Mẹ Nàng Bích Lan xin giống bông dệt vải, giống cây dâu tằm tốt và xin Mẹ Nàng Lượng Tàm giống tằm quý "Trứng này mang về nở lắm tằm đầy nong/Lá dâu chăm theo tay tằm liền kéo kén/Cái kén bằng quả mận/Hai tay đè không vỡ/Kén tằm múc nước mỏ về ươm/Mới dệt nên khăn vàng tiến mẹ". Cho bõ chuyến đi đến mường trời, đoàn người trần gian lại tìm đến cả Mẹ Nàng Mạ Mỳ xin nhốt kỹ sâu bọ, không thả xuống dương gian phá hại cây lúa, cây màu, hoa trái "Cấm loài sâu miệng tù/Cấm loại bọ miệng bằng/Cấm sâu không cho sâu cắn lá/Cấm bọ không cho bọ đục thân/Chân lúa để nó sạch/Lá lúa để nó vươn/Gốc lúa bằng gốc cây móc/Bông lúa bằng bông hoa báng".

Như vậy, sáu Mẹ Nàng: Lạn Ba, Khắc Cơ, Bích Vân, Bích Lan, Lượng Tàm, Mạ Mỳ đều là sáu nàng tiên thượng giới ở cung Quảng Hầu đã làm thỏa mãn yêu cầu của mọi người. Gường Bóng Nguyệt và Sở Hằng Nga cùng đoàn mở hội cảm tạ các Mẹ Nàng Hằng Nga ngay xứ mường trời và ngỏ lời mời các nàng tiên xuống trần gian dự Hội Nàng Hai.

Về đến dương gian, họ mở hội hát múa, dâng hương, bày cỗ khao thưởng hoan hỷ mừng chuyến đi lên thượng giới cầu mùa thành công. Sau đó, họ hát những khúc chia tay, tiễn đưa các Mẹ Nàng Hằng Nga ven bờ suối. Gường Bóng Nguyệt và Sở Hằng Nga còn phân phát thóc giống, cây, con cho làng bản rồi 2 nàng cùng đặt ngón chân cái lên hai con thuyền nhỏ đẩy nhẹ cho chúng trôi xa lững lờ theo dòng chảy. Trai gái dự hội cũng thả thuyền của mình xuống dòng suối để tiễn các tiên nữ về trời. Phần cuối cùng của lễ là Nàng Cả (Bà Then) gọi vía về cho hai thiếu nữ nhập vai Gường Bóng Nguyệt và Sở Hằng Nga, 2 nàng nhúng chân xuống dòng suối và như tỉnh lại trở về đời thực; ấy là lúc cuối chiều, hoàng hôn dần buông...

Lễ hội Nàng Hai là hình thức sinh hoạt văn hóa lành mạnh, mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc, là nhu cầu tinh thần không thể thiếu của cộng đồng dân tộc Tày, rất cần được bảo tồn và phát huy.
Theo baocaobang.vn

Có thể bạn quan tâm

Thăm hỏi, chúc tết Katê đồng bào dân tộc Chăm theo đạo Bàlamôn

Thăm hỏi, chúc tết Katê đồng bào dân tộc Chăm theo đạo Bàlamôn

Nhân dịp Tết Katê năm 2025, trong 2 ngày 14 - 15/10, đoàn công tác Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Lâm Đồng do ông Nguyễn Phú Nghĩ, Phó Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh làm Trưởng đoàn đã đến thăm, chúc tết Katê và tặng quà đồng bào dân tộc Chăm theo đạo Bàlamôn tại nhiều địa phương trong tỉnh.

Nguyên liệu chế biến canh Samlor Korko chủ yếu từ thực vật thiên nhiên, dễ tìm và sẵn có quanh nhà.

Độc đáo món canh Samlor Korko mang đậm hương vị Khmer

Nhắc đến ẩm thực của đồng bào Khmer Nam Bộ, không thể không kể đến những món đặc sản quen thuộc như bún nước lèo, bánh xèo, bánh cống hay bánh bò thốt nốt. Trong đó, canh Samlor Korko được xem là món ăn truyền thống lâu đời, thể hiện rõ nét văn hóa ẩm thực đặc trưng của người Khmer.

Giữ hồn văn hóa qua từng đường kim, mũi chỉ trang phục dân tộc Mông

Giữ hồn văn hóa qua từng đường kim, mũi chỉ trang phục dân tộc Mông

Đồng bào Mông là một trong 3 dân tộc chiếm phần lớn dân số tỉnh Điện Biên. Trong đời sống văn hóa của đồng bào, trang phục không chỉ là nhu cầu mặc hằng ngày mà còn là một thành tố văn hóa quan trọng, được nhiều thế hệ gìn giữ, trao truyền như phần hồn cốt của dân tộc.

Tiến tới Đại hội XIV của Đảng: Khát vọng phát triển Tuyên Quang trong kỷ nguyên mới

Tiến tới Đại hội XIV của Đảng: Khát vọng phát triển Tuyên Quang trong kỷ nguyên mới

Những ngày này, từ các tuyến phố trung tâm cho đến tận các thôn bản nơi vùng sâu, vùng xa, biên giới của tỉnh Tuyên Quang đều rực rỡ cờ hoa, biểu ngữ, băng rôn chào mừng Đại hội Đại biểu Đảng bộ tỉnh Tuyên Quang lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030. Đây là kỳ Đại hội đầu tiên sau khi hợp nhất hai tỉnh Hà Giang và Tuyên Quang, là sự kiện chính trị trọng đại, thể hiện ý chí, niềm tin và khát vọng của gần 1,9 triệu đồng bào các dân tộc trong tỉnh cùng hướng tới tương lai.

Đồng bào Khmer Cà Mau phấn khởi đón lễ Sene Dolta

Đồng bào Khmer Cà Mau phấn khởi đón lễ Sene Dolta

Đồng bào Khmer tỉnh Cà Mau hiện có trên 32 nghìn hộ với gần 140 nghìn nhân khẩu, chiếm gần 6,5% dân số toàn tỉnh. Những ngày này, tại các địa bàn có đông đồng bào Khmer sinh sống, không khí chào đón lễ Sene Dolta, một trong những lễ hội truyền thống quan trọng và mang đậm bản sắc văn hóa của người Khmer, diễn ra rộn ràng. 

Khát khao phục hồi, phổ biến các làn điệu dân ca H’rê

Khát khao phục hồi, phổ biến các làn điệu dân ca H’rê

Tại miền đất Quảng Ngãi, các làn điệu dân ca H’rê không chỉ là Di sản văn hóa phi vật thể mà còn là tiếng lòng của cả một dân tộc. Để những giai điệu này không bị lãng quên, vai trò của người phụ nữ dân tộc H’rê vô cùng to lớn. Họ là những nghệ nhân thầm lặng, miệt mài gìn giữ và lan tỏa tình yêu với âm nhạc truyền thống, biến những lời ca thành sợi dây kết nối mạnh mẽ giữa quá khứ và hiện tại.

Giữ gìn, phát huy văn hóa Mường trong không gian mới

Giữ gìn, phát huy văn hóa Mường trong không gian mới

Trong không gian bảng lảng khói sương của núi rừng, của bản làng, bên những ngôi nhà sàn gỗ, những mế (phụ nữ lớn tuổi), ẻm (cô gái trẻ) trong trang phục áo pắn (áo ngắn), váy dài quấn kết hợp với cạp váy dệt hoa văn tinh xảo, đeo tênh (thắt lưng), xà tích và vấn khăn trắng trên đầu. Tiếng chiêng mường vang vọng cùng lời mo rì rầm đưa con người về lại với cội nguồn, về với những giá trị cốt lõi từ ngàn xưa… Đó là văn hóa Mường, là di sản, kho báu tinh thần của cộng đồng người Mường Hòa Bình cũ, nay là tỉnh Phú Thọ.

Lễ rước dâu của dân tộc Dao đỏ ở Lai Châu

Lễ rước dâu của dân tộc Dao đỏ ở Lai Châu

Lễ rước dâu là một nghi thức quan trọng trong lễ cưới của đồng bào Dao đỏ ở bản Nậm Sáng, xã Mường Than, tỉnh Lai Châu. Trải qua thời gian cùng những thăng trầm của lịch sử, đến nay, người Dao đỏ nơi đây vẫn giữ được nghi thức truyền thống mang đậm bản sắc dân tộc. Cô dâu mặc trang phục truyền thống rực rỡ sắc màu. Đoàn đón dâu nhà trai phải chuẩn bị một đội kèn trống gồm 4 người, đây là phần không thể thiếu trong nghi lễ đón dâu. Tiếng kèn, trống, chiêng, chũm chọe để chào mừng và thông báo cho tổ tiên, đất trời về sự kiện trọng đại này.

Chùa Ghositaram - Ngôi chùa độc đáo tại Cà Mau

Chùa Ghositaram - Ngôi chùa độc đáo tại Cà Mau

Chùa Ghositaram tại ấp Cù Lao, xã Hưng Hội (Cà Mau) như một "bảo tàng mỹ thuật" thể hiện tài năng của các nghệ nhân Khmer. Ngôi chùa cũng là một trong những điểm đến văn hóa vô cùng độc đáo tại Cà Mau.

Giữ hồn Then, lan tỏa bản sắc văn hóa Kinh Bắc

Giữ hồn Then, lan tỏa bản sắc văn hóa Kinh Bắc

Bắc Ninh là địa phương sở hữu di sản Thực hành Then được UNESCO ghi danh vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Trong dòng chảy văn hóa xứ Kinh Bắc, làn điệu Then vang lên như tiếng gọi của núi rừng, vừa mộc mạc vừa tha thiết. Tại miền đất giàu truyền thống văn hiến này, Then được cộng đồng đón nhận, trân trọng và đưa vào đời sống như một nét đẹp văn hóa; góp phần làm phong phú thêm bức tranh đa sắc màu của vùng đất này.

Kết nối du lịch biển đảo với văn hóa đại ngàn Tây Nguyên

Kết nối du lịch biển đảo với văn hóa đại ngàn Tây Nguyên

Sau khi hợp nhất, không gian phát triển du lịch của tỉnh Đắk Lắk được mở rộng, tạo cơ hội cho các đơn vị, doanh nghiệp du lịch, lữ hành, lưu trú kết nối tiềm năng, lợi thế ở khu vực Đông - Tây. Du khách được trải nghiệm nhiều cung bậc cảm xúc của biển xanh, cát trắng, nắng vàng và đại ngàn Tây Nguyên hùng vĩ cùng những bản sắc văn hóa đặc trưng của đồng bào miền núi.

Lưu giữ nghề truyền thống làm lân sư rồng

Lưu giữ nghề truyền thống làm lân sư rồng

Tây Ninh đang từng ngày gìn giữ và phát huy nghề truyền thống làm đầu lân cùng nghệ thuật múa lân sư rồng. Bằng đôi bàn tay khéo léo, các nghệ nhân tỉ mỉ tạo hình những chiếc đầu lân rực rỡ, hòa với nghệ thuật múa lân sư rồng trong các dịp lễ, Tết và chương trình nghệ thuật, tạo nên nét đẹp văn hóa gắn liền với đời sống tinh thần người dân, góp phần bảo tồn và lan tỏa bản sắc văn hóa đặc trưng của địa phương.

Trải nghiệm dệt thổ cẩm ở làng nghề Xí Thoại, tỉnh Đắk Lắk

Trải nghiệm dệt thổ cẩm ở làng nghề Xí Thoại, tỉnh Đắk Lắk

Thôn Xí Thoại (xã Xuân Lãnh, tỉnh Đắk Lắk) được biết đến là nơi lưu giữ nghề dệt thổ cẩm truyền thống của đồng bào Ba Na. Không chỉ là nét đẹp văn hóa mang tính bản sắc, nghề dệt ở đây còn là điểm nhấn thu hút du khách trong hành trình khám phá bản sắc văn hóa.

Trải nghiệm nét văn hóa, truyền thống đặc trưng của các dân tộc

Trải nghiệm nét văn hóa, truyền thống đặc trưng của các dân tộc

Ngày 31/7, thông tin từ Cục Văn hóa các dân tộc Việt Nam cho biết, từ ngày 1 - 29/8/2025 tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội) sẽ diễn ra nhiều hoạt động tháng 8 với chủ đề “Về Làng trải nghiệm nét văn hóa truyền thống”.

Thắp lửa truyền thống, đánh thức bản sắc văn hóa dân tộc S’tiêng

Thắp lửa truyền thống, đánh thức bản sắc văn hóa dân tộc S’tiêng

Đồng bào dân tộc S’tiêng với kho tàng văn hóa phong phú đang đứng trước thách thức trong việc gìn giữ và truyền dạy cho thế hệ mai sau. Trước thực trạng này, tại Khu bảo tồn văn hóa dân tộc S’tiêng sóc Bom Bo (xã Bom Bo, tỉnh Đồng Nai), chính quyền địa phương đang nỗ lực thắp lại ngọn lửa truyền thống, đánh thức tình yêu và ý thức bảo tồn văn hóa trong mỗi người trẻ.

Nghệ An: Giải mã nghi thức buộc chỉ cổ tay và lễ đặt tên của người Ơ Đu

Nghệ An: Giải mã nghi thức buộc chỉ cổ tay và lễ đặt tên của người Ơ Đu

Trải qua hàng trăm năm người Ơ Đu tại bản Văng Môn (xã Nga My, tỉnh Nghệ An) đã bảo lưu, gìn giữ và trao truyền được nhiều tập tục, nghi thức văn hóa, tín ngưỡng, nét sinh hoạt mang giá trị bản sắc văn hóa rất độc đáo, riêng có. Trong đó, nghi thức cột chỉ cổ tay và lễ đặt tên đều nằm trong Lễ đón tiếng sấm đầu năm, vốn là những nghi lễ tâm linh, tín ngưỡng độc đáo trong hệ thống lễ tục vòng đời của người Ơ Đu; thể hiện văn hóa ứng xử hài hòa giữa con người với thiên nhiên, hướng về cội nguồn, tri ân các vị tiền bối đã có công khai phá, bảo vệ bản mường, tạ ơn trời đất.

Đưa di sản vào đời sống đương đại, phát triển du lịch bền vững

Đưa di sản vào đời sống đương đại, phát triển du lịch bền vững

Ngày 14/7, tại xã Khổng Lào, Cục Di sản văn hóa (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) phối hợp với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Lai Châu và UBND xã Khổng Lào tổ chức Lễ công bố Quyết định và trao chứng nhận Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia năm 2025 cho tỉnh Lai Châu.