Tóc mây sơn nữ

Tóc mây sơn nữ
Hương rừng trên làn tóc

Theo cấu tạo tự nhiên, cơ thể người phụ nữ khi đến tuổi dậy thì thường tiết ra một mùi hương thơm quyến rũ, chỉ tồn tại trong vài tuần. Mùi đó tùy cơ địa của mỗi người mà đậm hay nhẹ, thoảng hương thơm ngọt ngào như đòng lúa đang thì con gái. Ngoài hương thơm tự nhiên, những cô sơn nữ cũng biết tìm ra các hương liệu, mỹ phẩm có sẵn trong rừng để làm đẹp cho mình.

Nguyên liệu để làm đẹp, tạo hương thơm thật giản dị, không phải tìm đâu xa mà nằm ngay trong nương rẫy, đó chính là củ nghệ. Người M’nông dùng củ nghệ để chế biến màu vàng làm thuốc nhuộm vải. Người ta lấy củ nghệ tươi đem giã vắt lấy nước cho ra màu vàng có thể dùng nhuộm vải được ngay, không phải qua công đoạn chiết xuất công phu như các loại vỏ, rễ cây khác. Củ nghệ còn dùng để xức lên cơ thể giữ cho làn da tươi đẹp.
Tóc mây giữa đại ngàn.
Tóc mây giữa đại ngàn.

Trong sử thi Hbia Mlin của người Ê Đê, cô nàng Hbia được ca ngợi bởi sắc đẹp tuyệt trần “lũ đàn ông ngó đến chết thèm, lũ trai trẻ coi không biết chán”, “gái Kur không theo được, gái Lào không sánh bằng” nhờ biết dùng các loại “nước thơm” làm đẹp và giữ sắc đẹp. Nàng được ông trời tắm cho củ nghệ dưới nước, lớn lên lại được tắm củ nghệ chỉ có ba rễ nên nàng như hoa nở ba lần. Mỗi khi đi rừng, lũ làng nghe mùi nghệ thì biết các cô gái đang tắm suối, đang xức dầu thơm. Do đó, lũ con trai thích ngắm trộm các cô gái tắm, thậm chí “người già ngắm thì thấy mình trẻ lại”.

Trong các loại nước hoa, ngoài củ nghệ là thứ “hương liệu” truyền thống được các người đẹp Tây Nguyên như Ê Đê, Gia Rai, M’nông... ưa thích nhất còn có một số loại khác như củ ksoa, cây kjur, mà theo sử thi thì đó là các loại cây quý của chàng Dam Duh trồng trên núi Tơ Linh?! Khi dùng thì sẽ có hương thơm quyến rũ: “Nếu đi trước chàng trai thì người nàng sẽ luôn bay hương gái trẻ, đến chú bác cũng phải thương...”

Người con gái Cơ Tu muốn có hương thơm thì nhờ đến những đóa hoa pêlê marowgót cánh màu trắng có xen hồng, gắn vào lưng váy. Trái của loài hoa này có tên là pêlê đêlôm to như trái chuối, màu đen, khi chín tự rụng và những cô gái Cơ Tu nhặt mang về nấu và gội cho thơm tóc, đen tóc, dài tóc. Còn khi pêlê đêlôm chưa đến mùa chín thì thay bằng lá mrcha nấu lên để gội tóc vừa sạch vừa mượt. Và có lẽ thú vị hơn cả đó là các cô gái ở núi rừng Trường Sơn dùng màu hồng trên những cách hoa âmprôon có màu đỏ thì ép vào môi.

Vẻ đẹp quyến rũ của những cô gái miền sơn cước

Là bộ phận thân thể đậm nét nữ tính, mái tóc được người đẹp miền sơn cước chăm chút nhiều nhất. Tùy theo thẩm mỹ của từng tộc người, lứa tuổi mà họ có cách cắt xén, để tóc dài ngắn, búi tóc, tạo hình khác nhau. Và hầu như các tộc người đều ưu ái làm đẹp cho dung mạo của mình bằng những món trang sức đặc biệt trên mái tóc.

