Ngày 5/4, Nhà giáo Nhân dân Lâm Es, người có nhiều cống hiến cho công tác giáo dục của đồng bào Khmer Nam Bộ mất đi để lại niềm tiếc thương của các thế hệ học trò, đồng nghiệp, bởi cả đời ông luôn nặng tình với con chữ của đồng bào Khmer và hết lòng với sự nghiệp giáo dục.
Nhà giáo Nhân dân Lâm Es sinh năm 1940, xuất thân trong một gia đình nông dân Khmer ở ấp Trà Tép (xã Thạnh Phú, huyện Mỹ Xuyên, tỉnh Sóc Trăng). Từ nhỏ ông đã nổi tiếng là người chăm chỉ học hành, đèn sách. Học hết lớp 9, ông được vào chùa tu học tiếp. Thời gian này, ông đã chịu khó nghiên cứu, tìm ra phương pháp dạy học sinh biết ráp vần chữ Quốc ngữ, chữ Khmer trong một thời gian ngắn. Công đức tu hành của ông được các sư sãi trong chùa tín nhiệm và được cất nhắc lên chức vị lục nhì. Ông cũng đã kiên nhẫn tự mày mò học thêm tiếng Việt, tiếng Anh rồi tiếng Pháp đến khi đỗ tú tài.
Nhờ quá trình miệt mài tự học và những tâm huyết vì sự nghiệp giáo dục, ông trở thành thầy giáo dạy văn và có những công trình nghiên cứu quan trọng về sách dạy học chữ Khmer phù hợp với học sinh đồng bào dân tộc tại địa phương. Nhận thấy học sinh vùng đồng bào dân tộc Khmer khó tiếp thu trong khi học chữ, khi giảng dạy, thầy Lâm Es đã soạn thảo ra bộ sách dạy song ngữ Khmer - Việt cho học sinh phổ thông. Bộ sách này do thầy Lâm Es chủ biên được tái bản nhiều lần và trở thành bộ sách giáo khoa được sử dụng chính thức cho hoạt động dạy và học tiếng Khmer cho đến nay. Ngoài ra, thầy còn có nhiều công trình liên quan đến việc dạy và học tiếng Khmer có tầm ảnh hưởng toàn quốc.
Những bộ sách chữ Khmer do thầy soạn thảo được Bộ Giáo dục và Đào tạo đánh giá rất cao, cho đây là những công trình khoa học sáng tạo, hữu ích cho việc bồi dưỡng giáo viên dạy song ngữ Việt - Khmer ở Nam Bộ. Không chỉ tập trung đầu tư cho biên soạn sách dạy chữ Khmer, thầy Lâm Es còn thường xuyên tham gia dạy lớp Ngữ văn Khmer cho những nơi có nhu cầu.
Ngoài ra, thầy Lâm Es còn viết những bộ sách có tính giáo dục bằng chữ Khmer hoặc song ngữ, từ điển Khmer - Việt, Việt - Khmer cho học sinh, từ điển bỏ túi… Đến nay, Nhà giáo Nhân dân Lâm Es đã có gần 100 đầu sách được xuất bản; trong đó có hơn 50 đầu sách mang tầm Quốc gia. Một số bộ sách có giá trị, được sử dụng rộng rãi như: Bộ Ngữ văn Khmer cho học sinh phổ thông từ Tiểu học đến Trung học cơ sở; bộ sách dành cho trường Bổ túc văn hóa Pali trung cấp Nam Bộ từ lớp 10 đến lớp 12; giáo trình giảng dạy chữ Khmer ở trường Trung học sư phạm, Cao đẳng sư phạm; tài liệu dạy tiếng Khmer căn bản nâng cao trình độ cho cán bộ. Đặc biệt, từ năm học 2005 - 2006, bộ sách mới chữ Khmer dành cho học sinh Tiểu học vùng dân tộc thiểu số được chính thức đưa vào giảng dạy.
Tâm huyết với từng con chữ cho đồng bào dân tộc Khmer, Nhà giáo Nhân dân Lâm Es từng là Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Sóc Trăng. Năm 2003, Nhà giáo Nhân dân Lâm Es được nghỉ hưu theo chế độ và được bầu làm Chủ tịch Hội Khuyến học tỉnh Sóc Trăng liên tục cho đến năm 2020. Trong thời gian này, thầy cùng với Ban Chấp hành các cấp Hội Khuyến học trong tỉnh vận động xây dựng quỹ và trao hàng chục ngàn suất học bổng cho học sinh nghèo vượt khó và hỗ trợ giáo viên; vận động nhân dân hiến đất xây dựng trường học ở nhiều địa phương với trên tổng cộng trên 300.000 m2 đất…
Với những công hiến đóng góp to lớn cho sự nghiệp giáo dục, thầy Lâm Es vinh dự được Nhà nước phong tặng danh hiệu Nhà giáo Ưu tú năm 1994; Nhà giáo Nhân dân năm 2002, trở thành Nhà giáo Nhân dân đầu tiên của đồng bào Khmer ở Nam bộ. Thầy được tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Ba vào năm 2008 cùng nhiều Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ, Trung ương Hội khuyến học Việt Nam, Bộ Giáo dục và Đào tạo, UBND tỉnh Sóc Trăng và các cấp. ngành khác.
Trung Hiếu
