Đặc sắc lễ “thay áo mới” cho thần trống của người Mông

Đặc sắc lễ “thay áo mới” cho thần trống của người Mông
Anh Hoàng Văn Tuân, cán bộ văn hóa UBND xã Quang Trung (Hòa An) - là người sinh ra và lớn lên trên mảnh đất này cho biết: Hiện nay, người Mông ở Quang Trung vẫn duy trì lễ “thay áo mới” cho trống. Nói cách khác là thay tấm da bò bịt ở hai đầu trống đã sử dụng lâu năm nên bị mục và thủng, vì vậy, mỗi lần thay da trên mặt trống gọi là “thay áo” cho thần trống.

Trong khi hầu hết các dân tộc đều có thể sử dụng trống trong các nghi lễ tâm linh hoặc dùng trong các dịp vui chơi lễ hội…, nhưng đối với người Mông ở đây, từ “trống” gợi sự đau thương mất mát, tiễn đưa linh hồn người chết về với tổ tiên nên tiếng “trống” trở thành điều kiêng kị, chỉ có đám tang, làm ma khô mới được dùng. Họ quan niệm, tiếng trống cất lên cùng với lời khấn thầy cúng và tiếng khèn trong đám ma giúp linh hồn của người chết được cởi bỏ tất cả những duyên nợ, khổ ải trên đời.

Theo chân anh Tuân, chúng tôi đến gặp ông Hoàng Văn Súa, 65 tuổi, xóm Đông Sằng, xã Quang Trung - là trưởng họ Hoàng người Mông ở đây, rất am hiểu về phong tục tập quán dân tộc mình, chính ông vừa đứng ra tổ chức lễ “thay áo” trống cho dòng họ. Theo ông Súa, để tổ chức lễ thay áo cho thần trống thì dòng họ và anh em thân thích ở các xóm xung quanh tập trung lại bàn bạc để phân công nhiệm vụ cụ thể: người cõng trống; người mang nước uống, mang gạo, nồi, 1 con gà, 1 tấm da bò, 1 cây khèn, 3 cây trúc; vác dây rừng để đập mặt trống...

Lễ “thay áo” cho thần trống phải tiến hành ở những nơi xa xôi hẻo lánh, cách xa dân cư, không có người qua lại nên thường chọn trên các đỉnh núi. Với quan niệm coi trống như vị thần thiêng liêng nên cần người cõng trống, chỉ khi đi đến địa điểm làm lễ mới cho phép đặt trống xuống đất.

Đặc sắc lễ “thay áo mới” cho thần trống của người Mông ảnh 1
Ông Hoàng Văn Súa (ngoài cùng bên trái), trưởng họ Hoàng người Mông, xóm Đông Sằng, xã Quang Trung (Hòa An) chủ trì làm lễ “thay áo” cho trống.

Trước khi làm lễ, trưởng họ mang rượu và thắp hương xin thần thổ địa, chín thần sông, chín thần núi không về quẫy nhiễu, phù hộ cho đoàn thực hiện mọi việc suôn sẻ. Lúc này, những người giúp việc đi chặt 2 cây to về làm mặt bằng, đặt 1 tấm ván phẳng lên buộc chặt vào thân cây, buộc chặt trống với tấm ván. Trong lúc thắp hương, trưởng họ sẽ khấn: Trống ơi! Hôm nay được ngày lành tháng tốt, chúng tôi đưa ông đến đây để thay quần áo mới, xin ông phù hộ độ trì cho dòng họ sớm hoàn thành công việc, không ai bị dây vướng chân, vướng tay, không bị người chỉ tay, không bị ma quỷ quấy nhiễu, phù hộ cho mọi người, mọi nhà, ai cũng mạnh khỏe…

