Độc đáo Lễ hội tiếng sấm đầu năm của đồng bào Ơ Đu

Dân tộc Ơ Đu là một trong 5 dân tộc ít người nhất trong cộng đồng 54 dân tộc trên cả nước, hiện diện duy nhất trên địa bàn huyện Tương Dương, Nghệ An. Hiện nay, người Ơ Đu tập trung sinh sống ở bản Văng Môn, xã Nga My với hơn 102 hộ, gần 350 nhân khẩu. Ngày 14/3 vừa qua, đồng bào dân tộc Ơ Đu ở bản Văng Môn đã nô nức tổ chức lễ hội tiếng sấm đầu năm - Lễ hội Chăm Phtrong gắn với tục thờ Thần Sấm. Đây là một lễ hội lớn, quan trọng của người Ơ Đu.

Trong tâm thức của người Ơ Đu khi nào có tiếng sấm thì đó là mới thời điểm bước sang năm mới. Với ý nghĩa cầu mong bản làng bình yên, mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, dân làng dồi dào sức khỏe, lễ hội tiếng sấm đầu năm mang đậm sắc thái văn hóa độc đáo, đặc trưng của dân tộc Ơ Đu.

Lễ hội tiếng sấm đầu năm của đồng bào Ơ Đu. Video-clip: Xuân Tiến

Rửa sạch đen đủi ở suối thiêng

Sau đêm có tiếng sấm đầu tiên trong năm, sáng hôm sau thầy mo đi một vòng trong bản đánh từng hồi chiêng thông báo cho mọi người biết để chuẩn bị đón Tết. Khi hơi sương còn giăng mắc, dân bản nhanh chóng cùng nhau mang các vật dụng đi ra suối. Dòng Nậm Ngân trong xanh chảy sau bản được mọi người tìm điểm đến để chùi, rửa, kỳ cọ sạch sẽ các vật dụng, rồi rửa mặt, vuốt lên tóc, rửa chân, tay với ý nghĩa rửa trôi, rũ bỏ những đen đủi, phiền muộn của năm cũ. Những quả trứng gà cũng được nhiều chị em phụ nữ rửa sạch bề ngoài bằng nước mát suối thiêng để mong mọi sự sinh sôi, phát triển. Đàn ông ra suối rửa chân, tay, lội ngược dòng nước để mong có sức khỏe tốt, dẻo dai khi đi nương, lên rẫy, đi rừng và gặp gỡ, thăm hỏi, chúc những điều tốt đẹp khi gặp người dân ngoài suối.

Già làng, thầy mo Lo Văn Cường, bản Văng Môn cho biết: Hằng chục năm qua, khi dân tộc Ơ Đu còn ở trong đại ngàn thì lễ hội tiếng sấm đầu năm đã có. Xa xưa, do chưa có lịch tính thời gian nên tổ tiên của người Ơ Đu lấy tiếng sấm là dấu hiệu để khởi đầu bước sang năm mới. Nghe tiếng sấm vang trên trời là ngày hôm sau bà con dậy thật sớm cùng nhau mang vật dụng gắn liền cuộc sống, sinh hoạt hằng ngày như nồi niêu, soong chảo, dao, gùi, mâm bát ra suối thiêng để rửa, lau chùi sạch sẽ với ý nguyện cầu mong cho những xui xẻo của năm cũ trôi qua, bước sang năm mới gặp nhiều may mắn, suôn sẻ. Những cháu nhỏ được cha, mẹ rửa mặt bằng nước suối thiêng để mong lớn lên khỏe mạnh, thông minh, lanh lợi.

Theo già làng Lo Thanh Bình, bản Văng Môn, năm nào cũng vậy, cứ khi nào bản làng đón tiếng sấm đầu năm là ông dậy thật sớm, đánh thức mọi người trong gia đình ra suối rửa mặt, rửa chân tay để mong may mắn trong năm mới. Mỗi khi ra suối thiêng rửa mặt xong, ai cũng cảm thấy vui vẻ, phấn khởi và tin tưởng sang năm mới gặp nhiều may mắn, niềm vui.

Sau nghi thức rửa sạch những đen đủi của năm cũ ở suối thiêng, mọi người di chuyển về địa điểm tiến hành các lễ thức cúng cầu may trong ngày đầu tiên của năm mới. Trên đường di chuyển, mọi người đều chào hỏi, chúc sức khỏe đến những người gặp trên đường.