Một đặc điểm nổi bật nhất trên mái tóc của các cô sơn nữ là việc trang điểm, làm đẹp bằng các loại dây buộc tóc. Dây buộc tóc làm bằng nhiều chất liệu khác nhau như hạt cườm, dây mây, nan tre, nhựa nhưng phổ biến nhất là bằng vải thổ cẩm. Người Cơ Tu có loại dây buộc tóc (cơ ting trving) dài kỷ lục. Đây là một sợi dây dệt bằng các sợi vải, rộng khoảng 5 cm, dài 1 đến 2 m. Dây được dệt khá công phu bền chặt, màu trắng sữa hoặc xám, có nhiều hoạ tiết hoa văn hình học cách điệu, hoa văn mã não màu đen nhạt, hai đầu dây thường có các sợi để tua dài nhiều màu khoảng 30 cm. Các cô gái thắt dây trên mái tóc, đuôi dây thả ra sau lưng, làm cho mái tóc khỏi bị xoã ra khi người phụ nữ tham gia nhảy múa trong lễ hội. Cùng với dây thắt ngực, dây buộc tóc làm tôn vẻ duyên dáng, quyến rũ cho các thiếu nữ Cơ Tu khi các chàng trai nhịp nhàng trong vũ điệu dâng trời (Tân tung Da dă).
 
Dây buộc tóc của cô gái Ba Na.
Dây buộc tóc của cô gái Ba Na.

Các thiếu nữ Tây Nguyên giữ được vẻ đẹp hoang sơ, hồn nhiên với da nâu, mắt sáng, mái tóc ửng vàng tựa râu ngô như hòa điệu với sắc màu đất đỏ bazan và màu nắng mật ong cháy bỏng của cao nguyên đại ngàn. Sau khi tắm gội ở các dòng suối mát, các cô gái chải tóc bằng chiếc lượt sừng trâu hay lược làm bằng tre để tóc không bị rối. Người M’nông có câu nói vần dạy bảo các cô gái về sự chung thuỷ, chăm lo xây dựng hạnh phúc gia đình: “Xâu hạt cườm đã hợp với cổ rồi/ Đôi bông đã hợp với tai rồi/ Vợ phải lo dệt khố cho chồng/ Dù chỉ dệt khố trắng cũng được/ Dù chỉ bới cỏ tranh lên đầu/ Dù chỉ bới tóc bằng lược sừng trâu”.

Vào dịp lễ hội, bên cạnh các loại trang sức như chuỗi hạt, vòng bạc, vòng đồng đeo cổ, khuyên tai, các cô gái thường không quên đeo dây buộc tóc để trang điểm. Thiếu nữ M’nông, Xơ Đăng ở cao nguyên phổ biến với dây buộc tóc bằng hạt cườm. Xưa kia họ thu nhặt những hạt cây cỏ xâu lại làm chuỗi cườm để đeo cổ chân, cổ tay và làm dây buộc tóc. Sau này, khi có sự giao thoa văn hoá giữa các tộc người, đồng bào sử dụng hạt cườm nhựa để làm đồ trang sức. Dây buộc tóc của người Xơ Đăng được làm từ hạt cườm nhỏ, có màu sắc đẹp nhờ sự khéo tay tạo hình hoa văn và là loại dây buộc có giá trị về thẩm mỹ và hiện vật so với các tộc người trong vùng. Dân tộc M’nông có dây buộc tóc bằng hạt cườm ngũ sắc, gọi là cườm hoa (Nhong Kach) nổi lên hai màu vàng và đỏ để phân biệt với màu đen, trắng của nam giới. Dân tộc Ê Đê, Gia Rai, Ba Na và một số tộc người khác cả nam và nữ đều sử dụng dây buộc tóc thổ cẩm.
Theo Langvietonline.vn

Có thể bạn quan tâm

Trải nghiệm nét văn hóa, truyền thống đặc trưng của các dân tộc

Trải nghiệm nét văn hóa, truyền thống đặc trưng của các dân tộc

Ngày 31/7, thông tin từ Cục Văn hóa các dân tộc Việt Nam cho biết, từ ngày 1 - 29/8/2025 tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội) sẽ diễn ra nhiều hoạt động tháng 8 với chủ đề “Về Làng trải nghiệm nét văn hóa truyền thống”.

Thắp lửa truyền thống, đánh thức bản sắc văn hóa dân tộc S’tiêng

Thắp lửa truyền thống, đánh thức bản sắc văn hóa dân tộc S’tiêng

Đồng bào dân tộc S’tiêng với kho tàng văn hóa phong phú đang đứng trước thách thức trong việc gìn giữ và truyền dạy cho thế hệ mai sau. Trước thực trạng này, tại Khu bảo tồn văn hóa dân tộc S’tiêng sóc Bom Bo (xã Bom Bo, tỉnh Đồng Nai), chính quyền địa phương đang nỗ lực thắp lại ngọn lửa truyền thống, đánh thức tình yêu và ý thức bảo tồn văn hóa trong mỗi người trẻ.

Nghệ An: Giải mã nghi thức buộc chỉ cổ tay và lễ đặt tên của người Ơ Đu

Nghệ An: Giải mã nghi thức buộc chỉ cổ tay và lễ đặt tên của người Ơ Đu

Trải qua hàng trăm năm người Ơ Đu tại bản Văng Môn (xã Nga My, tỉnh Nghệ An) đã bảo lưu, gìn giữ và trao truyền được nhiều tập tục, nghi thức văn hóa, tín ngưỡng, nét sinh hoạt mang giá trị bản sắc văn hóa rất độc đáo, riêng có. Trong đó, nghi thức cột chỉ cổ tay và lễ đặt tên đều nằm trong Lễ đón tiếng sấm đầu năm, vốn là những nghi lễ tâm linh, tín ngưỡng độc đáo trong hệ thống lễ tục vòng đời của người Ơ Đu; thể hiện văn hóa ứng xử hài hòa giữa con người với thiên nhiên, hướng về cội nguồn, tri ân các vị tiền bối đã có công khai phá, bảo vệ bản mường, tạ ơn trời đất.

Đưa di sản vào đời sống đương đại, phát triển du lịch bền vững

Đưa di sản vào đời sống đương đại, phát triển du lịch bền vững

Ngày 14/7, tại xã Khổng Lào, Cục Di sản văn hóa (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) phối hợp với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Lai Châu và UBND xã Khổng Lào tổ chức Lễ công bố Quyết định và trao chứng nhận Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia năm 2025 cho tỉnh Lai Châu.

Đặc sắc nghệ thuật chế tác khèn Mông ở vùng cao Lào Cai

Đặc sắc nghệ thuật chế tác khèn Mông ở vùng cao Lào Cai

Với đồng bào Mông ở vùng cao Lào Cai, cây khèn là nhạc cụ truyền thống quan trọng và độc đáo không thể thiếu trong sinh hoạt văn hóa cộng đồng. Nghệ thuật chế tác khèn đã trở thành nghề truyền thống quan trọng được người Mông nơi rẻo cao gìn giữ và quảng bá sản phẩm tới du khách trong, ngoài nước.

Bảo tồn, phát triển văn hóa Khmer gắn với phát triển du lịch

Bảo tồn, phát triển văn hóa Khmer gắn với phát triển du lịch

Tại Bạc Liêu, đồng bào dân tộc Khmer có trên 78.000 người, chiếm 7,6% dân số. Đồng bào nơi đây có đời sống tinh thần phong phú với những ngôi chùa Khmer kiến trúc lộng lẫy, các loại hình nghệ thuật truyền thống và nhiều lễ hội mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc.

Duy trì mức sinh thay thế, bảo đảm chất lượng nguồn nhân lực

Duy trì mức sinh thay thế, bảo đảm chất lượng nguồn nhân lực

Vĩnh Phúc hiện là một trong nhiều địa phương trên cả nước có mức sinh chênh lệch giữa các vùng, đối tượng ngày càng lớn. Trước tình hình đó, tỉnh đã nỗ lực triển khai các dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản, kế hoạch hóa gia đình; từ đó đạt mức sinh thay thế, góp phần ổn định quy mô dân số.

Khai thác thế mạnh xuất khẩu sản phẩm nông - thủy sản có lợi thế cạnh tranh

Khai thác thế mạnh xuất khẩu sản phẩm nông - thủy sản có lợi thế cạnh tranh

Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Tiền Giang Lưu Văn Phi cho biết: Hiện nay, tỉnh nỗ lực khai thác những tiềm năng và thế mạnh xuất khẩu các sản phẩm nông - thủy sản có lợi thế cạnh tranh; tích cực nắm bắt cơ hội, mở rộng thị trường, nhằm đảm bảo tăng trưởng xuất khẩu bền vững, thu hút ngoại tệ.

'Chìa khóa' để bắt kịp xu thế cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4

'Chìa khóa' để bắt kịp xu thế cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4

Ngày 6/6, UBND tỉnh Lai Châu và Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông đã ký kết thỏa thuận hợp tác đẩy mạnh công tác nghiên cứu, ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, đào tạo, bồi dưỡng nâng cao chất lượng nguồn nhân lực của tỉnh giai đoạn 2025 - 2030.

Phát huy vai trò khối đại đoàn kết toàn dân tộc trong tình hình mới

Phát huy vai trò khối đại đoàn kết toàn dân tộc trong tình hình mới

Ngày 4/6, tại tỉnh Sóc Trăng, Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Sóc Trăng, tỉnh Hậu Giang và thành phố Cần Thơ phối hợp tổ chức Hội nghị đóng góp ý kiến vào dự thảo Đề án sắp xếp, hợp nhất Mặt trận Tổ quốc, tổ chức chính trị - xã hội và hội quần chúng 3 tỉnh, thành phố (hội nghị lần thứ 3).

Truyền thông Campuchia ca ngợi sức sống mới ở vùng đồng bào Khmer Nam Bộ

Truyền thông Campuchia ca ngợi sức sống mới ở vùng đồng bào Khmer Nam Bộ

Trong những ngày đầu tháng này, các phương tiện truyền thông Campuchia đăng tải nhiều chủ đề bài viết đính kèm hình ảnh đa dạng, giới thiệu về cuộc sống mới với nhiều khởi sắc, đổi thay toàn diện trong vùng đồng bào Khmer tại các tỉnh, thành vùng đồng bằng sông Cửu Long của Việt Nam.

Đẩy mạnh phát triển kinh tế hợp tác trong nông nghiệp

Đẩy mạnh phát triển kinh tế hợp tác trong nông nghiệp

Theo Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Tiền Giang Trần Hoàng Nhật Nam, nhằm đẩy mạnh phát triển kinh tế hợp tác trong nông nghiệp, địa phương đã tổ chức được mạng lưới 198 hợp tác xã nông nghiệp - thủy sản, thu hút gần 55.000 thành viên; giải quyết công ăn việc làm cho gần 2.000 lao động. Đến đầu tháng 6/2025, các hợp tác xã trên lĩnh vực nông nghiệp - thủy sản đã đạt doanh thu khoảng 140 tỷ đồng, tăng gần 25% so với cùng kỳ năm trước.

Các tỉnh Tây Nam Bộ tập trung thực hiện hoàn thành công tác dân tộc

Các tỉnh Tây Nam Bộ tập trung thực hiện hoàn thành công tác dân tộc

Ngày 30/5, tại Sóc Trăng, Bộ Dân tộc và Tôn giáo tổ chức Hội nghị tổng kết công tác thi đua khen thưởng Cụm thi đua số 6 (gồm 10 địa phương: Vĩnh Long, Trà Vinh, Long An, Kiên Giang, An Giang, Hậu Giang, Bạc Liêu, Cà Mau, Sóc Trăng và thành phố Cần Thơ) về công tác dân tộc.

Hiệu quả từ mô hình 'Họ đạo bình yên - gia đình hòa thuận' của đồng bào K’Ho

Hiệu quả từ mô hình 'Họ đạo bình yên - gia đình hòa thuận' của đồng bào K’Ho

Được thành lập từ năm 2019, mô hình “Họ đạo bình yên - Gia đình hạnh phúc” ở buôn B’laosire thuộc tổ dân phố 14, phường B’Lao (thành phố Bảo Lộc, Lâm Đồng) được đánh giá cao bởi tính hiệu quả. Từ nhiều năm qua, mô hình góp phần bảo đảm an ninh trật tự, người dân tập trung làm ăn phát triển kinh tế, hàng chục hộ vươn lên thoát nghèo, Họ đạo được Bộ Công an khen thưởng vào năm 2024.

Yên Lạc “giữ lửa” nghề chằm áo tơi truyền thống

Yên Lạc “giữ lửa” nghề chằm áo tơi truyền thống

Chiếc áo mộc mạc, được làm từ những tàu lá cọ khô, không chỉ là vật dụng che mưa nắng quen thuộc của người dân thôn Yên Lạc (xã Quang Lộc, huyện Can Lộc, Hà Tĩnh) suốt hàng trăm năm, mà còn là biểu tượng của sự cần cù, khéo léo và nét đẹp văn hóa đậm đà bản sắc. Giữa nhịp sống hối hả, nghề chằm áo tơi truyền thống vẫn được người dân lặng lẽ “giữ lửa”, trao truyền qua bao thế hệ, bảo tồn một phần hồn quê hương trong từng sợi lá.

Tết mùa mưa đặc sắc của dân tộc Hà Nhì

Tết mùa mưa đặc sắc của dân tộc Hà Nhì

Đồng bào dân tộc Hà Nhì có nhiều phong tục đặc sắc, trong đó có Tết mùa mưa (Dế Khừ Chà) là một trong bảy Tết trong năm theo phong tục cổ truyền của người Hà Nhì.

Lễ Mạng Ma - Nghi lễ tâm linh của người Xinh Mun

Lễ Mạng Ma - Nghi lễ tâm linh của người Xinh Mun

Vào độ xuân về khi hoa ban nở trắng rừng, người Xinh Mun ở Sơn La lại tổ chức Lễ Mạng Ma – một nghi lễ tâm linh truyền thống cầu sức khỏe, giải hạn, thể hiện niềm tin sâu sắc vào sự kết nối giữa con người với thần linh, tổ tiên và vạn vật thiên nhiên.

Tục nhuộm răng đen - nét văn hóa đặc sắc của phụ nữ dân tộc Lự ở Lai Châu

Tục nhuộm răng đen - nét văn hóa đặc sắc của phụ nữ dân tộc Lự ở Lai Châu

Dân tộc Lự là một trong những dân tộc rất ít người có số dân dưới 10 nghìn người hiện đang sinh sống chủ yếu ở huyện Tam Đường và huyện Sìn Hồ tỉnh Lai Châu, đã từ lâu, tục nhuộm răng đen của phụ nữ dân tộc Lự là một trong những nét văn hóa đặc trưng. Hiện, các cấp ủy, chính quyền huyện tăng cường tuyên truyền vận động người dân tiếp tục truyền dậy, phát huy những giá trị bản sắc văn hóa của dân tộc Lự trước nguy cơ bị mai một.

Tái hiện lễ cúng trưởng thành của đồng bào Ê Đê

Tái hiện lễ cúng trưởng thành của đồng bào Ê Đê

Trong khuôn khổ các hoạt động của Ngày Văn hoá các dân tộc Việt Nam (19/4), tại Làng Văn hoá – Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội), đồng bào dân tộc Ê Đê đã tái hiện nghi lễ trưởng thành đặc sắc của dân tộc mình.

Gìn giữ bánh truyền thống Khẩu Sli của người Tày, Nùng ở Cao Bằng

Gìn giữ bánh truyền thống Khẩu Sli của người Tày, Nùng ở Cao Bằng

Cao Bằng, một tỉnh miền núi phía Bắc Việt Nam, không chỉ nổi tiếng với cảnh sắc thiên nhiên hùng vĩ mà còn là nơi lưu giữ nhiều nét văn hóa đặc sắc của các dân tộc thiểu số. Một trong những món ăn truyền thống nổi bật của người Tày, người Nùng ở đây là bánh Khẩu Sli, món bánh mang đậm hương vị quê hương và được người dân nơi đây coi là món quà tuyệt vời trong những dịp lễ, Tết.

Lễ ăn mừng đầu lúa mới của đồng bào Raglai

Lễ ăn mừng đầu lúa mới của đồng bào Raglai

Đồng bào Raglai sở hữu một kho tàng tri thức dân gian đồ sộ, từ sử thi, truyện cổ, dân ca đến luật tục… Không chỉ vậy, đồng bào còn lưu giữ nhiều lễ hội dân gian đặc sắc như Lễ ăn mừng đầu lúa mới, lễ bỏ mả, các nghi lễ vòng đời… Trong đó lễ ăn mừng đầu lúa mới đã được công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể cấp quốc gia, khẳng định gái trị văn hóa sâu sắc và vai trò quan trọng trong đời sống, tinh thần của cộng đồng người Ragalai.