Nhà giáo Nhân dân Lâm Es - Người nặng tình với con chữ của đồng bào Khmer Nam bộ

Giữa trưa ở xã Phước Dinh, tỉnh Khánh Hòa, nắng như đổ lửa, gió từ biển thổi hun hút qua những triền cát trắng khô khát. Nhưng ở làng Tuấn Tú, những vườn măng tây xanh mướt vẫn vươn lên mạnh mẽ. Ở trung tâm gam màu đối lập ấy là ông Hùng Ky (sinh năm 1969), người Chăm hiền lành, dáng người rắn rỏi được bà con trìu mến gọi là “người phủ xanh cát trắng bay”.

Nằm sâu trong rừng núi của xã Mường Mô (tỉnh Lai Châu), bản Táng Ngá - nơi sinh sống của đồng bào dân tộc Cống giờ đây đã thay da đổi thịt. Sự chuyển biến mạnh mẽ đó có sự đóng góp rất lớn của Bí thư chi bộ Lý Văn Chém.

Những cán bộ, chiến sĩ Bộ đội Biên phòng tại Lai Châu giúp người dân tiếp cận các kỹ năng số cơ bản còn được gọi trìu mến là “Thầy giáo số” quân hàm xanh. Những "giáo viên" này đang lặng lẽ góp phần rút ngắn khoảng cách số, xây dựng thế trận lòng dân vững chắc nơi biên cương Tổ quốc.

Từ mảnh đất Cao Bằng, ông Lâm Văn Giàng (sinh năm 1968, người dân tộc Tày) theo gia đình vào lập nghiệp trên vùng đất đỏ Miền Đông tại ấp Chà Lon, nay thuộc xã Minh Đức, tỉnh Đồng Nai, từ đầu thập niên 80 của thế kỷ XX. Bằng ý chí kiên cường và sự nỗ lực không ngừng, ông đã xây dựng thành công một mô hình kinh tế tổng hợp quy mô lớn, mang lại thu nhập hơn 6 tỷ đồng/năm. Ông Giàng trở thành một trong những điển hình nông dân sản xuất kinh doanh giỏi tiêu biểu của cả nước.

Ở vùng đồng bào Chăm theo đạo Bàlamôn tại tỉnh Lâm Đồng, Sư cả Thường Xuân Hữu (sinh năm 1947), Chủ tịch Hội đồng chức sắc Bàlamôn giáo tỉnh là người được bà con tin yêu, kính trọng. Không chỉ tận tâm dẫn dắt tín đồ trong sinh hoạt tôn giáo, gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc, ông còn là người có uy tín tiêu biểu, gương mẫu vận động đồng bào chấp hành chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước, xây dựng nếp sống văn minh, góp phần bồi đắp khối đại đoàn kết toàn dân tộc.

Sinh năm 1995 tại xã Phú Túc (tỉnh Gia Lai), anh Kpă Séo, Giám đốc Hợp tác xã Nông nghiệp và Dịch vụ thanh niên xã Đất Bằng, là một trong những gương mặt thanh niên tiêu biểu của địa phương trong phong trào thi đua lao động sản xuất, khởi nghiệp và xây dựng nông thôn mới.

Thực hiện khâu đột phá của Nghị quyết Đại hội Đảng bộ xã Ia Hiao lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030 về tập trung lãnh đạo, chỉ đạo vận động nhân dân hiến đất mở rộng đường giao thông nông thôn, phong trào hiến đất làm đường tại xã Ia Hiao (tỉnh Gia Lai) thời gian qua đã lan tỏa mạnh mẽ trong cộng đồng.

Giữa xã Thiên Nhẫn - nơi được mệnh danh là “rốn lũ” của tỉnh Nghệ An có một ngôi trường không còn tiếng trống, không cờ hoa. Thế nhưng, vào mỗi dịp cuối tuần, nơi đây lại rộn ràng tiếng cười nói và tinh thần ham học của hơn 30 học trò tiểu học đặc biệt. Đó là lớp học tình thương do các cựu giáo chức tâm huyết tổ chức cho những đứa trẻ có hoàn cảnh khó khăn được tiếp thêm kiến thức, kỹ năng và hơi ấm yêu thương.

Nghệ nhân Triệu Thị Vui, 67 tuổi, ở xã Thuận Hòa (TP Cần Thơ), được biết đến như “người giữ lửa” của nghề vẽ tranh trên kiếng truyền thống, một nét nghệ thuật đặc trưng của văn hóa Khmer Nam Bộ. Qua từng nét vẽ tinh tế, bà tái hiện các tích Phật, mang giá trị nghệ thuật và đậm tính tâm linh, đồng thời truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ, góp phần gìn giữ sắc màu tranh kiếng Khmer đang ngày càng hiếm người theo loại tranh thủ công này.

