Tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên của một số dân tộc ở Cao Bằng

Tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên của một số dân tộc ở Cao Bằng
Bàn thờ của người Dao Tiền tại xã Hoa Thám (Nguyên Bình - Cao Bằng).
Bàn thờ của người Dao Tiền tại xã Hoa Thám (Nguyên Bình - Cao Bằng).
Đến mọi nhà của người Tày trên địa bàn tỉnh Cao Bằng đều thấy bàn thờ tổ tiên được đặt ngay gian giữa nhìn ra cửa chính thuộc phần trên của nhà, ở khoảng chính giữa của hai cột chính nóc nhà và được phân cách bằng tấm vách nơi đặt bàn thờ. Trên bàn thờ đặt bát nhang, bài vị, lư hương và những đồ cúng tế khác. Trên tấm liếp đằng sau bàn thờ được dán giấy đỏ, trên đó viết chữ Nôm Tày về dòng họ được thờ cúng. Trên bàn thờ thường đặt 3 bát hương chính (có nơi 5 bát hương), bát giữa kê cao hơn hai bát bên cạnh. Người Tày thường thắp hương vào ngày Tết Nguyên đán, Rằm tháng Bảy, ngày mùng 3 tháng Ba âm lịch, ngày 5 tháng Năm âm lịch, ngày mùng 1 và 15 âm lịch hằng tháng, ngày cưới, ngày thượng thọ... Dù không có sự quy định kiêng kỵ cụ thể nào nhưng hầu như người Tày ở Cao Bằng rất ít hoặc không bày thịt trâu, thịt chó lên cúng bàn thờ tổ tiên. 
 
Bàn thờ của người Nùng có nhiều điểm tương đồng với người Tày. Nhưng nếu trong nhà có người làm tào, pụt, then... thì trên bàn thờ có dán một tờ giấy điều to viết chữ Hán người ta gọi là “sớ phi ham”. Ngoài những ngày thờ cúng tổ tiên thường xuyên trong năm, tại một số nơi, người Nùng còn có phong tục sửa bàn thờ tổ tiên cứ ba năm một lần vào tháng Giêng âm lịch. Thủ tục sửa bàn thờ khá cầu kỳ: Đến nhà thầy tào hoặc bụt xem ngày lành tháng tốt và mời thầy về làm lễ, đọc lời cầu phúc cho gia đình; bàn thờ được vệ sinh sạch sẽ và thay toàn bộ các đồ cũ bày trên bàn thờ... 
 
Người Mông ở Cao Bằng không lập bàn thờ cúng tổ tiên nhưng vẫn thắp hương tưởng nhớ ở gian chính giữa nhà. Khi thắp hương phải cắm vào chỗ dán giấy trên ván vách. Việc thắp hương tưởng nhớ tổ tiên của người Mông thường được quy định vào các ngày hằng năm: Mùng 1 tháng Giêng, mùng 5 tháng Ba âm lịch, mùng 5 tháng Năm âm lịch, ngày 15 tháng Bảy âm lịch, ngày mùng 5 tháng Chín âm lịch, 30 tháng Chạp âm lịch. Đồ để cúng là một con gà, miếng thịt lợn luộc. Sau đó, thắp hương và cắm vào chỗ dán giấy, đồng thời, rót rượu vào chén được làm bằng ống trúc, tiếp theo mời cơm bằng chõ (mà phèo).
 
Người Dao cũng lập bàn thờ ở giữa nhà như người Tày, Nùng nhưng có đại tự ghi rõ nguồn gốc lai cư của dòng họ. Mỗi bàn thờ chỉ đặt một bát hương và một chiếc chén bằng sứ, có dán giấy bản. Nhà nào là trưởng họ, trên bàn thờ có thêm chiếc trống nhỏ và thờ tranh ma. Dân tộc Dao có hai hình thức thờ cúng chính, đó là cúng tổ tiên (Bàn Hồ) và cúng Bàn Vương (Piền Hùng). Trong cúng Bàn Hồ, cúng đến 9 đời, thường thắp hương các ngày lễ, Tết và ngày mùng 1 hoặc 15 âm lịch hằng tháng. Thờ cúng Bàn Vương (Bàn Vương là một nhân vật huyền thoại của người dân tộc Dao có công và bảo trợ cho người Dao nên họ tin Bàn Vương có liên quan đến số phận từng gia đình, dòng tộc, do đó cúng bái tốt để mọi người khỏe mạnh, gia tộc hưng thịnh), không lập bàn thờ riêng mà khấn chung với tổ tiên. Người Dao còn có phong tục cúng vào vụ trồng lúa, ngô tại nương, rẫy với ý niệm sẽ trừ được sâu bệnh, mong cho mùa màng tốt tươi.
 
Các gia đình Lô Lô thường lập bàn thờ tổ tiên ở sát vách của gian giữa, đối diện cửa chính, có những bài vị hình nhân bằng gỗ, vẽ mặt bằng than đen, được cắm hoặc cài ở vách phía trên bàn thờ để tượng trưng cho linh hồn tổ tiên. Bàn thờ người Lô Lô kê cao, chỉ đặt một bát hương cúng nhưng khá nhỏ nên không đặt nhiều đồ cúng lễ.
 
Theo ông Hoàng Văn Đời, 79 tuổi, dân tộc Sán Chỉ tại xóm Nà Dạn, xã Thượng Hà (Bảo Lạc - Cao Bằng) - làm thầy tào hơn 40 năm, người Sán Chỉ có hệ thống bàn thờ khá đồ sộ chia làm các tầng rõ ràng. Tầng cao nhất thờ Ma ham, tức là ma dòng họ hay còn gọi là ông tổ của dòng họ. Bàn thờ Ma ham được bố trí đơn giản, chỉ có bát hương. Với người Sán Chỉ thì đây là bàn thờ linh thiêng nhất, không ai được đụng vào trừ ngày lễ hoặc ngày có công việc lớn. Ở dưới bàn thờ Ma ham là bàn thờ Ngọc Hoàng thượng đế. Bàn thờ được trang trí bằng những tờ giấy đỏ che kín phía ngoài. Tầng ở dưới là tầng con người và muôn vật sinh sống. Tầng cuối cùng là tầng âm phủ. Theo người Sán Chỉ, các tầng này đều có mối liên hệ chặt chẽ với nhau. Bên cạnh hệ thống bàn thờ đồ sộ và linh thiêng, trong nhà người Sán Chỉ còn có nhiều vị trí đặt bàn thờ khác. Để canh quỷ dữ không cho vào nhà, người ta thờ môn thần tại cửa. Trong buồng, người ta thờ ma buồng, thậm chí thờ bà Mụ để lo toan sức khỏe của phụ nữ và những đứa trẻ trong gia đình. 

Mỗi dân tộc với các nhóm, ngành khác nhau, như: Người Tày có Tày Đeng, Tày Ngạn và Tày Lưu Quan; người Nùng có Nùng An, Nùng Inh, Nùng Lòi, Nùng Cháo, Nùng Phản Sình...; người Mông có Mông Trắng (Mông Đâư), Mông Hoa (Mông Lềnh), Mông Đen (Mông Đú)... lại có tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên và các nghi lễ cúng bái khác nhau, bởi mỗi ngành, nhóm của một dân tộc có lịch sử hình thành, phát triển, tập quán riêng nên trong tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên cũng sẽ có những nét riêng biệt. 
 
Tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên cho đến nay vẫn tồn tại phổ biến và chi phối mạnh đến mọi mặt đời sống thường nhật của đồng bào các dân tộc: Tày, Nùng, Mông, Dao, Lô Lô, Sán Chỉ... ở Cao Bằng, chứa đựng nét văn hóa trong đời sống tâm linh và thể hiện quan niệm nhân sinh. Do đó, tín ngưỡng này cần được tiếp tục nghiên cứu, bảo tồn, phát huy và khai thác những yếu tố có giá trị tích cực để xây dựng đời sống mới.                 
Theo baocaobang.vn

Có thể bạn quan tâm

Lễ hội Cơm mới Đền Đông Cuông

Lễ hội Cơm mới Đền Đông Cuông

Hằng năm, vào ngày Mão tháng 9 âm lịch, chính quyền và nhân dân xã Đông Cuông, tỉnh Lào Cai rộn ràng tổ chức Lễ hội Cơm mới Đền Đông Cuông. Đây là hoạt động truyền thống nhằm tổng kết một năm lao động, sản xuất, những người con quê hương, du khách bày tỏ lòng tri ân với Mẫu Thượng Ngàn, các đấng siêu nhiên phù hộ cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, cuộc sống ấm no, hạnh phúc.

Tranh tài ở 8 môn thể thao dân tộc đặc sắc

Tranh tài ở 8 môn thể thao dân tộc đặc sắc

Sáng 23/10, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Điện Biên tổ chức Khai mạc Hội thi thể thao các dân tộc thiểu số tỉnh, năm 2025. Sự kiện là hoạt động thiết thực nhằm chào mừng thành công Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Điện Biên lần thứ XV, nhiệm kỳ 2025 - 2030; hướng tới kỷ niệm 80 năm Ngày Di sản Văn hóa Việt Nam (23/11/1945 - 23/11/2025) và 80 năm Ngày Thể thao Việt Nam (27/3/1946 - 27/3/2026).

Độc đáo lễ cưới truyền thống của người Dao Tiền ở Bản Sưng

Độc đáo lễ cưới truyền thống của người Dao Tiền ở Bản Sưng

Giữa nhịp sống hiện đại đang lan tỏa tới từng bản làng vùng cao, người Dao Tiền ở Bản Sưng, xã Cao Sơn (huyện Đà Bắc, Hòa Bình cũ, nay thuộc tỉnh Phú Thọ) vẫn bền bỉ gìn giữ những giá trị văn hóa cổ truyền, trong đó có nghi lễ cưới, một trong những nét sinh hoạt văn hóa đặc sắc, phản ánh sâu sắc đời sống tinh thần, tín ngưỡng và đạo lý của cộng đồng.

Lễ rước y trang Katê: Sợi chỉ đỏ thắt chặt tình đoàn kết Chăm – Raglai

Lễ rước y trang Katê: Sợi chỉ đỏ thắt chặt tình đoàn kết Chăm – Raglai

Chiều 20/10/2025, khoảnh khắc thiêng liêng và xúc động nhất trước thềm lễ hội Katê chính là khi cộng đồng người Chăm làng Hữu Đức (Phước Hữu, Khánh Hòa) trang trọng đón nhận y trang từ người anh em Raglai. Đây không chỉ là một nghi lễ, mà còn là một minh chứng sống động cho mối giao hảo bền chặt, độc đáo đã được trao truyền qua nhiều thế hệ trên mảnh đất đầy nắng và gió. 

Thăm hỏi, chúc tết Katê đồng bào dân tộc Chăm theo đạo Bàlamôn

Thăm hỏi, chúc tết Katê đồng bào dân tộc Chăm theo đạo Bàlamôn

Nhân dịp Tết Katê năm 2025, trong 2 ngày 14 - 15/10, đoàn công tác Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Lâm Đồng do ông Nguyễn Phú Nghĩ, Phó Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh làm Trưởng đoàn đã đến thăm, chúc tết Katê và tặng quà đồng bào dân tộc Chăm theo đạo Bàlamôn tại nhiều địa phương trong tỉnh.

Nguyên liệu chế biến canh Samlor Korko chủ yếu từ thực vật thiên nhiên, dễ tìm và sẵn có quanh nhà.

Độc đáo món canh Samlor Korko mang đậm hương vị Khmer

Nhắc đến ẩm thực của đồng bào Khmer Nam Bộ, không thể không kể đến những món đặc sản quen thuộc như bún nước lèo, bánh xèo, bánh cống hay bánh bò thốt nốt. Trong đó, canh Samlor Korko được xem là món ăn truyền thống lâu đời, thể hiện rõ nét văn hóa ẩm thực đặc trưng của người Khmer.

Giữ hồn văn hóa qua từng đường kim, mũi chỉ trang phục dân tộc Mông

Giữ hồn văn hóa qua từng đường kim, mũi chỉ trang phục dân tộc Mông

Đồng bào Mông là một trong 3 dân tộc chiếm phần lớn dân số tỉnh Điện Biên. Trong đời sống văn hóa của đồng bào, trang phục không chỉ là nhu cầu mặc hằng ngày mà còn là một thành tố văn hóa quan trọng, được nhiều thế hệ gìn giữ, trao truyền như phần hồn cốt của dân tộc.

Tiến tới Đại hội XIV của Đảng: Khát vọng phát triển Tuyên Quang trong kỷ nguyên mới

Tiến tới Đại hội XIV của Đảng: Khát vọng phát triển Tuyên Quang trong kỷ nguyên mới

Những ngày này, từ các tuyến phố trung tâm cho đến tận các thôn bản nơi vùng sâu, vùng xa, biên giới của tỉnh Tuyên Quang đều rực rỡ cờ hoa, biểu ngữ, băng rôn chào mừng Đại hội Đại biểu Đảng bộ tỉnh Tuyên Quang lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030. Đây là kỳ Đại hội đầu tiên sau khi hợp nhất hai tỉnh Hà Giang và Tuyên Quang, là sự kiện chính trị trọng đại, thể hiện ý chí, niềm tin và khát vọng của gần 1,9 triệu đồng bào các dân tộc trong tỉnh cùng hướng tới tương lai.

Đồng bào Khmer Cà Mau phấn khởi đón lễ Sene Dolta

Đồng bào Khmer Cà Mau phấn khởi đón lễ Sene Dolta

Đồng bào Khmer tỉnh Cà Mau hiện có trên 32 nghìn hộ với gần 140 nghìn nhân khẩu, chiếm gần 6,5% dân số toàn tỉnh. Những ngày này, tại các địa bàn có đông đồng bào Khmer sinh sống, không khí chào đón lễ Sene Dolta, một trong những lễ hội truyền thống quan trọng và mang đậm bản sắc văn hóa của người Khmer, diễn ra rộn ràng. 

Khát khao phục hồi, phổ biến các làn điệu dân ca H’rê

Khát khao phục hồi, phổ biến các làn điệu dân ca H’rê

Tại miền đất Quảng Ngãi, các làn điệu dân ca H’rê không chỉ là Di sản văn hóa phi vật thể mà còn là tiếng lòng của cả một dân tộc. Để những giai điệu này không bị lãng quên, vai trò của người phụ nữ dân tộc H’rê vô cùng to lớn. Họ là những nghệ nhân thầm lặng, miệt mài gìn giữ và lan tỏa tình yêu với âm nhạc truyền thống, biến những lời ca thành sợi dây kết nối mạnh mẽ giữa quá khứ và hiện tại.

Giữ gìn, phát huy văn hóa Mường trong không gian mới

Giữ gìn, phát huy văn hóa Mường trong không gian mới

Trong không gian bảng lảng khói sương của núi rừng, của bản làng, bên những ngôi nhà sàn gỗ, những mế (phụ nữ lớn tuổi), ẻm (cô gái trẻ) trong trang phục áo pắn (áo ngắn), váy dài quấn kết hợp với cạp váy dệt hoa văn tinh xảo, đeo tênh (thắt lưng), xà tích và vấn khăn trắng trên đầu. Tiếng chiêng mường vang vọng cùng lời mo rì rầm đưa con người về lại với cội nguồn, về với những giá trị cốt lõi từ ngàn xưa… Đó là văn hóa Mường, là di sản, kho báu tinh thần của cộng đồng người Mường Hòa Bình cũ, nay là tỉnh Phú Thọ.

Lễ rước dâu của dân tộc Dao đỏ ở Lai Châu

Lễ rước dâu của dân tộc Dao đỏ ở Lai Châu

Lễ rước dâu là một nghi thức quan trọng trong lễ cưới của đồng bào Dao đỏ ở bản Nậm Sáng, xã Mường Than, tỉnh Lai Châu. Trải qua thời gian cùng những thăng trầm của lịch sử, đến nay, người Dao đỏ nơi đây vẫn giữ được nghi thức truyền thống mang đậm bản sắc dân tộc. Cô dâu mặc trang phục truyền thống rực rỡ sắc màu. Đoàn đón dâu nhà trai phải chuẩn bị một đội kèn trống gồm 4 người, đây là phần không thể thiếu trong nghi lễ đón dâu. Tiếng kèn, trống, chiêng, chũm chọe để chào mừng và thông báo cho tổ tiên, đất trời về sự kiện trọng đại này.

Chùa Ghositaram - Ngôi chùa độc đáo tại Cà Mau

Chùa Ghositaram - Ngôi chùa độc đáo tại Cà Mau

Chùa Ghositaram tại ấp Cù Lao, xã Hưng Hội (Cà Mau) như một "bảo tàng mỹ thuật" thể hiện tài năng của các nghệ nhân Khmer. Ngôi chùa cũng là một trong những điểm đến văn hóa vô cùng độc đáo tại Cà Mau.

Giữ hồn Then, lan tỏa bản sắc văn hóa Kinh Bắc

Giữ hồn Then, lan tỏa bản sắc văn hóa Kinh Bắc

Bắc Ninh là địa phương sở hữu di sản Thực hành Then được UNESCO ghi danh vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Trong dòng chảy văn hóa xứ Kinh Bắc, làn điệu Then vang lên như tiếng gọi của núi rừng, vừa mộc mạc vừa tha thiết. Tại miền đất giàu truyền thống văn hiến này, Then được cộng đồng đón nhận, trân trọng và đưa vào đời sống như một nét đẹp văn hóa; góp phần làm phong phú thêm bức tranh đa sắc màu của vùng đất này.

Kết nối du lịch biển đảo với văn hóa đại ngàn Tây Nguyên

Kết nối du lịch biển đảo với văn hóa đại ngàn Tây Nguyên

Sau khi hợp nhất, không gian phát triển du lịch của tỉnh Đắk Lắk được mở rộng, tạo cơ hội cho các đơn vị, doanh nghiệp du lịch, lữ hành, lưu trú kết nối tiềm năng, lợi thế ở khu vực Đông - Tây. Du khách được trải nghiệm nhiều cung bậc cảm xúc của biển xanh, cát trắng, nắng vàng và đại ngàn Tây Nguyên hùng vĩ cùng những bản sắc văn hóa đặc trưng của đồng bào miền núi.