Cụ Vi Thị Dung, bản Văng Môn cho biết, dịp dân bản tổ chức lễ hội tiếng sấm đầu năm, con cháu, anh em, họ hàng, dòng tộc làm ăn xa quê đều cố gắng về quê chung vui. Lễ hội tiếng sấm là dịp để nhớ về cội nguồn nên tất cả mọi người đều cảm thấy vui vẻ, phấn khởi, đoàn kết.

Độc đáo những lễ thức và không gian văn hóa đặc trưng

Cúng bản là nghi thức đầu tiên trong lễ hội tiếng sấm đầu năm của dân tộc Ơ Đu. Để thức hiện nghi thức này cần một mâm cúng với các lễ vật gồm: gà luộc chín, xôi nếp, rượu trắng. Thầy mo là chủ lễ đọc những lời khấn cầu thông báo và xin phép thổ địa, thổ công cho phép dân bản tổ chức đón Tết trên địa bàn.

Sau lễ cúng bản là cúng thần Sấm, cúng tổ tiên và cúng làm vía cho dân bản. Lễ vật trên hai mâm cúng là những món ăn truyền thống của đồng bào Ơ Đu được chế biến từ những nguyên liệu lấy từ núi rừng. Các mâm cúng được sắp đặt xong, thầy Mo cầu khấn để cầu mong thần Sấm, tổ tiên về thụ lễ vật và ban phát cho bản làng được yên bình, ấm no, mưa thuận gió hòa, thiên nhiên tươi tốt, mọi người trong bản đoàn kết, dồi dào sức khỏe, thuận lợi trong công việc, làm ăn, học tập.

Thầy mo Lo Văn Cường, bản Văng Môn cho biết, các lễ vật dân bản dâng cúng đều đầy đủ các món: thủ lợn luộc, cá suối nướng, các loại thịt luộc, cơm lam, rượu đựng ống nứa, rêu đá, lạp cá, nhoọc chuột, lá môn… được bày trên hai chiếc mâm đan bằng mây và lót lá chuối. Đây là của dân đóng góp để mong bước sang năm mới thần Sấm, tổ tiên phù hộ cho con cháu gặp nhiều may mắn, mạnh khỏe.

Kết thúc các lễ cúng, thầy mo và các vị già làng trong bản nâng chén rượu để cầu mong những điều tốt đẹp đến với bản làng trong năm mới. Dân bản cùng thực hiện nghi thức buộc chỉ đen vào cổ tay cho nhau với ý nghĩa cầu mong sự khỏe mạnh. Người được buộc sợi chỉ vào cổ tay sẽ không được tháo ra cho đến lễ hội năm sau. Bên mâm cúng vía, lễ đặt tên cho những cháu nhỏ trong bản cũng được thực hiện.

Trong những ngày diễn ra lễ hội tiếng sấm đầu năm, những âm thanh vui tươi của các loại nhạc cụ làm từ tre nứa được người dân Ơ Đu đưa ra sử dụng, âm thanh vang khắp bản làng. Người dân cùng nhau tụ tập để mở rộng vòng xòe nhảy múa, ca hát vui chơi.

Bà Vi Thị Mùi, Phó Chủ tịch UBND xã Nga My cho biết: Những năm qua, đời sống văn hóa, tinh thần của bà con dân tộc Ơ Du ngày càng nâng lên. Bà con Ơ Đu cũng có ý thức gìn giữ phát huy giá trị bản sắc văn hóa của dân tộc. Hằng năm bà con tổ chức lễ hội tiếng sấm đầu năm. Chính quyền địa phương cũng quan tâm thành lập các câu lạc bộ duy trì bản sắc văn hóa của dân tộc Ơ Đu như: Câu lạc bộ dân ca, dân vũ dân tộc Ơ Đu, hiện là mô hình văn hóa cấp huyện. Các bản sắc, nét đẹp, đặc trưng về văn hóa như váy, áo, khăn piêu truyền thống, nghề dệt thổ cẩm, các loại nhạc cụ chiêng, xí xo, sáo vẫn được bà con duy trì.