Với ý chí vươn lên và khát vọng làm giàu ngay trên mảnh đất biên cương, anh Lý Đức Dân (người dân tộc Tày, thôn Nà Toong, xã Thanh Thủy, tỉnh Tuyên Quang) đã trở thành một trong 36 thanh niên tiêu biểu được Trung ương Đoàn tuyên dương năm 2025.

Ngày 3/12, UBND tỉnh Đồng Nai tổ chức Hội nghị biểu dương các gương điển hình tiên tiến trong đồng bào dân tộc thiểu số năm 2025, nhằm tôn vinh những cá nhân có thành tích xuất sắc trong lao động, sản xuất, học tập và gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc.

Hơn 10 năm nay, ông Thạch Bình, 63 tuổi, người dân tộc Khmer - người có uy tín tiêu biểu tại xã Nha Bích (Đồng Nai) được người dân biết đến bởi tinh thần nhiệt huyết, tận tâm trong công việc và luôn gương mẫu trong cộng đồng. Với vai trò là người có uy tín, ông đã và đang trở thành cầu nối quan trọng, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, đồng thời bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa đặc sắc của đồng bào dân tộc Khmer tại địa phương.

Những năm qua, công tác phát hiện, bồi dưỡng, tổng kết và nhân rộng điển hình tiên tiến đã được các cấp, ngành tỉnh Lào Cai chú trọng thực hiện, qua đó xuất hiện nhiều tấm gương trong cộng đồng đi đầu về phát triển kinh tế, xã hội.

Giữa không gian núi rừng Điện Biên, lực lượng người có uy tín từ lâu giữ vai trò quan trọng trong cộng đồng. Am hiểu phong tục, tiếng nói địa phương, họ là cầu nối đưa chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước đến với người dân một cách gần gũi và thuyết phục.

Tối 21/11, tại xã Na Sang (tỉnh Điện Biên), Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh tổ chức Lễ tuyên dương 36 gương thanh niên dân tộc thiểu số tiêu biểu, người có uy tín và những tấm gương khởi nghiệp thành công ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số miền núi năm 2025.

Sinh ra trong gia đình có truyền thống dạy tiếng Khmer, cô Thạch Thị Phắt Cà Đi, giáo viên Trường Tiểu học Hòa Đông (xã Phước Vinh, tỉnh Tây Ninh) nỗ lực học tập và chọn mảnh đất vùng biên tỉnh Tây Ninh gắn bó với nghề giáo.

Tỉnh An Giang hiện có 3 đặc khu gồm: Phú Quốc, Thổ Châu, Kiên Hải; nhiều đảo, xã đảo có trường học ở các cấp học. Với sự tâm huyết, nỗ lực, các thế hệ giáo viên nơi đây đã từng bước nâng cao chất lượng giáo dục địa phương. Nhiều cán bộ, giáo viên từ đất liền đã không ngại vất vả, gian khổ đến với các xã đảo, đặc khu từ giai đoạn còn nhiều khó khăn và gắn bó trong nhiều thập kỷ qua.

Tháng 11 lại về, mang theo không khí lắng đọng của mùa tri ân Ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11. Trên dải đất miền biên viễn xã Kim Phú (Quảng Trị), nơi những bản làng của đồng bào Rục, Chứt còn gặp muôn vàn gian khó, hành trình “gieo chữ” của thầy cô giáo dường như càng trở nên thiêng liêng và xúc động hơn bao giờ hết.

Ở miền biên giới tỉnh Tây Ninh trước đây, công tác giáo dục với học sinh dân tộc thiểu số luôn khó khăn do điều kiện kinh tế, rào cản ngôn ngữ và tập quán truyền thống. Bằng sự tận tâm, kiên trì và hiểu biết sâu sắc văn hóa dân tộc Chăm, cô giáo A My Ná - giáo viên Trường Tiểu học Tân Hưng (xã Tân Phú, tỉnh Tây Ninh) đã trở thành điểm tựa vững chắc cho nhiều thế hệ học sinh vùng biên viễn. Cô đã còn góp phần thay đổi nhận thức của phụ huynh, giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc và nâng cao chất lượng giáo dục tại địa phương.

Giữa mây trắng lưng chừng núi và những bản làng heo hút nơi vùng cao Thanh Hóa, nhiều thầy cô giáo đã lặng lẽ gửi lại tuổi trẻ của mình theo từng trang vở học trò.