Khi trưởng dòng họ khấn xong, những người giúp việc tháo miếng da bò bịt trên mặt trống đã hỏng ra để thay miếng da mới. Tấm da bò mới được cắt cẩn thận để bịt vào hai đầu thân trống. Một số người sẽ chẻ trúc làm thành nhiều vòng cuốn cả tấm da bò vào thân trống rồi đóng xuống làm cho mặt trống căng. Sau khi trống đã được thay tấm da bò mới, họ dùng dây rừng gọi là dây cầu vồng thay nhau đập lên mặt trống cho đến khi lông bò trên miếng da trụi hết. Tấm da bò được chọn để làm mặt trống phải là bò đực già, không đen trắng lẫn lộn, chỉ một màu, khi đập lên mặt trống, loại dây này không chỉ làm cho da bò mặt trống giãn mỏng ra mà còn vừa có độ bền vừa có nước màu đỏ nhuộm thấm vào da bò để tăng thêm độ mịn, độ dẻo trên mặt trống, tạo cho tiếng trống có thể vang vọng xa hơn. Sau khi hoàn thành, mọi người không quên gắn lên thân trống 2 đồng tiền xu có 9 cánh gọi là đồng tiền lộc phù hộ cho mọi gia đình.

Khi thay “áo mới” cho thần trống hoàn tất, chiếc trống được treo lên và buộc vào gốc cây to, trưởng họ sẽ bắt con gà trống về để làm lễ và khấn: Ông Trống ơi! Hôm nay chúng tôi đưa ông lên đây đã mặc xong quần áo mới, quần áo đẹp như vàng như bạc, mặc áo mới rồi phù hộ cho anh em làng xóm, dòng họ, mọi người mọi nhà luôn may mắn. Bây giờ lấy con gà trống này về quét, quét đẹp, quét đến đâu tốt đến đấy, phải phù hộ cho mọi gia đình, không phản đến những người đã đến giúp mặc áo cho ông, phù hộ độ trì cho mọi người đi đến nơi về đến chốn... Làm lễ quét trống xong, trưởng họ cầm ly rượu mang đi nhờ thầy khèn thổi bài khèn cho thần trống. Khi thầy khèn đang thổi thì mọi người mang thức ăn để cúng thần thổ địa, thần sông, thần núi phù hộ cho mọi người đều gặp may mắn. Một điều đặc biệt, sau khi “thay áo” mới cho trống xong phải mang đi làm ma khô ngay (tục làm ma khô của dân tộc Mông: Sau khi chôn cất người chết được 13 ngày sẽ có thể làm ma khô, tuy nhiên, tùy theo điều kiện kinh tế từng gia đình mà tổ chức, có gia đình tổ chức ngay nhưng cũng có gia đình để một vài tháng hoặc cả năm. Những người tham gia lễ tang ma tươi lúc đầu sẽ tiếp tục chủ trì đám ma khô này. Thời gian tổ chức diễn ra 1 ngày 1 đêm). Khi làm thủ tục trao trống cho người khác mang về làm ma khô thì những người đã tham gia “thay áo” mới cho trống tuyệt đối không được động vào trống và cũng không được giúp mang trống về.

Người Mông luôn tin rằng, sau khi làm lễ “thay áo” cho thần trống, thần trống sẽ phù hộ cho mọi người, mọi nhà, phù hộ gia súc, gia cầm phát triển, vạn vật đều may mắn, tốt đẹp, người người, nhà nhà hạnh phúc, ấm no.
Thúy Hằng (Theo baocaobang.vn)

Có thể bạn quan tâm

Trải nghiệm nét văn hóa, truyền thống đặc trưng của các dân tộc

Trải nghiệm nét văn hóa, truyền thống đặc trưng của các dân tộc

Ngày 31/7, thông tin từ Cục Văn hóa các dân tộc Việt Nam cho biết, từ ngày 1 - 29/8/2025 tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội) sẽ diễn ra nhiều hoạt động tháng 8 với chủ đề “Về Làng trải nghiệm nét văn hóa truyền thống”.

Thắp lửa truyền thống, đánh thức bản sắc văn hóa dân tộc S’tiêng

Thắp lửa truyền thống, đánh thức bản sắc văn hóa dân tộc S’tiêng

Đồng bào dân tộc S’tiêng với kho tàng văn hóa phong phú đang đứng trước thách thức trong việc gìn giữ và truyền dạy cho thế hệ mai sau. Trước thực trạng này, tại Khu bảo tồn văn hóa dân tộc S’tiêng sóc Bom Bo (xã Bom Bo, tỉnh Đồng Nai), chính quyền địa phương đang nỗ lực thắp lại ngọn lửa truyền thống, đánh thức tình yêu và ý thức bảo tồn văn hóa trong mỗi người trẻ.

Nghệ An: Giải mã nghi thức buộc chỉ cổ tay và lễ đặt tên của người Ơ Đu

Nghệ An: Giải mã nghi thức buộc chỉ cổ tay và lễ đặt tên của người Ơ Đu

Trải qua hàng trăm năm người Ơ Đu tại bản Văng Môn (xã Nga My, tỉnh Nghệ An) đã bảo lưu, gìn giữ và trao truyền được nhiều tập tục, nghi thức văn hóa, tín ngưỡng, nét sinh hoạt mang giá trị bản sắc văn hóa rất độc đáo, riêng có. Trong đó, nghi thức cột chỉ cổ tay và lễ đặt tên đều nằm trong Lễ đón tiếng sấm đầu năm, vốn là những nghi lễ tâm linh, tín ngưỡng độc đáo trong hệ thống lễ tục vòng đời của người Ơ Đu; thể hiện văn hóa ứng xử hài hòa giữa con người với thiên nhiên, hướng về cội nguồn, tri ân các vị tiền bối đã có công khai phá, bảo vệ bản mường, tạ ơn trời đất.

Đưa di sản vào đời sống đương đại, phát triển du lịch bền vững

Đưa di sản vào đời sống đương đại, phát triển du lịch bền vững

Ngày 14/7, tại xã Khổng Lào, Cục Di sản văn hóa (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) phối hợp với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Lai Châu và UBND xã Khổng Lào tổ chức Lễ công bố Quyết định và trao chứng nhận Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia năm 2025 cho tỉnh Lai Châu.

Đặc sắc nghệ thuật chế tác khèn Mông ở vùng cao Lào Cai

Đặc sắc nghệ thuật chế tác khèn Mông ở vùng cao Lào Cai

Với đồng bào Mông ở vùng cao Lào Cai, cây khèn là nhạc cụ truyền thống quan trọng và độc đáo không thể thiếu trong sinh hoạt văn hóa cộng đồng. Nghệ thuật chế tác khèn đã trở thành nghề truyền thống quan trọng được người Mông nơi rẻo cao gìn giữ và quảng bá sản phẩm tới du khách trong, ngoài nước.

Bảo tồn, phát triển văn hóa Khmer gắn với phát triển du lịch

Bảo tồn, phát triển văn hóa Khmer gắn với phát triển du lịch

Tại Bạc Liêu, đồng bào dân tộc Khmer có trên 78.000 người, chiếm 7,6% dân số. Đồng bào nơi đây có đời sống tinh thần phong phú với những ngôi chùa Khmer kiến trúc lộng lẫy, các loại hình nghệ thuật truyền thống và nhiều lễ hội mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc.

Duy trì mức sinh thay thế, bảo đảm chất lượng nguồn nhân lực

Duy trì mức sinh thay thế, bảo đảm chất lượng nguồn nhân lực

Vĩnh Phúc hiện là một trong nhiều địa phương trên cả nước có mức sinh chênh lệch giữa các vùng, đối tượng ngày càng lớn. Trước tình hình đó, tỉnh đã nỗ lực triển khai các dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản, kế hoạch hóa gia đình; từ đó đạt mức sinh thay thế, góp phần ổn định quy mô dân số.

Khai thác thế mạnh xuất khẩu sản phẩm nông - thủy sản có lợi thế cạnh tranh

Khai thác thế mạnh xuất khẩu sản phẩm nông - thủy sản có lợi thế cạnh tranh

Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Tiền Giang Lưu Văn Phi cho biết: Hiện nay, tỉnh nỗ lực khai thác những tiềm năng và thế mạnh xuất khẩu các sản phẩm nông - thủy sản có lợi thế cạnh tranh; tích cực nắm bắt cơ hội, mở rộng thị trường, nhằm đảm bảo tăng trưởng xuất khẩu bền vững, thu hút ngoại tệ.

'Chìa khóa' để bắt kịp xu thế cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4

'Chìa khóa' để bắt kịp xu thế cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4

Ngày 6/6, UBND tỉnh Lai Châu và Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông đã ký kết thỏa thuận hợp tác đẩy mạnh công tác nghiên cứu, ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, đào tạo, bồi dưỡng nâng cao chất lượng nguồn nhân lực của tỉnh giai đoạn 2025 - 2030.

Phát huy vai trò khối đại đoàn kết toàn dân tộc trong tình hình mới

Phát huy vai trò khối đại đoàn kết toàn dân tộc trong tình hình mới

Ngày 4/6, tại tỉnh Sóc Trăng, Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Sóc Trăng, tỉnh Hậu Giang và thành phố Cần Thơ phối hợp tổ chức Hội nghị đóng góp ý kiến vào dự thảo Đề án sắp xếp, hợp nhất Mặt trận Tổ quốc, tổ chức chính trị - xã hội và hội quần chúng 3 tỉnh, thành phố (hội nghị lần thứ 3).

Truyền thông Campuchia ca ngợi sức sống mới ở vùng đồng bào Khmer Nam Bộ

Truyền thông Campuchia ca ngợi sức sống mới ở vùng đồng bào Khmer Nam Bộ

Trong những ngày đầu tháng này, các phương tiện truyền thông Campuchia đăng tải nhiều chủ đề bài viết đính kèm hình ảnh đa dạng, giới thiệu về cuộc sống mới với nhiều khởi sắc, đổi thay toàn diện trong vùng đồng bào Khmer tại các tỉnh, thành vùng đồng bằng sông Cửu Long của Việt Nam.

Đẩy mạnh phát triển kinh tế hợp tác trong nông nghiệp

Đẩy mạnh phát triển kinh tế hợp tác trong nông nghiệp

Theo Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Tiền Giang Trần Hoàng Nhật Nam, nhằm đẩy mạnh phát triển kinh tế hợp tác trong nông nghiệp, địa phương đã tổ chức được mạng lưới 198 hợp tác xã nông nghiệp - thủy sản, thu hút gần 55.000 thành viên; giải quyết công ăn việc làm cho gần 2.000 lao động. Đến đầu tháng 6/2025, các hợp tác xã trên lĩnh vực nông nghiệp - thủy sản đã đạt doanh thu khoảng 140 tỷ đồng, tăng gần 25% so với cùng kỳ năm trước.

Các tỉnh Tây Nam Bộ tập trung thực hiện hoàn thành công tác dân tộc

Các tỉnh Tây Nam Bộ tập trung thực hiện hoàn thành công tác dân tộc

Ngày 30/5, tại Sóc Trăng, Bộ Dân tộc và Tôn giáo tổ chức Hội nghị tổng kết công tác thi đua khen thưởng Cụm thi đua số 6 (gồm 10 địa phương: Vĩnh Long, Trà Vinh, Long An, Kiên Giang, An Giang, Hậu Giang, Bạc Liêu, Cà Mau, Sóc Trăng và thành phố Cần Thơ) về công tác dân tộc.

Hiệu quả từ mô hình 'Họ đạo bình yên - gia đình hòa thuận' của đồng bào K’Ho

Hiệu quả từ mô hình 'Họ đạo bình yên - gia đình hòa thuận' của đồng bào K’Ho

Được thành lập từ năm 2019, mô hình “Họ đạo bình yên - Gia đình hạnh phúc” ở buôn B’laosire thuộc tổ dân phố 14, phường B’Lao (thành phố Bảo Lộc, Lâm Đồng) được đánh giá cao bởi tính hiệu quả. Từ nhiều năm qua, mô hình góp phần bảo đảm an ninh trật tự, người dân tập trung làm ăn phát triển kinh tế, hàng chục hộ vươn lên thoát nghèo, Họ đạo được Bộ Công an khen thưởng vào năm 2024.

Yên Lạc “giữ lửa” nghề chằm áo tơi truyền thống

Yên Lạc “giữ lửa” nghề chằm áo tơi truyền thống

Chiếc áo mộc mạc, được làm từ những tàu lá cọ khô, không chỉ là vật dụng che mưa nắng quen thuộc của người dân thôn Yên Lạc (xã Quang Lộc, huyện Can Lộc, Hà Tĩnh) suốt hàng trăm năm, mà còn là biểu tượng của sự cần cù, khéo léo và nét đẹp văn hóa đậm đà bản sắc. Giữa nhịp sống hối hả, nghề chằm áo tơi truyền thống vẫn được người dân lặng lẽ “giữ lửa”, trao truyền qua bao thế hệ, bảo tồn một phần hồn quê hương trong từng sợi lá.

Tết mùa mưa đặc sắc của dân tộc Hà Nhì

Tết mùa mưa đặc sắc của dân tộc Hà Nhì

Đồng bào dân tộc Hà Nhì có nhiều phong tục đặc sắc, trong đó có Tết mùa mưa (Dế Khừ Chà) là một trong bảy Tết trong năm theo phong tục cổ truyền của người Hà Nhì.

Lễ Mạng Ma - Nghi lễ tâm linh của người Xinh Mun

Lễ Mạng Ma - Nghi lễ tâm linh của người Xinh Mun

Vào độ xuân về khi hoa ban nở trắng rừng, người Xinh Mun ở Sơn La lại tổ chức Lễ Mạng Ma – một nghi lễ tâm linh truyền thống cầu sức khỏe, giải hạn, thể hiện niềm tin sâu sắc vào sự kết nối giữa con người với thần linh, tổ tiên và vạn vật thiên nhiên.

Tục nhuộm răng đen - nét văn hóa đặc sắc của phụ nữ dân tộc Lự ở Lai Châu

Tục nhuộm răng đen - nét văn hóa đặc sắc của phụ nữ dân tộc Lự ở Lai Châu

Dân tộc Lự là một trong những dân tộc rất ít người có số dân dưới 10 nghìn người hiện đang sinh sống chủ yếu ở huyện Tam Đường và huyện Sìn Hồ tỉnh Lai Châu, đã từ lâu, tục nhuộm răng đen của phụ nữ dân tộc Lự là một trong những nét văn hóa đặc trưng. Hiện, các cấp ủy, chính quyền huyện tăng cường tuyên truyền vận động người dân tiếp tục truyền dậy, phát huy những giá trị bản sắc văn hóa của dân tộc Lự trước nguy cơ bị mai một.

Tái hiện lễ cúng trưởng thành của đồng bào Ê Đê

Tái hiện lễ cúng trưởng thành của đồng bào Ê Đê

Trong khuôn khổ các hoạt động của Ngày Văn hoá các dân tộc Việt Nam (19/4), tại Làng Văn hoá – Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội), đồng bào dân tộc Ê Đê đã tái hiện nghi lễ trưởng thành đặc sắc của dân tộc mình.

Gìn giữ bánh truyền thống Khẩu Sli của người Tày, Nùng ở Cao Bằng

Gìn giữ bánh truyền thống Khẩu Sli của người Tày, Nùng ở Cao Bằng

Cao Bằng, một tỉnh miền núi phía Bắc Việt Nam, không chỉ nổi tiếng với cảnh sắc thiên nhiên hùng vĩ mà còn là nơi lưu giữ nhiều nét văn hóa đặc sắc của các dân tộc thiểu số. Một trong những món ăn truyền thống nổi bật của người Tày, người Nùng ở đây là bánh Khẩu Sli, món bánh mang đậm hương vị quê hương và được người dân nơi đây coi là món quà tuyệt vời trong những dịp lễ, Tết.

Lễ ăn mừng đầu lúa mới của đồng bào Raglai

Lễ ăn mừng đầu lúa mới của đồng bào Raglai

Đồng bào Raglai sở hữu một kho tàng tri thức dân gian đồ sộ, từ sử thi, truyện cổ, dân ca đến luật tục… Không chỉ vậy, đồng bào còn lưu giữ nhiều lễ hội dân gian đặc sắc như Lễ ăn mừng đầu lúa mới, lễ bỏ mả, các nghi lễ vòng đời… Trong đó lễ ăn mừng đầu lúa mới đã được công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể cấp quốc gia, khẳng định gái trị văn hóa sâu sắc và vai trò quan trọng trong đời sống, tinh thần của cộng đồng người Ragalai.