Xuân Tiến

(TTXVN)

Có thể bạn quan tâm

Giữ gìn, phát huy văn hóa Mường trong không gian mới

Giữ gìn, phát huy văn hóa Mường trong không gian mới

Trong không gian bảng lảng khói sương của núi rừng, của bản làng, bên những ngôi nhà sàn gỗ, những mế (phụ nữ lớn tuổi), ẻm (cô gái trẻ) trong trang phục áo pắn (áo ngắn), váy dài quấn kết hợp với cạp váy dệt hoa văn tinh xảo, đeo tênh (thắt lưng), xà tích và vấn khăn trắng trên đầu. Tiếng chiêng mường vang vọng cùng lời mo rì rầm đưa con người về lại với cội nguồn, về với những giá trị cốt lõi từ ngàn xưa… Đó là văn hóa Mường, là di sản, kho báu tinh thần của cộng đồng người Mường Hòa Bình cũ, nay là tỉnh Phú Thọ.

Lễ rước dâu của dân tộc Dao đỏ ở Lai Châu

Lễ rước dâu của dân tộc Dao đỏ ở Lai Châu

Lễ rước dâu là một nghi thức quan trọng trong lễ cưới của đồng bào Dao đỏ ở bản Nậm Sáng, xã Mường Than, tỉnh Lai Châu. Trải qua thời gian cùng những thăng trầm của lịch sử, đến nay, người Dao đỏ nơi đây vẫn giữ được nghi thức truyền thống mang đậm bản sắc dân tộc. Cô dâu mặc trang phục truyền thống rực rỡ sắc màu. Đoàn đón dâu nhà trai phải chuẩn bị một đội kèn trống gồm 4 người, đây là phần không thể thiếu trong nghi lễ đón dâu. Tiếng kèn, trống, chiêng, chũm chọe để chào mừng và thông báo cho tổ tiên, đất trời về sự kiện trọng đại này.

Chùa Ghositaram - Ngôi chùa độc đáo tại Cà Mau

Chùa Ghositaram - Ngôi chùa độc đáo tại Cà Mau

Chùa Ghositaram tại ấp Cù Lao, xã Hưng Hội (Cà Mau) như một "bảo tàng mỹ thuật" thể hiện tài năng của các nghệ nhân Khmer. Ngôi chùa cũng là một trong những điểm đến văn hóa vô cùng độc đáo tại Cà Mau.

Giữ hồn Then, lan tỏa bản sắc văn hóa Kinh Bắc

Giữ hồn Then, lan tỏa bản sắc văn hóa Kinh Bắc

Bắc Ninh là địa phương sở hữu di sản Thực hành Then được UNESCO ghi danh vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Trong dòng chảy văn hóa xứ Kinh Bắc, làn điệu Then vang lên như tiếng gọi của núi rừng, vừa mộc mạc vừa tha thiết. Tại miền đất giàu truyền thống văn hiến này, Then được cộng đồng đón nhận, trân trọng và đưa vào đời sống như một nét đẹp văn hóa; góp phần làm phong phú thêm bức tranh đa sắc màu của vùng đất này.

Kết nối du lịch biển đảo với văn hóa đại ngàn Tây Nguyên

Kết nối du lịch biển đảo với văn hóa đại ngàn Tây Nguyên

Sau khi hợp nhất, không gian phát triển du lịch của tỉnh Đắk Lắk được mở rộng, tạo cơ hội cho các đơn vị, doanh nghiệp du lịch, lữ hành, lưu trú kết nối tiềm năng, lợi thế ở khu vực Đông - Tây. Du khách được trải nghiệm nhiều cung bậc cảm xúc của biển xanh, cát trắng, nắng vàng và đại ngàn Tây Nguyên hùng vĩ cùng những bản sắc văn hóa đặc trưng của đồng bào miền núi.

Lưu giữ nghề truyền thống làm lân sư rồng

Lưu giữ nghề truyền thống làm lân sư rồng

Tây Ninh đang từng ngày gìn giữ và phát huy nghề truyền thống làm đầu lân cùng nghệ thuật múa lân sư rồng. Bằng đôi bàn tay khéo léo, các nghệ nhân tỉ mỉ tạo hình những chiếc đầu lân rực rỡ, hòa với nghệ thuật múa lân sư rồng trong các dịp lễ, Tết và chương trình nghệ thuật, tạo nên nét đẹp văn hóa gắn liền với đời sống tinh thần người dân, góp phần bảo tồn và lan tỏa bản sắc văn hóa đặc trưng của địa phương.

Trải nghiệm dệt thổ cẩm ở làng nghề Xí Thoại, tỉnh Đắk Lắk

Trải nghiệm dệt thổ cẩm ở làng nghề Xí Thoại, tỉnh Đắk Lắk

Thôn Xí Thoại (xã Xuân Lãnh, tỉnh Đắk Lắk) được biết đến là nơi lưu giữ nghề dệt thổ cẩm truyền thống của đồng bào Ba Na. Không chỉ là nét đẹp văn hóa mang tính bản sắc, nghề dệt ở đây còn là điểm nhấn thu hút du khách trong hành trình khám phá bản sắc văn hóa.

Trải nghiệm nét văn hóa, truyền thống đặc trưng của các dân tộc

Trải nghiệm nét văn hóa, truyền thống đặc trưng của các dân tộc

Ngày 31/7, thông tin từ Cục Văn hóa các dân tộc Việt Nam cho biết, từ ngày 1 - 29/8/2025 tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội) sẽ diễn ra nhiều hoạt động tháng 8 với chủ đề “Về Làng trải nghiệm nét văn hóa truyền thống”.

Thắp lửa truyền thống, đánh thức bản sắc văn hóa dân tộc S’tiêng

Thắp lửa truyền thống, đánh thức bản sắc văn hóa dân tộc S’tiêng

Đồng bào dân tộc S’tiêng với kho tàng văn hóa phong phú đang đứng trước thách thức trong việc gìn giữ và truyền dạy cho thế hệ mai sau. Trước thực trạng này, tại Khu bảo tồn văn hóa dân tộc S’tiêng sóc Bom Bo (xã Bom Bo, tỉnh Đồng Nai), chính quyền địa phương đang nỗ lực thắp lại ngọn lửa truyền thống, đánh thức tình yêu và ý thức bảo tồn văn hóa trong mỗi người trẻ.

Nghệ An: Giải mã nghi thức buộc chỉ cổ tay và lễ đặt tên của người Ơ Đu

Nghệ An: Giải mã nghi thức buộc chỉ cổ tay và lễ đặt tên của người Ơ Đu

Trải qua hàng trăm năm người Ơ Đu tại bản Văng Môn (xã Nga My, tỉnh Nghệ An) đã bảo lưu, gìn giữ và trao truyền được nhiều tập tục, nghi thức văn hóa, tín ngưỡng, nét sinh hoạt mang giá trị bản sắc văn hóa rất độc đáo, riêng có. Trong đó, nghi thức cột chỉ cổ tay và lễ đặt tên đều nằm trong Lễ đón tiếng sấm đầu năm, vốn là những nghi lễ tâm linh, tín ngưỡng độc đáo trong hệ thống lễ tục vòng đời của người Ơ Đu; thể hiện văn hóa ứng xử hài hòa giữa con người với thiên nhiên, hướng về cội nguồn, tri ân các vị tiền bối đã có công khai phá, bảo vệ bản mường, tạ ơn trời đất.

Đưa di sản vào đời sống đương đại, phát triển du lịch bền vững

Đưa di sản vào đời sống đương đại, phát triển du lịch bền vững

Ngày 14/7, tại xã Khổng Lào, Cục Di sản văn hóa (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) phối hợp với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Lai Châu và UBND xã Khổng Lào tổ chức Lễ công bố Quyết định và trao chứng nhận Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia năm 2025 cho tỉnh Lai Châu.

Đặc sắc nghệ thuật chế tác khèn Mông ở vùng cao Lào Cai

Đặc sắc nghệ thuật chế tác khèn Mông ở vùng cao Lào Cai

Với đồng bào Mông ở vùng cao Lào Cai, cây khèn là nhạc cụ truyền thống quan trọng và độc đáo không thể thiếu trong sinh hoạt văn hóa cộng đồng. Nghệ thuật chế tác khèn đã trở thành nghề truyền thống quan trọng được người Mông nơi rẻo cao gìn giữ và quảng bá sản phẩm tới du khách trong, ngoài nước.

Bảo tồn, phát triển văn hóa Khmer gắn với phát triển du lịch

Bảo tồn, phát triển văn hóa Khmer gắn với phát triển du lịch

Tại Bạc Liêu, đồng bào dân tộc Khmer có trên 78.000 người, chiếm 7,6% dân số. Đồng bào nơi đây có đời sống tinh thần phong phú với những ngôi chùa Khmer kiến trúc lộng lẫy, các loại hình nghệ thuật truyền thống và nhiều lễ hội mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc.

Duy trì mức sinh thay thế, bảo đảm chất lượng nguồn nhân lực

Duy trì mức sinh thay thế, bảo đảm chất lượng nguồn nhân lực

Vĩnh Phúc hiện là một trong nhiều địa phương trên cả nước có mức sinh chênh lệch giữa các vùng, đối tượng ngày càng lớn. Trước tình hình đó, tỉnh đã nỗ lực triển khai các dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản, kế hoạch hóa gia đình; từ đó đạt mức sinh thay thế, góp phần ổn định quy mô dân số.

Khai thác thế mạnh xuất khẩu sản phẩm nông - thủy sản có lợi thế cạnh tranh

Khai thác thế mạnh xuất khẩu sản phẩm nông - thủy sản có lợi thế cạnh tranh

Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Tiền Giang Lưu Văn Phi cho biết: Hiện nay, tỉnh nỗ lực khai thác những tiềm năng và thế mạnh xuất khẩu các sản phẩm nông - thủy sản có lợi thế cạnh tranh; tích cực nắm bắt cơ hội, mở rộng thị trường, nhằm đảm bảo tăng trưởng xuất khẩu bền vững, thu hút ngoại tệ.

'Chìa khóa' để bắt kịp xu thế cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4

'Chìa khóa' để bắt kịp xu thế cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4

Ngày 6/6, UBND tỉnh Lai Châu và Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông đã ký kết thỏa thuận hợp tác đẩy mạnh công tác nghiên cứu, ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, đào tạo, bồi dưỡng nâng cao chất lượng nguồn nhân lực của tỉnh giai đoạn 2025 - 2030.

Phát huy vai trò khối đại đoàn kết toàn dân tộc trong tình hình mới

Phát huy vai trò khối đại đoàn kết toàn dân tộc trong tình hình mới

Ngày 4/6, tại tỉnh Sóc Trăng, Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Sóc Trăng, tỉnh Hậu Giang và thành phố Cần Thơ phối hợp tổ chức Hội nghị đóng góp ý kiến vào dự thảo Đề án sắp xếp, hợp nhất Mặt trận Tổ quốc, tổ chức chính trị - xã hội và hội quần chúng 3 tỉnh, thành phố (hội nghị lần thứ 3).

Truyền thông Campuchia ca ngợi sức sống mới ở vùng đồng bào Khmer Nam Bộ

Truyền thông Campuchia ca ngợi sức sống mới ở vùng đồng bào Khmer Nam Bộ

Trong những ngày đầu tháng này, các phương tiện truyền thông Campuchia đăng tải nhiều chủ đề bài viết đính kèm hình ảnh đa dạng, giới thiệu về cuộc sống mới với nhiều khởi sắc, đổi thay toàn diện trong vùng đồng bào Khmer tại các tỉnh, thành vùng đồng bằng sông Cửu Long của Việt Nam.

Đẩy mạnh phát triển kinh tế hợp tác trong nông nghiệp

Đẩy mạnh phát triển kinh tế hợp tác trong nông nghiệp

Theo Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Tiền Giang Trần Hoàng Nhật Nam, nhằm đẩy mạnh phát triển kinh tế hợp tác trong nông nghiệp, địa phương đã tổ chức được mạng lưới 198 hợp tác xã nông nghiệp - thủy sản, thu hút gần 55.000 thành viên; giải quyết công ăn việc làm cho gần 2.000 lao động. Đến đầu tháng 6/2025, các hợp tác xã trên lĩnh vực nông nghiệp - thủy sản đã đạt doanh thu khoảng 140 tỷ đồng, tăng gần 25% so với cùng kỳ năm trước.

Các tỉnh Tây Nam Bộ tập trung thực hiện hoàn thành công tác dân tộc

Các tỉnh Tây Nam Bộ tập trung thực hiện hoàn thành công tác dân tộc

Ngày 30/5, tại Sóc Trăng, Bộ Dân tộc và Tôn giáo tổ chức Hội nghị tổng kết công tác thi đua khen thưởng Cụm thi đua số 6 (gồm 10 địa phương: Vĩnh Long, Trà Vinh, Long An, Kiên Giang, An Giang, Hậu Giang, Bạc Liêu, Cà Mau, Sóc Trăng và thành phố Cần Thơ) về công tác dân tộc.