Sinh ra và lớn lên ở vùng quê Bảy Núi, cô giáo trẻ người dân tộc Khmer Nèang Lai My (sinh năm 1996, trú tại phường Chi Lăng, tỉnh An Giang) nung nấu suy nghĩ “trao truyền” con chữ, góp phần khơi dậy niềm tin về con đường học vấn của trẻ em nghèo quê hương An Giang.

Sinh ra và lớn lên ở vùng quê Bảy Núi An Giang, cô giáo trẻ người dân tộc Khmer Nèang Lai My (sinh năm 1996), ngụ phường Chi Lăng, tỉnh An Giang cũng như các bạn cùng trang lứa, muốn mang kiến thức, con chữ được học về giúp bà con quê hương thoát nghèo.

“Hôm nay là buổi học cuối cùng thầy đứng lớp với các bạn. Thầy chuẩn bị về Hà Nội để nhận công tác mới”, sau câu nói ấy, cả phòng học ngưng đọng, trong khóe mắt của Thiếu tá Vũ Văn Chính những giọt nước mắt tự trào ra. Đây là nơi anh đã thổi luồng gió mới vào bộ môn tiếng Anh. Nơi anh đã gắn bó với các học sinh người Mông, người Mảng… của Trường Phổ thông Dân tộc bán trú Tiểu học và Trung học cơ sở Nậm Ban, xã Pa Tần (Lai Châu) trong 2 năm qua.

Những năm gần đây, giáo dục vùng cao tỉnh Thanh Hóa đang từng bước khởi sắc, mở ra nhiều cơ hội học tập cho con em các dân tộc thiểu số. Đằng sau những thành quả ấy là sự cống hiến của những thầy cô tận tâm, bám bản, bám lớp để “gieo chữ” nơi những bản làng biên giới xa xôi.

Vượt qua đói nghèo, những cung đường hiểm trở và khó khăn, các giáo viên cắm bản đã chọn ở lại để gieo mầm tri thức trên chính quê hương mình. Tình yêu nghề, yêu trẻ đã trở thành động lực mạnh mẽ, giúp họ kiên trì bám trụ, là những "ngọn hải đăng" mang ánh sáng tri thức đến bản làng xa xôi.

Trong hành trình thầm lặng của sự nghiệp trồng người, có những thầy cô đã dành cả thanh xuân để gắn bó với vùng cao, biên giới. Họ vượt lên gian khó, coi trường lớp là nhà, coi học trò như con, coi việc gieo chữ là sứ mệnh cả đời. Những câu chuyện giản dị nhưng xúc động ấy góp phần làm nên ý nghĩa của chương trình “Chia sẻ cùng thầy cô” 2025, nơi tôn vinh những con người bình dị mà phi thường.

Giáo viên, đảng viên trẻ Đinh Lệ Thu đứng lớp tại điểm trường Bảy Cửa, trường Tiểu học Đường Hoa, xã Đường Hoa, tỉnh Quảng Ninh – 17 năm gắn bó với những khu vực khó khăn, xa trung tâm.

Giữa vùng đất biên cương nơi cực Tây của Tổ quốc, dù còn nhiều gian khó, nhưng ngày cũng như đêm, những người lính vẫn chắc tay súng, kiên cường bám trụ nơi tuyến đầu, bảo vệ từng cột mốc, từng tấc đất thiêng liêng của non sông. Không chỉ hoàn thành tốt nhiệm vụ quốc phòng - an ninh, các chiến sĩ Ban Chỉ huy Phòng thủ khu vực 1 - Mường Nhé còn đồng hành, sẻ chia cùng đồng bào, góp phần củng cố “thế trận lòng dân”, gieo niềm tin và khát vọng bình yên nơi phên dậu Tổ quốc.

Hơn 15 năm qua, bà Vi Thị Dung, gần 80 tuổi, dân tộc Thái tại bản Văng Môn (xã Nga My, tỉnh Nghệ An), nơi đồng bào Ơ Đu tập trung sinh sống, vẫn luôn đau đáu việc gìn giữ, trao truyền bộ trang phục truyền thống của người Ơ Đu. Hiện nay, bà Vi Thị Dung là một trong số rất ít người tại bản Văng Môn nắm bắt được kỹ thuật dệt và nhớ được các mẫu họa tiết, hoa văn trên các bộ phận váy, dây thắt lưng, áo, khăn quàng của bộ trang phục truyền thống phụ nữ Ơ Đu.

Những năm qua, người có uy tín là lực lượng nòng cốt, “cầu nối” hỗ trợ đồng bào dân tộc thiểu số thực hiện tốt tuân thủ chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước, góp phần củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc.